Κυριακή 9 Ιουνίου 2024

Μeta-υποκλοπές με πρόφαση την τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης

O ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΑΛΛΑΖΕΙ –ΣΧΕΔΟΝ ΕΝ ΚΡΥΠΤΩ– ΓΙΑ ΑΛΛΗ ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΠΟΡΡΗΤΟΥ
Την Πέμπτη κατατέθηκαν σε 11 ευρωπαϊκές χώρες –μεταξύ των οποίων και στην Ελλάδα– προσφυγές στις αρμόδιες ανεξάρτητες αρχές προστασίας προσωπικών δεδομένων κατά της Meta με σκοπό οι εθνικές αρχές να εμποδίσουν την απροσδιόριστη χρήση των δεδομένων από την εταιρεία.
Τις τελευταίες εβδομάδες συμβαίνει μια τεράστιας σημασίας αλλαγή στο Facebook, στο Instagram, στο Whatsapp και στο Messenger, δηλαδή σε όλες τις πλατφόρμες της Meta, αλλά το πιο πιθανό είναι πως δεν το έχετε καταλάβει. Και δεν φταίτε φυσικά καθόλου. Η Meta αλλάζει –σχεδόν εν κρυπτώ– για άλλη μια φορά την πολιτική απορρήτου της ώστε να χρησιμοποιήσει προσωπικές αναρτήσεις ετών, ιδιωτικές εικόνες ή δεδομένα διαδικτυακής παρακολούθησης για να «ταΐσει» απροσδιόριστους αλγορίθμους τεχνητής νοημοσύνης που μπορούν να απορροφήσουν προσωπικά δεδομένα από οποιαδήποτε πηγή και να μοιράζεται οποιαδήποτε πληροφορία με απροσδιόριστα «τρίτα μέρη».
Υποτίθεται ότι η εταιρεία ενημέρωσε εκατομμύρια Ευρωπαίους πολίτες μέσω ειδοποιήσεων (notifications) και προσωπικών e-mails για αυτήν την αλλαγή, καθώς η νέα πολιτική θα αρχίσει να εφαρμόζεται από τις 26 Ιουνίου. Ελάχιστοι ωστόσοι έχουν αντιληφθεί τι γίνεται και ακόμα λιγότεροι έχουν καταφέρει να υποβάλουν τις αντιρρήσεις τους. Κάποιοι ωστόσο αντιδρούν και είναι αποφασισμένοι να μην καταθέσουν τα όπλα.
Αντί η εταιρεία να ρωτήσει χρήστες για τη συγκατάθεσή τους (opt-in), η Meta υποστηρίζει ότι έχει έννομο συμφέρον που υπερισχύει του θεμελιώδους δικαιώματος στην προστασία των δεδομένων και της ιδιωτικής ζωής των Ευρωπαίων χρηστών. Από τη στιγμή που είναι στο σύστημα, οι χρήστες φαίνεται ότι δεν έχουν καμία δυνατότητα να αφαιρέσουν ποτέ τα προσωπικά τους στοιχεία, κάτι που παραβιάζει το γνωστό «δικαίωμα στη λήθη». Το facebook αρχίζει να θυμίζει το γνωστό τραγούδι των Εagles, «Hotel California»: «Μπορείς να φύγεις όποτε θέλεις, αλλά δεν μπορείς ποτέ να φύγεις».
Την Πέμπτη κατατέθηκαν σε 11 ευρωπαϊκές χώρες –μεταξύ των οποίων και στην Ελλάδα– προσφυγές στις αρμόδιες ανεξάρτητες αρχές προστασίας προσωπικών δεδομένων κατά της Meta με σκοπό οι εθνικές αρχές να σταματήσουν αμέσως τη χρήση από την εταιρεία των προσωπικών δεδομένων για την απροσδιόριστη «τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης». Δικηγόροι της μη κυβερνητικής οργάνωσης «Ευρωπαϊκό Κέντρο για τα Ψηφιακά Δικαιώματα» NOYB (None Of Your Business), με έδρα την Αυστρία, έχουν πρωτοστατήσει σε αυτές τις καταγγελίες, κατηγορώντας τη Meta για παραβιάσεις του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων της Ε.Ε. (GDPR).
Σε αντίθεση με την ήδη προβληματική κατάσταση των εταιρειών που χρησιμοποιούν ορισμένα δημόσια δεδομένα για να εκπαιδεύσουν ένα συγκεκριμένο σύστημα τεχνητής νοημοσύνης (π.χ. ένα chatbot), η νέα πολιτική απορρήτου της Meta αναφέρει ότι θέλει απλώς να λάβει όλα τα δημόσια και μη δημόσια δεδομένα χρηστών που έχει συλλέξει από το 2007 και να τα χρησιμοποιήσει για οποιονδήποτε απροσδιόριστο τύπο τρέχουσας και μελλοντικής «τεχνολογίας τεχνητής νοημοσύνης». Αυτό περιλαμβάνει και πολλούς αδρανείς λογαριασμούς στο Fb, οι οποίοι όμως εξακολουθούν να περιέχουν τεράστιες ποσότητες προσωπικών δεδομένων. Η μόνη εξαίρεση από τα στοιχεία που συλλέγονται φαίνεται να είναι οι συνομιλίες μεταξύ ιδιωτών. Δεν φαίνεται να ισχύει το ίδιο, όμως, π.χ., για τις ιδιωτικές μας συνομιλίες με μια εταιρεία.
Ο 36χρονος Αυστριακός ακτιβιστής, δικηγόρος και συγγραφέας Μαξ Σρεμς είναι ο ιδρυτής της NOYB. Εγινε γνωστός τα τελευταία χρόνια για τις εκστρατείες κατά του Facebook για τις παραβιάσεις της ιδιωτικής ζωής, συμπεριλαμβανομένων των παραβιάσεων της ευρωπαϊκής νομοθεσίας περί προστασίας της ιδιωτικής ζωής και της παράνομης, κατά τη ΜΚΟ, μεταφοράς προσωπικών δεδομένων στην Υπηρεσία Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ (NSA) στο πλαίσιο του προγράμματος PRISM.
Οπως υπογραμμίζει ο ίδιος, «η “τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης” είναι ένας εξαιρετικά ευρύς όρος. Οπως και η “χρήση των δεδομένων σας σε βάσεις δεδομένων” δεν έχει κανένα πραγματικό νομικό όριο. Η Meta δεν λέει τι είναι και πώς θα χρησιμοποιήσει τα δεδομένα, οπότε θα μπορούσε να είναι είτε ένα απλό chatbot είτε μια εξαιρετικά επιθετική εξατομικευμένη διαφήμιση ή ακόμη και ένα φονικό drone». Αυτό που προκύπτει είναι ότι για άλλη μια φορά η Meta αγνοεί απροκάλυπτα τις αποφάσεις του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΔΕΕ). Οπως θυμίζει ο Σρεμς, «το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έχει ήδη καταστήσει σαφές ότι η Meta δεν έχει κανένα “έννομο συμφέρον” που να υπερισχύει του δικαιώματος των χρηστών στην προστασία των δεδομένων όταν πρόκειται για διαφήμιση. Ωστόσο, η εταιρεία προσπαθεί να χρησιμοποιήσει τα ίδια επιχειρήματα για την εκπαίδευση απροσδιόριστης “τεχνολογίας τεχνητής νοημοσύνης”».
H ελληνική καταγγελία
Ανάμεσα στις καταγγελίες που υποβλήθηκαν στις ευρωπαϊκές αρχές προστασίας προσωπικών δεδομένων υπάρχει και μία που προέρχεται από Ελληνα υπήκοο. Η «Εφ.Συν.» απέκτησε πρόσβαση στη συγκεκριμένη γραπτή αναφορά, στην οποία μεταξύ άλλων επισημαίνονται τα εξής:
● «Η Meta δεν έχει κανένα έννομο συμφέρον σύμφωνα με το άρθρο 6 παρ. 1 του ΓΚΠΔ και καμία άλλη νομική βάση για την επεξεργασία τέτοιων τεράστιων ποσοτήτων δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα για εντελώς απροσδιόριστους σκοπούς.
● Επιχειρεί στην πραγματικότητα να λάβει άδεια για να επεξεργαστεί δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα με απροσδιόριστα, ευρέα τεχνικά μέσα χωρίς ποτέ να προσδιορίζει τον σκοπό της επεξεργασίας.
● Εχει λάβει κάθε μέτρο για να αποτρέψει τα υποκείμενα των δεδομένων από την άσκηση του δικαιώματός τους να επιλέξουν, προσποιούμενη ότι τα υποκείμενα των δεδομένων απολαμβάνουν μόνο το δικαίωμα εναντίωσης αντί να βασίζεται στη συγκατάθεση.
● Δεν παρέχει τις απαραίτητες “συνοπτικές, διαφανείς, κατανοητές και εύκολα προσβάσιμες” πληροφορίες, “χρησιμοποιώντας σαφή και απλή γλώσσα”.
● H ίδια η εταιρεία δηλώνει ότι η επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα είναι μη αναστρέψιμη και ότι δεν μπορεί να συμμορφωθεί με το “δικαίωμα στη λήθη”».
Τα επόμενα βήματα
Οι αρμόδιες αρχές προστασίας προσωπικών δεδομένων (στην Ελλάδα, η Ανεξάρτητη Αρχή με πρόεδρο τον Κ. Μενουδάκο) θα πρέπει τώρα να αποφασίσουν γρήγορα αν θα κινήσουν επείγουσα διαδικασία ή αν θα εξετάσουν τις καταγγελίες με κανονική διαδικασία. Πριν από τέσσερις ημέρες, η νορβηγική αρχή δημοσίευσε ήδη μια ανάρτηση υποστηρίζοντας ότι είναι «αμφίβολο» αν η προσέγγιση της Meta είναι νόμιμη. Είναι πολύ πιθανό ότι και άλλοι οργανισμοί θα ακολουθήσουν με ασφαλιστικά μέτρα, αστικές αξιώσεις ή ακόμη και ομαδικές αγωγές, εάν η Meta προχωρήσει με τα σχέδιά της. Μόνο οι ενέργειες της Νoyb κατά της Meta έχουν μέχρι στιγμής οδηγήσει σε διοικητικά πρόστιμα ύψους άνω του 1,5 δισ. ευρώ. Η ΜΚΟ σχεδιάζει να καταθέσει καταγγελίες στα υπόλοιπα κράτη-μέλη της Ε.Ε. τις επόμενες ημέρες.
Ατομική ευθύνη - φάρσα η διαδικασία ένστασης
Η Meta προσπαθεί ακόμη και να καταστήσει τους χρήστες υπεύθυνους για τη φροντίδα του απορρήτου τους, κατευθύνοντάς τους σε μια φόρμα ένστασης (opt-out) που οι χρήστες πρέπει να συμπληρώσουν αν δεν θέλουν η Meta να χρησιμοποιήσει όλα τα δεδομένα τους. Αν και εύκολα η δυνατότητα εξαίρεσης θα μπορούσε να υλοποιηθεί με τέτοιον τρόπο ώστε να απαιτεί μόνο ένα κλικ (όπως το κουμπί «διαγραφή» στα ενημερωτικά δελτία), η Meta καθιστά εξαιρετικά περίπλοκη την εναντίωση, απαιτώντας ακόμη και προσωπικούς λόγους. Tο διαπιστώσαμε επιχειρώντας να υποβάλουμε την ένσταση από έναν προσωπικό λογαριασμό. Αφού περάσεις αρκετά βήματα και δώσεις στοιχεία που ήδη η εταιρεία τα έχει και ξανασυνδεθείς στον λογαριασμό σου, θα πρέπει να γράψεις ένα κείμενο όπου να αιτιολογείς για ποιο λόγο εναντιώνεσαι.
Συνολικά, η Meta απαιτεί από περίπου 400 εκατομμύρια Ευρωπαίους χρήστες να «αντιταχθούν», αντί να ζητήσει τη συγκατάθεσή τους. «Η ένσταση είναι φάρσα. Η μετατόπιση της ευθύνης στον χρήστη είναι εντελώς παράλογη. Αν η Meta θέλει να χρησιμοποιήσει τα δεδομένα σας, πρέπει να ζητήσει την άδειά σας. Αντ’ αυτού, κάνουν τους χρήστες να παρακαλούν να εξαιρεθούν», ξεκαθαρίζει ο ιδρυτής της NOYB, Σρεμς.
Πώς μπορεί να χρησιμοποιήσει –ακόμα περισσότερο– η Meta τα δεδομένα μας
Η Meta επίσης δεν περιορίζει τον σκοπό για τον οποίο μπορούν να χρησιμοποιηθούν αυτά τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης στο μέλλον. Αναφέρουμε ενδεικτικά ορισμένα μόνο παραδείγματα συστήματος τεχνητής νοημοσύνης που μπορεί να δημιουργεί η εταιρεία με τα δεδομένα μας: ένα σύστημα που θα «εντοπίζει» πιθανούς μελλοντικούς εγκληματίες, ένα που να επιτρέπει στους διαφημιστές να εκμεταλλεύονται τις αδυναμίες των χρηστών («ψυχολογικές διαφημίσεις»), άλλο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για αυτοοδηγούμενα αυτοκίνητα, αλλά και στρατιωτικά drones, ένα που επιτρέπει στα πολιτικά κόμματα να επηρεάζουν τις εκλογές, έναν αλγόριθμο για εταιρείες ώστε να λαμβάνουν αποφάσεις πρόσληψης («αυτοματοποιημένη λήψη αποφάσεων»).

Προφανώς αυτή η λίστα είναι τυχαία, ωστόσο δείχνει ότι η εταιρεία εξελίσσει χρόνο με τον χρόνο τη μετατροπή της σε μια ολόκληρη ομάδα τεχνολογιών επεξεργασίας δεδομένων. Η δυνητική της δεξαμενή είναι περίπου 4 δισ. άνθρωποι, εκ των οποίων 400 εκατ. στην Ευρώπη.

Πηγή: efsyn.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια: