Στην Πέλλα, σε μια περιοχή όπου η ιστορία ξεχειλίζει από κάθε πέτρα, στέκει σχεδόν ξεχασμένο ένα σπουδαίο μνημείο των παλαιοχριστιανικών χρόνων.
Η τρίκλιτη βασιλική του 5ου αιώνα, ανακαλύφθηκε το 1977 από τον αρχαιολόγο Παύλο Χρυσοστόμου, και αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα τεκμήρια της πρώιμης χριστιανικής παρουσίας στη Μακεδονία. Κι όμως, σχεδόν πενήντα χρόνια μετά την αποκάλυψή της, το μνημείο παραμένει απροστάτευτο, αφημένο στα καιρικά φαινόμενα και σε άθλιες συνθήκες καθαριότητας.
Η αξία του χώρου είναι τεράστια. Δεν πρόκειται για ένα τυχαίο κτίσμα, αλλά πιθανότατα για επισκοπική βασιλική, κάτι που δείχνει ότι ήδη από τον 5ο αιώνα η Πέλλα αποτελούσε θρησκευτικό κέντρο με σημαντικό ρόλο στην περιοχή. Παρ’ όλα αυτά, δεν υπάρχει ούτε σήμανση, ούτε ενδεδειγμένη διαδρομή πρόσβασης, ούτε καν στοιχειώδης φύλαξη.
Έως τώρα το μνημείο δεν περιλήφθηκε σε κανέναν τουριστικό οδηγό, ούτε σε προγράμματα πολιτιστικής ανάδειξης. Είναι σαν να μην υπάρχει. Από την πλευρά της, η τοπική αυτοδιοίκηση, διαχρονικά αντιμετωπίζει τέτοια ζητήματα με αδιαφορία όταν δεν έχει πολιτικό όφελος. Οι δήμαρχοι, οι αντιδήμαρχοι, οι τοπικοί σύμβουλοι αλλά και οι βουλευτές της περιοχής μοιάζουν να θεωρούν πως η πολιτιστική κληρονομιά είναι κάτι «δευτερεύον», μια πολυτέλεια που δεν «ψηφίζει» ή ότι: πολιτιστική κληρονομιά είναι μόνο τα πανηγύρια. Αντί λοιπόν να δουν το μνημείο ως επένδυση για το μέλλον του τόπου, το αφήνουν να φθείρεται, προτιμώντας έργα βιτρίνας που προσφέρουν πρόσκαιρη εντύπωση.
Η νοοτροπία αυτή όμως είναι βαθιά ριζωμένη. Πρόκειται για την κουλτούρα του: «να φαίνεται, και όχι να μένει» γιατί ο πολιτισμός, όταν δεν συνοδεύεται από κορδέλες εγκαινίων, φωτογραφίες και ψηφοθηρική προβολή, σπάνια γίνεται προτεραιότητα. Έτσι, η τρίκλιτη βασιλική της Νέας Πέλλας παρότι είναι ένα σύμβολο της πνευματικής και θρησκευτικής συνέχειας της περιοχής, δεν εντάχθηκε ποτέ σε κανένα πρόγραμμα τουριστικής ανάπτυξης ή προβολής και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πέλλας ενώ θα έπρεπε να λειτουργεί ως θεματοφύλακας τέτοιων θησαυρών, αρκείται μόνο σε διαπιστώσεις και σπάνιες κινήσεις συντήρησης του χώρου, επικαλούμενη έλλειψη κονδυλίων.
Κι όμως, η ένταξη της βασιλικής στον πολιτιστικό και θρησκευτικό τουρισμό θα μπορούσε να αποδειχθεί καθοριστική για την περιοχή γιατί η Πέλλα δεν είναι μόνο η γενέτειρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, είναι κι ένας τόπος όπου συνυπάρχουν τα κατάλοιπα της αρχαίας ελληνικής, ρωμαϊκής και βυζαντινής ιστορίας.
Η βασιλική της Νέας Πέλλας θα μπορούσε να αποτελέσει έναν ακόμη σταθμό σε μια ενιαία τουριστική διαδρομή που θα συνδέει την αρχαία Πέλλα, τον ποταμό Λουδία, τα παλαιοχριστιανικά μνημεία και βυζαντινά προσκυνήματα με τα οθωμανικά της ευρύτερης περιοχής.
Πρόκειται λοιπόν για μια ευκαιρία που θα μπορούσε να δώσει νέα πνοή στην τοπική οικονομία, δημιουργώντας κίνητρα για επισκέπτες, επαγγελματίες του τουρισμού και νέους κατοίκους. Αρκεί, βέβαια, να υπάρξει όραμα, γνώση του αντικειμένου και πολιτική βούληση.
Η τρίκλιτη βασιλική της Νέας Πέλλας δεν ζητά πολλά. Ζητά απλώς το αυτονόητο. Σεβασμό, προστασία και ανάδειξη. Αν οι τοπικοί άρχοντες και οι πολιτικοί της περιοχής συνέχιζαν να σκέφτονται πέρα από τον εκλογικό τους κύκλο, αν έβλεπαν την Πέλλα ως τόπο με παρελθόν και μέλλον και όχι απλώς ως εκλογική περιφέρεια, τότε ίσως αυτό το μνημείο να μην ήταν σήμερα ένα ερείπιο μέσα στη σιωπή.
Συνεπώς η ιστορία λοιπόν αυτού του τόπου δεν ανήκει σε κανέναν δήμαρχο ούτε σε κανέναν βουλευτή. Ανήκει στους πολίτες που αγαπούν και διεκδικούν τον τόπο τους. Η τρίκλιτη βασιλική είναι ένας καθρέφτης που μας δείχνει ποιοι είμαστε και πώς φερόμαστε στην ίδια μας την ιστορία. Για αυτό δεν έχουμε το δικαίωμα να την αγνοήσουμε, γιατί αν επιτρέψουμε να χαθεί, θα χαθεί μαζί της κι ένα κομμάτι της ταυτότητάς μας. Και αν δεν την προστατεύσουμε εμείς οι ίδιοι, ο καθένας προσωπικά, τότε οι συνέπειες θα είναι οριστικές και τραγικές.
Η αξία του χώρου είναι τεράστια. Δεν πρόκειται για ένα τυχαίο κτίσμα, αλλά πιθανότατα για επισκοπική βασιλική, κάτι που δείχνει ότι ήδη από τον 5ο αιώνα η Πέλλα αποτελούσε θρησκευτικό κέντρο με σημαντικό ρόλο στην περιοχή. Παρ’ όλα αυτά, δεν υπάρχει ούτε σήμανση, ούτε ενδεδειγμένη διαδρομή πρόσβασης, ούτε καν στοιχειώδης φύλαξη.
Έως τώρα το μνημείο δεν περιλήφθηκε σε κανέναν τουριστικό οδηγό, ούτε σε προγράμματα πολιτιστικής ανάδειξης. Είναι σαν να μην υπάρχει. Από την πλευρά της, η τοπική αυτοδιοίκηση, διαχρονικά αντιμετωπίζει τέτοια ζητήματα με αδιαφορία όταν δεν έχει πολιτικό όφελος. Οι δήμαρχοι, οι αντιδήμαρχοι, οι τοπικοί σύμβουλοι αλλά και οι βουλευτές της περιοχής μοιάζουν να θεωρούν πως η πολιτιστική κληρονομιά είναι κάτι «δευτερεύον», μια πολυτέλεια που δεν «ψηφίζει» ή ότι: πολιτιστική κληρονομιά είναι μόνο τα πανηγύρια. Αντί λοιπόν να δουν το μνημείο ως επένδυση για το μέλλον του τόπου, το αφήνουν να φθείρεται, προτιμώντας έργα βιτρίνας που προσφέρουν πρόσκαιρη εντύπωση.
Η νοοτροπία αυτή όμως είναι βαθιά ριζωμένη. Πρόκειται για την κουλτούρα του: «να φαίνεται, και όχι να μένει» γιατί ο πολιτισμός, όταν δεν συνοδεύεται από κορδέλες εγκαινίων, φωτογραφίες και ψηφοθηρική προβολή, σπάνια γίνεται προτεραιότητα. Έτσι, η τρίκλιτη βασιλική της Νέας Πέλλας παρότι είναι ένα σύμβολο της πνευματικής και θρησκευτικής συνέχειας της περιοχής, δεν εντάχθηκε ποτέ σε κανένα πρόγραμμα τουριστικής ανάπτυξης ή προβολής και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πέλλας ενώ θα έπρεπε να λειτουργεί ως θεματοφύλακας τέτοιων θησαυρών, αρκείται μόνο σε διαπιστώσεις και σπάνιες κινήσεις συντήρησης του χώρου, επικαλούμενη έλλειψη κονδυλίων.
Κι όμως, η ένταξη της βασιλικής στον πολιτιστικό και θρησκευτικό τουρισμό θα μπορούσε να αποδειχθεί καθοριστική για την περιοχή γιατί η Πέλλα δεν είναι μόνο η γενέτειρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, είναι κι ένας τόπος όπου συνυπάρχουν τα κατάλοιπα της αρχαίας ελληνικής, ρωμαϊκής και βυζαντινής ιστορίας.
Η βασιλική της Νέας Πέλλας θα μπορούσε να αποτελέσει έναν ακόμη σταθμό σε μια ενιαία τουριστική διαδρομή που θα συνδέει την αρχαία Πέλλα, τον ποταμό Λουδία, τα παλαιοχριστιανικά μνημεία και βυζαντινά προσκυνήματα με τα οθωμανικά της ευρύτερης περιοχής.
Πρόκειται λοιπόν για μια ευκαιρία που θα μπορούσε να δώσει νέα πνοή στην τοπική οικονομία, δημιουργώντας κίνητρα για επισκέπτες, επαγγελματίες του τουρισμού και νέους κατοίκους. Αρκεί, βέβαια, να υπάρξει όραμα, γνώση του αντικειμένου και πολιτική βούληση.
Η τρίκλιτη βασιλική της Νέας Πέλλας δεν ζητά πολλά. Ζητά απλώς το αυτονόητο. Σεβασμό, προστασία και ανάδειξη. Αν οι τοπικοί άρχοντες και οι πολιτικοί της περιοχής συνέχιζαν να σκέφτονται πέρα από τον εκλογικό τους κύκλο, αν έβλεπαν την Πέλλα ως τόπο με παρελθόν και μέλλον και όχι απλώς ως εκλογική περιφέρεια, τότε ίσως αυτό το μνημείο να μην ήταν σήμερα ένα ερείπιο μέσα στη σιωπή.
Συνεπώς η ιστορία λοιπόν αυτού του τόπου δεν ανήκει σε κανέναν δήμαρχο ούτε σε κανέναν βουλευτή. Ανήκει στους πολίτες που αγαπούν και διεκδικούν τον τόπο τους. Η τρίκλιτη βασιλική είναι ένας καθρέφτης που μας δείχνει ποιοι είμαστε και πώς φερόμαστε στην ίδια μας την ιστορία. Για αυτό δεν έχουμε το δικαίωμα να την αγνοήσουμε, γιατί αν επιτρέψουμε να χαθεί, θα χαθεί μαζί της κι ένα κομμάτι της ταυτότητάς μας. Και αν δεν την προστατεύσουμε εμείς οι ίδιοι, ο καθένας προσωπικά, τότε οι συνέπειες θα είναι οριστικές και τραγικές.
του Γιώργου Ροδάκογλου - Δημοσιογράφου
Πηγή: thes.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου