Από τη μεταμνημονιακή λιτότητα, σε… μνημόνιο

Πολυετής Δημοσιονομικός Προγραμματισμός 2026-2029

Μνημονιακού χαρακτήρα περικοπές σε συνθήκες οικονομικής επιβράδυνσης: -0,71% οι συνολικές δαπάνες, -5,54% οι δαπάνες για μισθοδοσία εργαζομένων, -9% στην Παιδεία, -4,72% στην Υγεία, -11,33% στην Αγροτική Ανάπτυξη, -5,26% στην Κοινωνική Συνοχή ● Πρωταθλητές στις περικοπές τα υπουργεία Ψηφιακής Διακυβέρνησης (-66,9%), Τουρισμού (-63,5%) και Πολιτισμού (-41,28%).

Ενώ στην Ολομέλεια της Βουλής ξεκίνησε η συζήτηση για τον προϋπολογισμό του 2026, που θα ολοκληρωθεί με τη διαδικασία της ψηφοφορίας την Κυριακή το βράδυ, μια νέα πραγματικότητα αναδύεται από τον Πολυετή Δημοσιονομικό Προγραμματισμό 2026-2029 που κατέθεσε η ελληνική κυβέρνηση στις Βρυξέλλες στα τέλη Νοεμβρίου. Το κείμενο αυτό συνιστά σκληρό μνημόνιο στις κρατικές δαπάνες για την περίοδο από το 2026 ώς το 2029, αλλά τα δεδομένα που το τεκμηριώνουν πέρα από κάθε αμφισβήτηση, πέρασαν κάτω από τα ραντάρ του δημόσιου διαλόγου, αλλά και του Τύπου.
Ετσι, η οικονομική πολιτική του Κυριάκου Μητσοτάκη, αφού πρώτα αποδείχτηκε «αρχιτέκτων» της μεταμνημονιακής λιτότητας με τη φόρμουλα κατάρτισης και εκτέλεσης των προϋπολογισμών της περιόδου 2021-2025, με τον Πολυετή Δημοσιονομικό Προγραμματισμό 2026-2029 πραγματοποιεί άλμα στην κατεύθυνση πολυετούς μνημονίου στις κρατικές δαπάνες γενικά και ακόμη πιο εμφατικά στις δαπάνες κοινωνικού χαρακτήρα.
Ο ισχυρισμός ότι πρόκειται για μνημόνιο στις κρατικές δαπάνες μπορεί να ηχεί υπερβολικός, αλλά τα στοιχεία που παραθέτουμε στη συνέχεια τον τεκμηριώνουν απολύτως. Από αυτή την άποψη, οι θριαμβολογίες, που ακόμη δεν έχουν κοπάσει, για την ανάδειξη του Ελληνα υπουργού Οικονομικών στη θέση του επικεφαλής του Eurogroup συνιστούν πράγματι αναγνώριση.
Οχι όμως αναγνώριση της δίκαιης απαίτησης των Ελλήνων μισθωτών και του ελληνικού λαού να αποδειχτεί με την αύξηση των εισοδημάτων τους και την ανάκτηση των δικαιωμάτων τους ότι είμαστε ουσιαστικά σε μεταμνημονιακή περίοδο, αλλά αναγνώριση των κυβερνητικών δεξιοτήτων να θυσιαστούν το εισόδημα και τα δικαιώματα των πολλών ξανά και ξανά, σε επάλληλους κύκλους, στον βωμό μιας δημοσιονομικής «πειθαρχίας» που δεν αρκείται καν στα συμφωνημένα πρωτογενή πλεονάσματα αλλά παράγει συστηματικά υπερπλεονάσματα.
Αν στην περίοδο 2021-2026, με αναπτυξιακούς ρυθμούς πάνω από 2%, αυτό μεταφραζόταν σε προϋπολογισμούς λιτότητας, μετά το 2026 μεταφράζεται σε νέο μνημόνιο για τις κοινωνικές δαπάνες. Αυτές οι «επιτυχίες» της διακυβέρνησης Μητσοτάκη πράγματι εξασφάλισαν «αναγνώριση» από τα ευρωπαϊκά κέντρα πολιτικής και θεσμικής ισχύος…
Αποδείξεις με στοιχεία
Η δημόσια συζήτηση για τις προβλέψεις του Πολυετούς Δημοσιονομικού Προγραμματισμού 2026-2029 ήταν υποτυπώδης και εστίασε σχεδόν αποκλειστικά στα γενικά μακρο-μεγέθη για τους ρυθμούς ανάπτυξης, το πρωτογενές πλεόνασμα και το χρέος. Από αυτά προέκυπτε ήδη ότι από το 2027 οι ρυθμοί ανάπτυξης θα «προσγειωθούν» σε επίπεδα περί το 1,5%. Το συγκλονιστικό νέο στοιχείο όμως είναι ότι η οικονομική επιβράδυνση θα συνδυαστεί με πραγματικό «σφαγείο» στις κρατικές δαπάνες, με έμφαση στις κοινωνικού χαρακτήρα.
Οι αποδείξεις βρίσκονται σε κοινή θέα στις προβλέψεις του Πολυετούς Δημοσιονομικού Προγραμματισμού 2026-2029 (βλέπε παρατιθέμενο πίνακα).

 

Στο σύνολο των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης (κεντρική διοίκηση και ευρύτερος δημόσιος τομέας):
● Οι συνολικές μη χρηματοοικονομικές ταμειακές δαπάνες μειώνονται κατά 0,71%.
● Οι δαπάνες για μισθοδοσία των εργαζομένων μειώνονται κατά 5,54%.
Στους επιμέρους τομείς των υπουργείων, παρατηρούνται τρομερές περικοπές δαπανών, ιδιαίτερα στα υπουργεία που διαχειρίζονται κρίσιμες κοινωνικού χαρακτήρα δαπάνες. Συγκεκριμένα:
● Στο Παιδείας -9,02%
● Στο Υγείας -4,72%
● Στο Πολιτισμού -41,28%
● Στο Περιβάλλοντος και Ενέργειας -12,5%
● Στο Αγροτικής Ανάπτυξης -11,33%
● Στο Ψηφιακής Διακυβέρνησης -66,9%
● Στο Τουρισμού -63,5%
● Στο Υποδομών και Μεταφορών -12,1%
● Στο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας -5,6%
● Στο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης +0,99%
Αυτές είναι μειώσεις σε ονομαστικές τιμές, δηλαδή χωρίς να πάρουμε υπόψη μας τον πληθωρισμό. Αν πάρουμε υπόψη μας και τον πληθωρισμό, οι μειώσεις επιδεινώνονται σοβαρά.
Κι ο πληθωρισμός στο ύψος του
Οι κυβερνητικές προβλέψεις για τον πληθωρισμό είναι ότι θα αυξηθεί κατά 2,2% το 2027, 2,3% το 2028 και 2,3% το 2029. Βάσει αυτών των προβλέψεων, η σωρευτική αύξηση του πληθωρισμού από το 2026 ώς το 2029 θα ανέλθει σε 6,8%. Αρα, η πραγματική-συνολική μείωση δαπανών θα ξεπεράσει το 7,5%. Πολύ απλά, οι συνολικές δαπάνες της Γενικής Κυβέρνησης από το 2026 στο 2029 θα μειωθούν σε πραγματικούς όρους κατά 7,5%! Στα υπουργεία που αναφέρονται στον πίνακα, απλώς οι τεράστιες ονομαστικές περικοπές θα αυξηθούν κατά 7,5% σε πραγματικές περικοπές.
Ηδη ο πληθωρισμός (που υπολείπεται κατά πολύ της πραγματικής αύξησης των τιμών στο «καλάθι του νοικοκυριού») έπαιξε τον διαβρωτικό του ρόλο στο πραγματικό εισόδημα των μισθωτών εργαζομένων, ώστε η Ελλάδα να είναι προτελευταία στην Ε.Ε. στην κατάταξη των χωρών-μελών με βάση το πραγματικό εισόδημα. Μετά το 2026, η μείωση του πραγματικού εισοδήματος λόγω του πληθωρισμού θα προστίθεται στις μεγάλες ονομαστικές περικοπές.
Υποτίθεται ότι το γεγονός πως ζούμε σε μεταμνημονιακή περίοδο, σημαίνει ότι έχει αποκατασταθεί η κανονικότητα να αυξάνονται οι δαπάνες των υπουργείων, έστω στο ύψος του πληθωρισμού, ώστε να μη μειώνονται σε πραγματικές τιμές. Εδώ όμως επανέρχεται ο μνημονιακός εφιάλτης: Εχουμε μεγάλες ονομαστικές μειώσεις, που αυξάνονται περαιτέρω σημαντικά από τον σωρευτικό πληθωρισμό.

Πάνος Κοσμάς
Πηγή: efsyn.gr