Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ιστορία. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ιστορία. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Σάββατο 14 Σεπτεμβρίου 2019

Από την εθνική στην ιστορική συνείδηση και σκέψη

Με αφορμή τις δηλώσεις της κυρίας Κεραμέως.
Από τότε που η Ιστορία πήρε διαβατήριο για τα δυτικά σχολεία –πολύ αργά σε σχέση με άλλα αντικείμενα–, εκεί, στην καμπή του 18ου προς τον 19 αιώνα, τρία ερωτήματα τη συνόδευαν και την ταλάνιζαν: Γιατί να διδάσκουμε Ιστορία; Τι να διδάσκουμε; Πώς να το διδάσκουμε; Με άλλα λόγια: ο σκοπός, το περιεχόμενο και η μέθοδος, τρεις όψεις αλληλένδετες μεταξύ τους, τόσο πολύ που όταν ένα από τα τρία άλλαζε συμπαρέσυρε και τα υπόλοιπα.
Οι απαντήσεις που τα ερωτήματα αυτά πήραν μέσα στον χρόνο ήταν η συνάρτηση πολλών παραμέτρων, όπως ο χρόνος και ο τόπος, οι ιδέες και οι αντιλήψεις, η ιδεολογία, η σχέση με την ιστορική έρευνα και τα παιδαγωγικά και... άλλα πολλά. Ο σκοπός της σχολικής Ιστορίας δεν ήταν σε καμία περίπτωση ούτε αυτονόητος ούτε καθολικός ούτε αδιαφοροποίητος. Πολλές φορές, μάλιστα, προκαλούσε αντιπαλότητες και διαμάχες.

Σάββατο 7 Σεπτεμβρίου 2019

Ιστορία και μ@@@κίες... Μόνο προπαγάνδα

Με μια δήλωση ενδεικτική των προθέσεων να αμφισβητήσει τις βασικές αρχές ενός σύγχρονου δυτικού κοσμικού κράτους και να στρέψει την Ελληνική Παιδεία σε υπερσυντηρητικά μονοπάτια, η Υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως σε συνέντευξή της συνέδεσε τη σχολική ιστορία με την «εθνική διαπαιδαγώγηση».

Κυριακή 18 Αυγούστου 2019

Φάσεις, γκολ και Μέγα-λες στιγμές από την ποδοσφαιρική ομάδα της Πέλλας

Φάσεις, γκολ και κυρίως στιγμές από αγώνες του Π.Α.Σ. Μ.Α. Πέλλας σε πρωταθλήματα και κύπελλα των τελευταίων ετών, σ' ένα ημίωρο βίντεο-αφιέρωμα. Άλλες ευχάριστες, άλλες δυσάρεστες, αλλά όλες μαζί έστω αμυδρά, ίσως μπορούν να περιγράψουν την καταξίωση αυτής της ομάδας, ως μίας από τις κορυφαίες αυτή την τελευταία 10χρονη περίοδο του ερασιτεχνικού ποδοσφαίρου του νομού. Το επόμενο διάστημα, καλώς εχόντων των πραγμάτων, ίσως έχουμε την ευκαιρία να δούμε και κάποιες αντιπροσωπευτικές της δεκαετίας του '80...

Δευτέρα 8 Ιουλίου 2019

Πανούργα Ιστορία...

Τελικώς, η αριστερή χούντα έκανε κανονικά εκλογές, παρά τα όσα διέδιδαν οι αντίπαλοί της (στο άθλημα αυτό έχει πλούσιες επιδόσεις η ένστολη Άκρα Δεξιά). Δεν σημειώθηκαν κρούσματα βίας και νοθείας, παρά τους φόβους των δεξιών (η παράταξή τους διαθέτει την τεχνογνωσία).

Πέμπτη 4 Ιουλίου 2019

Η παλίρροια της ιστορίας και η βοή της

Ενώ στην απεραντοσύνη του κόσμου οι φλεγόμενες ζώνες δεν έχουν σπαρθεί μόνο με τα μεταστεγασμένα από τον πλούσιο Βορρά βρόμικα εργοστάσια και τις επιχειρήσεις με φτηνά εργατικά χέρια ή εκείνες που θα πρέπει να κλέψουν και να εξορύξουν πρώτες ύλες, στην αυγή του 21ου αιώνα, η μετάβαση στην «ανάπτυξη χωρίς εργοστάσια» για τις χώρες του προηγμένου καπιταλισμού δημιουργεί καμένη γη για την εργατική τάξη αλλά και νέα σφοδρότητα στις αντιθέσεις της πραγματικότητας.

Τρίτη 21 Μαΐου 2019

Οι εκλογές και η νοθεία τους

Θυμάμαι αρκούντως τις εκλογές του 1961, που πέρασαν στην Ιστορία ως «εκλογές της βίας και νοθείας». Τη βία την ένιωσα και προσωπικά, το δε νοθευμένο αποτέλεσμά τους –όπως καταγράφηκε λεπτομερώς τότε στη «Μαύρη Βίβλο των Εκλογών» που εξέδωσε η ΕΔΑ το 1962– δεν αμφισβητήθηκε, αργότερα, ούτε από το κόμμα της ΕΡΕ, που διέπραξε το και αποκληθέν «Εκλογικό πραξικόπημα της 29ης Οκτωβρίου 1961».

Τετάρτη 13 Φεβρουαρίου 2019

Η κλιματική αλλαγή ως «μαμή» της Ιστορίας

Τις τελευταίες δεκαετίες, καθώς ο αντίκτυπος της υπερθέρμανσης του πλανήτη έχει ενταθεί, η συζήτηση για την αλλαγή του κλίματος ξέφυγε από τους επιστημονικούς και τεχνοκρατικούς κύκλους μέσα στους οποίους ήταν πολύ περιορισμένη. Σήμερα, το θέμα αποτελεί πλέον αντικείμενο μελέτης, έμπνευσης και ανησυχίας στις ανθρωπιστικές επιστήμες και τις τέχνες.
Οι συζητήσεις για το κλίμα τείνουν να επικεντρώνονται στο μέλλον. Ωστόσο, ακόμη και οι επιστημονικές προβλέψεις εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τη μελέτη του παρελθόντος: Δεδομένα, όπως οι δακτύλιοι των κορμών των δέντρων, αποθέσεις γύρης και πυρήνες πάγου, αποδείχθηκαν απαραίτητα για τη μοντελοποίηση των μελλοντικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Με βάση τα στοιχεία αυτού του είδους, οι επιστήμονες μπορούν να μας πουν πολλά για το πώς τα δέντρα, οι παγετώνες και τα επίπεδα της θάλασσας θα ανταποκρίνονται στις αυξανόμενες θερμοκρασίες.

Κυριακή 10 Φεβρουαρίου 2019

Τα δέκα ψέματα του κ. Σαμαρά

Το σημείο καμπής για την ανατροπή των εσωτερικών συσχετισμών στη Νέα Δημοκρατία ήταν ασφαλώς η συζήτηση στην Ολομέλεια της Βουλής για την επικύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών. Με την ομιλία του ο Αντώνης Σαμαράς επισφράγισε το γεγονός ότι διεκδικεί την αρχηγία του κόμματός του, αφήνοντας τον Κυριάκο Μητσοτάκη στον ρόλο του αρχηγού-βιτρίνα.
Το έντονο χειροκρότημα των βουλευτών της αξιωματικής αντιπολίτευσης δεν άφησε καμιά αμφιβολία για το ποιος είναι το πραγματικό αφεντικό στη «γαλάζια πολυκατοικία».
Με μια σειρά εξωφρενικά, αστήρικτα και ψευδή επιχειρήματα, ο κ. Σαμαράς πέταξε το γάντι στα άλλα ηγετικά στελέχη της αξιωματικής αντιπολίτευσης, δείχνοντας ότι το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι να πάρει τη ρεβάνς για την αποπομπή του από την κυβέρνηση Μητσοτάκη και να ενισχύσει τη σημερινή επιρροή του στο κόμμα.
Για τους συνεργάτες του σ’ αυτή την επιχείρηση αρκεί να αναλογιστεί κανείς την επιδεικτική συμμετοχή του στην προσωπική φιέστα του Αδ. Γεωργιάδη την περασμένη Δευτέρα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι κανείς άλλος από τη Νέα Δημοκρατία δεν τόλμησε να επαναλάβει τα επιχειρήματα του κ. Σαμαρά, ούτε καν οι Βορίδης-Γεωργιάδης, αλλά βέβαια και κανείς δεν διανοήθηκε να διαφοροποιηθεί απ’ αυτόν.

Παρασκευή 8 Φεβρουαρίου 2019

Εθνος, εθνότητα, εθνικότητα

Για να δούμε το μέλλον με σύνεση, να περισταλούν οι μυκτηρισμοί και η αμετροέπεια στον δημόσιο περί Μακεδονικού λόγο, χρειάζονται θέσεις κατέναντι αυτο-επιβεβαιωτικών προλήψεων και ανεπιεικών αλληλοκατηγοριών. Ξαναφάνηκε φυσικά πως οι λέξεις είναι αιχμηρά όπλα πολιτικού ανταγωνισμού, ανυπότακτα στην πειθαρχία της επιστημονικής ανάλυσης. Η νοηματοδότηση αλλά και η παρανόηση των όρων έθνος, εθνότητα, εθνικότητα, εθνική ταυτότητα, εξαρτάται εν πολλοίς από το πώς κάποιος κατανοεί τη σχέση έθνους και εθνικισμού.

Τετάρτη 30 Ιανουαρίου 2019

Με προαιώνια φόρα...

Έχει διαπιστωθεί από παλιά ένα πρόβλημα στη θεωρία, μάλλον δομικό: ότι στην τάση της για γενίκευση, για αφαίρεση, αποκόπτεται από το πραγματικό, το υπαρκτό, αυτό που συμβαίνει στη ζωή. Μένουν, δηλαδή, οι αφαιρέσεις και χάνονται οι πραγματικοί άνθρωποι. Το ίδιο μπορεί να υποστηριχτεί και για τις ιδεολογίες. Δεν χρειάζεται, και δεν πρέπει, να ακολουθήσουμε τον Στίρνερ στους σολιψιστικούς του παραλογισμούς, αλλά το είπε πιθανόν πιο δυνατά από κάθε άλλον: ο συγκεκριμένος άνθρωπος, το πραγματικό άτομο, υποδουλώνεται στις αφαιρέσεις, ακόμη και αν αυτές φέρουν το πλέον ευγενή φορτίο, ανθρωπότητα, κοινωνία ή έθνος.
Ας διασχίσουμε πολύ προσεκτικά το στιρνερικό ναρκοπέδιο και ας δούμε πώς το διατυπώνει ο Χόμπσμπαουμ, σε εντελώς άλλο πλαίσιο: «[υπάρχει] μια πυκνή ομίχλη που περιβάλλει τα προβλήματα που σχετίζονται με την εθνική συνείδηση των απλών ανδρών και γυναικών, ειδικά στην περίοδο προτού ο σύγχρονος εθνικισμός γίνει μια μαζική πολιτική δύναμη»(1).

Πέμπτη 24 Ιανουαρίου 2019

Μακεδονία, Χέγκελ και πολιτισμική παλινδρόμηση

Μια από τις πιο διαδεδομένες αντιρρήσεις για την επίλυση του Μακεδονικού είναι ότι οι γείτονες «μας κλέβουν» την Ιστορία. Και ότι το κάνουν με κάθε δυνατό τρόπο. Αυτές οι αντιρρήσεις, μετά τις διευκρινίσεις στη Συμφωνία των Πρεσπών, έχουν εξειδικευτεί και αναφέρονται τώρα στον τρόπο που ονομάζεται η γλώσσα τους και ο προσδιορισμός του νομικού όρου ιθαγένεια (nationality, citizenship).
Αν και οι διευκρινίσεις έχουν δοθεί από έγκυρους νομικούς, όπως ο καθηγητής Μιχάλης Σταθόπουλος αλλά και άλλοι, είναι πειστικές, εντούτοις η εμμονή στη δύσπιστη αντιμετώπιση στην Ελλάδα παραμένει. Η εμμονή οφείλεται βέβαια σε λόγους πολιτικής κακοπιστίας, αλλά όχι μόνο σε αυτούς. Οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι αναφερόμαστε στις ίδιες λέξεις μέσα από δυο διαφορετικά συστήματα σημασιών. Σε κάθε ένα από αυτά, οι ίδιοι όροι αποκτούν διαφορετική σημασία. Αλλο πράγμα εννοούν οι Έλληνες όταν λένε Μακεδόνας, άλλο οι γείτονές μας. Έχουμε σκεφθεί όμως ότι αυτά τα δυο συστήματα σημασιών δημιουργήθηκαν σε συγκεκριμένο χρόνο; Και ακόμη περισσότερο, έχουμε σκεφθεί ότι δεν δημιουργήθηκε μόνο το σύστημα σημασιών των γειτόνων, αλλά και το δικό μας;

Τετάρτη 23 Ιανουαρίου 2019

Το φάντασμα του Φαλμεράιερ

Η καινούργια χρονιά θερμάνθηκε από το ξεκίνημά της. Πολιτικά. Και δικαιολογημένα. Στο επίπεδο των πολλών, των απλών ανθρώπων, συγκρούεται η παιδική τους μνήμη, η Ιστορία που έμαθαν, με την αλλαγή των αντιλήψεων. Για τους εχθρούς γείτονες, για το δίκαιο και τον Θεό που είναι πάντα με το δικό μας μέρος, για τον κακό μας δαίμονα που συνωμοσιολογεί.
Όχι πως όλα είναι λάθος. Πάντα υπάρχουν θραύσματα αλήθειας. Πάνω σ’ αυτά τα τρίμματα της αλήθειας στήνονται οι διαστρεβλώσεις. Φτιάχνονται οι συνήθειες και οι ακλόνητες πεποιθήσεις. Κι αυτά αλλάζουν δύσκολα. Οι νοοτροπίες είναι σαν τον μαραθωνοδρόμο. Χρειάζονται μεγάλη χρονική απόσταση για ν’ αλλάξουν.

Τετάρτη 9 Ιανουαρίου 2019

Η έννοια της εργατικής τάξης στον κλασικό μαρξισμό

1. Μια ημιτελής προσέγγιση
Η θεωρία για τις τάξεις είναι εξαιρετικά σημαντικό ζήτημα επειδή ακριβώς θέτει την ταξική πάλη στο επίκεντρο της κατανόησης των κοινωνικών διαδικασιών. Επίσης, είναι σημαντικό ζήτημα από την άποψη του καθορισμού της στρατηγικής, της τακτικής και της διατύπωσης του προγράμματος των συνδικάτων και των εργατικών κομμάτων και συνεπακόλουθα για τον καθορισμό των αναγκαίων κοινωνικών συμμαχιών. Ομως, ενώ ο πυρήνας του έργου του Μαρξ διαπνέεται από ταξική μεροληψία υπέρ της εργατικής τάξης, εντούτοις υποτιμάται από τους μαρξιστές η μελέτη του ζητήματος των τάξεων.

Τρίτη 25 Δεκεμβρίου 2018

Η πραγματική ιστορία του Ηρώδη

Λίγες προσωπικότητες στην ιστορία είχαν μια τόσο αμφιλεγόμενη φήμη όπως ο βασιλιάς Ηρώδης της Ιουδαίας. Σύμφωνα με την παράδοση, στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, πρόκειται για τον Βασιλιά που διατάζει τη σφαγή των νηπίων, τη θανάτωση όλων των αγοριών μωρών μετά τη γέννηση του Ιησού, για να απαλλαγεί από το θείο βρέφος, που σύμφωνα με τις προφητείες θα του έπαιρνε το θρόνο.

Κυριακή 9 Δεκεμβρίου 2018

Το σεξ και η ισότητα θέλουν διάρκεια και σοσιαλισμό

Στην πρώην ΕΣΣΔ και την ανατολική Γερμανία οι γυναίκες είχαν περισσότερους οργασμούς σε σχέση με τις καπιταλιστικές χώρες», είναι ο τίτλος που αναπαράγεται εδώ και μερικούς μήνες σχεδόν απαράλλακτος σε δεκάδες μέσα ενημέρωσης σε όλο τον κόσμο. Και δεν πρόκειται για σκανδαλοθηρικά κείμενα, τύπου Cosmopolitan, αλλά για αναλύσεις σε κορυφαία έντυπα, όπως οι New York Times και ο Guardian.
Το συμπέρασμα στηρίζεται σε κοπιώδη και μακροχρόνια έρευνα της καθηγήτριας εθνογραφίας Κρίστεν Γκόντσι, η οποία παρουσιάζεται στο βιβλίο της με τίτλο Why women have better sex under socialism (Γιατί οι γυναίκες απολαμβάνουν περισσότερο το σεξ στον σοσιαλισμό).

Κυριακή 2 Δεκεμβρίου 2018

«Η δημοκρατία πούλησε τη Μακεδονία»

Καθώς περνούν οι μέρες κοιτάμε τις καταλήψεις των μαθητών κατά της Συμφωνίας των Πρεσπών, τις αντιδράσεις των μαθητών που στέκουν απέναντι, τις ανακοινώσεις και τις κινητοποιήσεις ενάντια στον φασισμό στα σχολεία. Βλέπουμε τα συνθήματα, προβληματιζόμαστε για το πώς ο εθνικισμός διατρέχει οριζόντια μια κοινωνία που νοσεί και για τις απαντήσεις που αυτή η κοινωνία δίνει στα παιδιά για τη νόσο της.
Βλέπουμε τον προβληματισμό και τις προτεινόμενες λύσεις, τα πανό και τα συνθήματα. Ανάμεσά τους το «Η δημοκρατία πούλησε τη Μακεδονία», γραμμένο από χέρι μαθητή -μπορεί καθοδηγούμενου αλλά παρ' όλα αυτά μαθητή- κάπου στον Βορρά.

Παρασκευή 9 Νοεμβρίου 2018

Τα ράσα και το σουλτανικό φιρμάνι

Λένε πολλοί, που κάτι περισσότερο ξέρουν, πως είναι θαύμα το ότι σε αυτόν τον τόπο μιλάμε, μετά πολλαπλές φυλετικές προσμίξεις και τόσες υποδουλώσεις, ελληνικά - πώς τα μιλάμε είναι αλλουνού παπά ευαγγέλιο. Και δεν είναι θαύμα που μετά τόσους αιώνες είμαστε ακόμη χριστιανοί;
Αυτό νομίζω ότι είναι το θαύμα, πώς μία πίστη, ένα δόγμα επικυριαρχεί παρ' όλη την ανάπτυξη του λόγου και της επιστήμης [και της τέχνης]. Δυσφόρησαν μερικοί για τους απαξιωτικούς υπαινιγμούς περί την αμφίεση των λαϊκών κληρικών. Ποιος διαφωνεί ότι τα ράσα κάνουν τον παπά, τον δείχνουν εάν δεν τον κάνουν; Κάτω από τα ράσα κυκλοφορεί ένας παπάς, πώς να το κάνουμε;

Σάββατο 27 Οκτωβρίου 2018

Αν λοιπόν αυτό είναι μαρξισμός...

"Μην είστε ντροπαλοί: αναλάβετε την ευθύνη γι’ αυτό που μπορείτε να κάνετε και κάντε το. Θέστε τα ερωτήματα για τη Δικαιοσύνη, αλλά σε σύνδεση με την πρακτική. Αμφισβητήστε την εξουσία. Κανένα δόγμα, ποτέ. Μην επιτρέψετε στον εαυτό σας να υστερεί από το ιστορικά εφικτό! Και καταλάβετε ότι η πρόοδος δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς αγώνα και θυσία. Αν αυτό είναι ο μαρξισμός, τότε πρέπει όλοι να είμαστε μαρξιστές"
Την προτροπή αυτή περιλαμβάνει η απάντηση του μεγάλου Γερμανού κοινωνιολόγου Βόλφγκανγκ Στρεκ, στην ερώτηση «διακόσια χρόνια από τη γέννηση του Μαρξ, γιατί να είναι κανείς σήμερα μαρξιστής;» που του υποβάλλει ο Δημοσθένης Παπαδάτος για το ηλεκτρονικό περιοδικό marginalia.gr.

Πέμπτη 20 Σεπτεμβρίου 2018

Ο κώδικας των «Δεν» και μια προδιαγεγραμμένη καταστροφή

Τις μέρες του Σεπτεμβρίου οι περισσότεροι άνθρωποι αισθάνονται να κατακλύζονται από έντονα συναισθήματα - όχι ευχάριστα τις περισσότερες φορές: φόβο, δέος, αποστροφή, άρνηση, νοσταλγία... Κάποιες από τις 30 μέρες του είναι τόσο έντονες ώστε σε αναγκάζουν να στέκεσαι ακίνητος με το βλέμμα κολλημένο στο άπειρο προσπαθώντας να αντιληφθείς αν είσαι οργισμένος, απορημένος ή έτοιμος να παραδοθείς στο τελεσίδικο της μοίρας.
Το ημερολόγιο του Σεπτεμβρίου είναι γεμάτο από μεγάλα ή μεγαλύτερα γεγονότα που είτε δεν θα ήθελες να σου συμβαίνουν είτε προσπαθείς να τα κρατήσεις στο αεροστεγές τμήμα της μνήμης: τελειώνουν οι διακοπές, ανοίγουν τα σχολεία, η εφορία σε θυμάται, ο Πινοσέτ επέβαλε τη χούντα του, ο Χίτλερ ξεκίνησε τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, οι ισλαμιστές χτύπησαν τους δίδυμους πύργους, η Γερμανία ξανάγινε ενιαία...

Δευτέρα 10 Σεπτεμβρίου 2018

Τι χάνεται όταν φεύγει ένα μουσείο;

«Αν τα αγάλματα έβρισκαν και πάλι την πρώτη τους ψυχή, τότε από τα μουσεία μας θα υψωνόταν η πιο πελώρια προσευχή που θα είχε ακούσει ποτέ η γη. Αν νιώθαμε τα συναισθήματα που είχαν νιώσει οι πρώτοι θεατές ενός αιγυπτιακού ομοιώματος ή ενός ρομαντικού Εσταυρωμένου, δεν θα μπορούσαμε να τα αφήσουμε στο Λούβρο. Ξέρουμε ότι η μεταμόρφωση συμπαρέσυρε κάθε ιερή τέχνη, κάθε έργο θρησκευτικής πίστης· ότι για τον χριστιανό Σεζάν ένας ρομαντικός Εσταυρωμένος είναι γλυπτό κι όχι ο Χριστός, η Παρθένος του Τσιμαμπούε είναι πίνακας κι όχι η Παρθένος Μαρία· ότι για κανέναν δεν είναι ομοιώματα τα αγάλματα των φαραώ. Από τους θεούς των Σουμερίων μέχρι τους δικούς μας αγγέλους και τους δικούς μας αγίους, όλες αυτές οι τέχνες εξέφρασαν έναν κόσμο που υπήρχε πιο πολύ κι από τον γήινο κόσμο, επειδή ήταν ο κόσμος της αιωνιότητας»
Andre Malraux, «Το φανταστικό μουσείο».