Το σεξ και η ισότητα θέλουν διάρκεια και σοσιαλισμό

Στην πρώην ΕΣΣΔ και την ανατολική Γερμανία οι γυναίκες είχαν περισσότερους οργασμούς σε σχέση με τις καπιταλιστικές χώρες», είναι ο τίτλος που αναπαράγεται εδώ και μερικούς μήνες σχεδόν απαράλλακτος σε δεκάδες μέσα ενημέρωσης σε όλο τον κόσμο. Και δεν πρόκειται για σκανδαλοθηρικά κείμενα, τύπου Cosmopolitan, αλλά για αναλύσεις σε κορυφαία έντυπα, όπως οι New York Times και ο Guardian.

Το συμπέρασμα στηρίζεται σε κοπιώδη και μακροχρόνια έρευνα της καθηγήτριας εθνογραφίας Κρίστεν Γκόντσι, η οποία παρουσιάζεται στο βιβλίο της με τίτλο Why women have better sex under socialism (Γιατί οι γυναίκες απολαμβάνουν περισσότερο το σεξ στον σοσιαλισμό).

«Η δημοκρατία πούλησε τη Μακεδονία»

Καθώς περνούν οι μέρες κοιτάμε τις καταλήψεις των μαθητών κατά της Συμφωνίας των Πρεσπών, τις αντιδράσεις των μαθητών που στέκουν απέναντι, τις ανακοινώσεις και τις κινητοποιήσεις ενάντια στον φασισμό στα σχολεία. Βλέπουμε τα συνθήματα, προβληματιζόμαστε για το πώς ο εθνικισμός διατρέχει οριζόντια μια κοινωνία που νοσεί και για τις απαντήσεις που αυτή η κοινωνία δίνει στα παιδιά για τη νόσο της.

Βλέπουμε τον προβληματισμό και τις προτεινόμενες λύσεις, τα πανό και τα συνθήματα. Ανάμεσά τους το «Η δημοκρατία πούλησε τη Μακεδονία», γραμμένο από χέρι μαθητή -μπορεί καθοδηγούμενου αλλά παρ' όλα αυτά μαθητή- κάπου στον Βορρά.

Τα ράσα και το σουλτανικό φιρμάνι

Λένε πολλοί, που κάτι περισσότερο ξέρουν, πως είναι θαύμα το ότι σε αυτόν τον τόπο μιλάμε, μετά πολλαπλές φυλετικές προσμίξεις και τόσες υποδουλώσεις, ελληνικά - πώς τα μιλάμε είναι αλλουνού παπά ευαγγέλιο. Και δεν είναι θαύμα που μετά τόσους αιώνες είμαστε ακόμη χριστιανοί;

Αυτό νομίζω ότι είναι το θαύμα, πώς μία πίστη, ένα δόγμα επικυριαρχεί παρ' όλη την ανάπτυξη του λόγου και της επιστήμης [και της τέχνης]. Δυσφόρησαν μερικοί για τους απαξιωτικούς υπαινιγμούς περί την αμφίεση των λαϊκών κληρικών. Ποιος διαφωνεί ότι τα ράσα κάνουν τον παπά, τον δείχνουν εάν δεν τον κάνουν; Κάτω από τα ράσα κυκλοφορεί ένας παπάς, πώς να το κάνουμε;

Αν λοιπόν αυτό είναι μαρξισμός...

"Μην είστε ντροπαλοί: αναλάβετε την ευθύνη γι’ αυτό που μπορείτε να κάνετε και κάντε το. Θέστε τα ερωτήματα για τη Δικαιοσύνη, αλλά σε σύνδεση με την πρακτική. Αμφισβητήστε την εξουσία. Κανένα δόγμα, ποτέ. Μην επιτρέψετε στον εαυτό σας να υστερεί από το ιστορικά εφικτό! Και καταλάβετε ότι η πρόοδος δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς αγώνα και θυσία. Αν αυτό είναι ο μαρξισμός, τότε πρέπει όλοι να είμαστε μαρξιστές"

Την προτροπή αυτή περιλαμβάνει η απάντηση του μεγάλου Γερμανού κοινωνιολόγου Βόλφγκανγκ Στρεκ, στην ερώτηση «διακόσια χρόνια από τη γέννηση του Μαρξ, γιατί να είναι κανείς σήμερα μαρξιστής;» που του υποβάλλει ο Δημοσθένης Παπαδάτος για το ηλεκτρονικό περιοδικό marginalia.gr.

Ο κώδικας των «Δεν» και μια προδιαγεγραμμένη καταστροφή

Τις μέρες του Σεπτεμβρίου οι περισσότεροι άνθρωποι αισθάνονται να κατακλύζονται από έντονα συναισθήματα - όχι ευχάριστα τις περισσότερες φορές: φόβο, δέος, αποστροφή, άρνηση, νοσταλγία... Κάποιες από τις 30 μέρες του είναι τόσο έντονες ώστε σε αναγκάζουν να στέκεσαι ακίνητος με το βλέμμα κολλημένο στο άπειρο προσπαθώντας να αντιληφθείς αν είσαι οργισμένος, απορημένος ή έτοιμος να παραδοθείς στο τελεσίδικο της μοίρας.

Το ημερολόγιο του Σεπτεμβρίου είναι γεμάτο από μεγάλα ή μεγαλύτερα γεγονότα που είτε δεν θα ήθελες να σου συμβαίνουν είτε προσπαθείς να τα κρατήσεις στο αεροστεγές τμήμα της μνήμης: τελειώνουν οι διακοπές, ανοίγουν τα σχολεία, η εφορία σε θυμάται, ο Πινοσέτ επέβαλε τη χούντα του, ο Χίτλερ ξεκίνησε τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, οι ισλαμιστές χτύπησαν τους δίδυμους πύργους, η Γερμανία ξανάγινε ενιαία...

Τι χάνεται όταν φεύγει ένα μουσείο;

«Αν τα αγάλματα έβρισκαν και πάλι την πρώτη τους ψυχή, τότε από τα μουσεία μας θα υψωνόταν η πιο πελώρια προσευχή που θα είχε ακούσει ποτέ η γη. Αν νιώθαμε τα συναισθήματα που είχαν νιώσει οι πρώτοι θεατές ενός αιγυπτιακού ομοιώματος ή ενός ρομαντικού Εσταυρωμένου, δεν θα μπορούσαμε να τα αφήσουμε στο Λούβρο. Ξέρουμε ότι η μεταμόρφωση συμπαρέσυρε κάθε ιερή τέχνη, κάθε έργο θρησκευτικής πίστης· ότι για τον χριστιανό Σεζάν ένας ρομαντικός Εσταυρωμένος είναι γλυπτό κι όχι ο Χριστός, η Παρθένος του Τσιμαμπούε είναι πίνακας κι όχι η Παρθένος Μαρία· ότι για κανέναν δεν είναι ομοιώματα τα αγάλματα των φαραώ. Από τους θεούς των Σουμερίων μέχρι τους δικούς μας αγγέλους και τους δικούς μας αγίους, όλες αυτές οι τέχνες εξέφρασαν έναν κόσμο που υπήρχε πιο πολύ κι από τον γήινο κόσμο, επειδή ήταν ο κόσμος της αιωνιότητας»

Andre Malraux, «Το φανταστικό μουσείο».

Πατριώτες, πατριδοκάπηλοι και καιροσκόποι

Τα τελευταία 27 χρόνια η χώρα μας ταλανίζεται από μία σύγκρουση με ιστορικές ουρές, αλλά χωρίς πραγματικό νόημα. Ιστορικά ουδέποτε οι σλαβόφωνοι πληθυσμοί της Μακεδονίας, πλην των Βουλγάρων, δεν είχαν οτιδήποτε να χωρίσουν με τους Έλληνες. Κατά τον δεύτερο βαλκανικό πόλεμο, οι σλαβόφωνοι πληθυσμοί ενθαρρύνονταν από τον Παύλο Μελά να πολεμούν ενάντια στους Βούλγαρους, στο πλευρό των Ελλήνων[i].

Η… ιστορία του κοτόπουλου που κοστίζει 40 ευρώ το κιλό!

Το θρυλικό κοτόπουλο Μπρες, το πιο ακριβό σε όλο τον κόσμο, εκτρέφεται στην ομώνυμη περιοχή της Γαλλίας και κοστίζει 40 ευρώ το κιλό. Παρακάτω όσα πρέπει να ξέρετε για το διάσημο αυτό κοτόπουλο, που αποτελεί αγαπημένο πιάτο του Προέδρου της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν

Η Μαρί-Πολ Μενιέρ της Επιτροπής για την Προώθηση των Πουλερικών Μπρες μοιράζεται με το CNNi την ιστορία του ξεχωριστού αυτού κοτόπουλου. Εξηγεί ότι υπάρχει πληθώρα ιστορικών αρχείων που επιτρέπουν την μελέτη της ιστορίας του κοτόπουλου Μπρες, με την πρώτη να χρονολογείται περίπου το 1591.

Νέος πρόεδρος, νέα εποχή, ίδιες προκλήσεις, ίδια προβλήματα

Από προχθές Πέμπτη, ο Ραούλ, αδελφός του ιστορικού ηγέτη Φιδέλ, είναι τέως πρόεδρος της χώρας, αποτελεί παρελθόν και μαζί του μια ολόκληρη εποχή.

Ο νέος πρόεδρος ονομάζεται Μιγκέλ Μάριο Ντίας-Κανέλ Μπερμούδες και δεν είχε καν γεννηθεί όταν οι «μπαρμπούδος» έμπαιναν θριαμβευτικά στην Αβάνα την Πρωτοχρονιά του 1959.

«Αναλαμβάνω την ευθύνη με την πεποίθηση ότι όλοι οι επαναστάτες, από κάθε γωνιά, θα μείνουμε πιστοί στον Φιδέλ και τον Ραούλ, τον σημερινό ηγέτη της επαναστατικής διαδικασίας», είπε ο Ντίας-Κανέλ κατά την ανάληψη των καθηκόντων του στη Βουλή, κλείνοντας την ομιλία του με το γνωστό σύνθημα «σοσιαλισμός ή θάνατος».

1870-1913: οι απαρχές του Μακεδονικού ζητήματος

Ένα από τα συστατικά στοιχεία για την αποκρυστάλλωση του εθνικισμού των χωρών της Βαλκανικής υπήρξε η δημιουργία έχθρων, η οποία και εξυπηρετούσε έναν διττό στόχο: τον ετεροπροσδιορισμό για το «ποιοι είμαστε» και τον προσδιορισμό στόχων της εξωτερικής πολιτικής.

Αν και οι απαρχές του Μακεδονικού μπορούν ήδη να ανιχνευτούν κατά το πρώτο μισό του 19ου αιώνα, ως ζήτημα με συγκεκριμένες γεωπολιτικές προεκτάσεις διαμορφώνεται τη δεκαετία του 1870. 

Δύο ήταν οι κυριότερες εξελίξεις, οι οποίες σηματοδότησαν μια νέα φάση στην ιστορία της Οθωμανικής Μακεδονίας, η οποία ήταν μία διοικητική περιφέρεια αποτελούμενη από τα βιλαέτια της Θεσσαλονίκης, του Κοσσυφοπέδιου και του Μοναστηρίου. 

Η πρώτη έλαβε χώρα το 1870 όταν και με σουλτανικό φιρμάνι επετράπη η δημιουργία μιας ανεξάρτητης Βουλγαρικής Εκκλησίας, της λεγόμενης Εξαρχίας, η οποία δημιούργησε άμεσα ζητήματα δικαιοδοσίας του ποιμνίου, εστία τριβών με το Οικουμενικό Πατριαρχείο. 

Η κλοπή της Ιστορίας

«Οι Σκοπιανοί μάς κλέβουν την ιστορία» είναι ένα από τα συνθήματα που ακούγονται αναφορικά με το μακεδονικό ζήτημα. Παραδόξως δεν ακούγεται το σύνθημα «Οι Τούρκοι μάς κλέβουν την ιστορία» (προβολή αρχαίων και βυζαντινών μνημείων στις τουριστικές διαφημίσεις τους) ή «Οι Γερμανοί μάς κλέβουν την ιστορία», γιατί αν ένα έθνος έκανε υπερδανεισμό ελληνικής ιστορίας, από τον 19ο αιώνα, είναι το γερμανικό. Αλλά τι «κλέβουν»;

Ο ίδιος ο όρος «ιστορία» δεν έχει ένα μόνο νόημα. Τι σημαίνει «έχω ιστορίες» ή «Ιστορία μου, αμαρτία μου, λάθος μου μεγάλο»; Τι σημαίνει η λέξη ιστορία στις φράσεις «το ιστορικό κέντρο της Αθήνας», «ο ναός ιστορήθηκε το 1650», «η ιστορική ηγεσία του κόμματος», το «ιστορικό μυθιστόρημα», «το ιστορικό του ασθενούς»; Τι κοινό και ποιες διαφορές έχουν όλες αυτές οι χρήσεις της λέξης ιστορία;

Δεν υπάρχουν κλέφτες πολιτισμού. Υπάρχουν, μόνο, κλέφτες... ψήφων!

Την Ιστορία, τον πολιτισμό και την ταυτότητα ενός έθνους κανείς δεν μπορεί να τα κλέψει. Δεν είναι ούτε κότες ούτε μπουγάδα να τα κλέψουν οι κλεφτοκοτάδες και οι μπουκαδόροι, ούτε δερμάτινα και τζιν να τ' αρπάξουν τα παιδιά που σπάνε τις βιτρίνες για λόγους... εξέγερσης, δηλαδή οι νέοι μπουκαδόροι και τα νέα κλεφτρόνια με... ιδεολογία!

Τον πολιτισμό, την Ιστορία και την ταυτότητά μας μπορούμε να τα χάσουμε μόνο αν δεν τ' ανανεώσουμε και δεν τα εκσυγχρονίσουμε ώστε να επιβιώσουν στον σύγχρονο κόσμο, που είναι εξίσου ανταγωνιστικός με τον παλιό. Ο λόγος που οι Ασσύριοι και οι Βυζαντινοί εξαφανίστηκαν από τον σύγχρονο κόσμο είναι ότι εγκατέλειψαν τον πολιτισμό τους για χάρη ενός πιο ισχυρού και δυναμικού πολιτισμού που στην αρχή ήταν το Βυζάντιο και μετά η Οθωμανική Αυτοκρατορία και το ισλάμ.

Έθνη και εθνικισμός

«Αγαπώ υπερβολικά τη χώρα μου, για να ’μαι εθνικιστής» έγραφε ο Αλμπέρ Καμί («Γράμματα σ’ ένα φίλο Γερμανό»). Στο έθνος και τον εθνικισμό αναφέρεται το ακόλουθο κείμενο του Ιταλού ιστορικού Εμίλιο Τζεντίλε, που είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Ρώμης La Sapienza.

Κάτοχοι της Ιστορίας

Οι πρόσφατες συζητήσεις για το Μακεδονικό, η αρθρογραφία και οι εμπρηστικές -λιγότερο ή περισσότερο- ομιλίες στα συλλαλητήρια της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης ανέδειξαν για άλλη μια φορά ένα πρόβλημα που τείνει να γίνει, αν δεν είναι ήδη, συστημικό για την ελληνική κουλτούρα και ταυτότητα. Το πρόβλημα έχει να κάνει με τη χρήση της Ιστορίας και τη διαμόρφωση της κυρίαρχης ιστορικής κουλτούρας.

Για πολλούς λόγους, που δεν είναι του παρόντος, οι Ελληνες θεωρούν ή πρέπει να θεωρούν, διδάσκονται για να θεωρούν, ότι είναι κάτοχοι της Ιστορίας. Δεν πρόκειται απλά για το δικαίωμα στην Ιστορία και στη μνήμη που είναι δικαίωμα όλων των λαών, αλλά για την κατοχή της Ιστορίας, για την ιδιοκτησία της.

Μίκη, αλλάζεις την ιστορία σου

Εξαιρετικά εύστοχο ήταν το σύνθημα με το οποίο υποδέχτηκαν οι συγκεντρωμένοι του Συντάγματος τον κεντρικό ομιλητή Μίκη Θεοδωράκη: «Μίκη, αλλάζεις την ιστορία». Πράγματι, με όσα είπε χτες το απόγευμα ο παλαίμαχος πολιτικός άλλαξε την ιστορία.

Οχι της Μακεδονίας ή της Ελλάδας, αλλά τη δική του. Βέβαια αυτά που είπε χτες ο κ. Θεοδωράκης με στόχο την κυβέρνηση Τσίπρα τα έλεγε από το 2008 κατά της κυβέρνησης Καραμανλή (βλ. πλαίσιο). Ομως αυτή τη φορά έκανε ένα μικρό ακόμα βήμα. Προκειμένου να ικανοποιήσει το εθνικόφρον ακροατήριό του φρόντισε να στραφεί κατά του... «αριστερόστροφου φασισμού», θυμίζοντας τον εμφυλιοπολεμικό όρο «κόκκινος φασισμός».

National Geographic: Επιβεβαιώθηκε η ηλικία του Πανάγιου Τάφου

Θεωρείται ως ένας από τους ιερότερους (αν όχι ο ιερότερος) χώρος της Χριστιανοσύνης, ωστόσο έχει περάσει πολλά ανά το πέρασμα των αιώνων: Ο Ναός της Αναστάσεως στην Ιερουσαλήμ έχει υποστεί επιθέσεις, φωτιές και σεισμούς, ενώ το 1009 καταστράφηκε και ξαναχτίστηκε- θέτοντας ερωτήματα μεταξύ των σύγχρονων ερευνητών σχετικά με το αν είναι όντως ο χώρος που προσδιορίστηκε ως τάφος του Ιησού Χριστού (Πανάγιος Τάφος) από αντιπροσωπεία που εστάλη από τη Ρώμη πριν από 17 αιώνες.

Επέτειος 28ης Οκτωβρίου; Ναι, αλλά ποιας 28ης Οκτωβρίου;

Όσοι αναπνέουν την κιμωλία μέσα στις σχολικές αίθουσες γνωρίζουν καλά ότι πολλές φορές οι σχολικές γιορτές γι' αυτή ή την άλλη εθνική επέτειο, μόνο χασμουρητά προκαλούν σε όσους, μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς, είναι υποχρεωμένοι να τις παρακολουθήσουν.

Ίσως γιατί η κυρίαρχη πολιτική προωθεί την άγνοια του παρελθόντος καθώς γνωρίζει ότι με αυτόν τον τρόπο υπονομεύει κάθε δυνατότητα δράσης στο παρόν.

Ίσως γιατί στο κλίμα της εποχής ευδοκιμεί η υποταγή σ' ένα παρόν που θεωρείται αυτονόητο και δεδομένο, ενώ συγχρόνως ξεριζώνονται ερωτήματα που μπορούν να υπονομεύσουν αυτή την εικόνα.

Ίσως και γιατί οι περισσότεροι δεν αντέχουν να ακούν σε κάθε επέτειο για πατρίδα, αγώνες, θυσίες και «εθνική υπερηφάνεια», για «εθνική ανεξαρτησία και λαϊκή κυριαρχία», πολλές φορές άλλοτε από εκείνους που εκποιούν κομμάτι κομμάτι την ελληνική γη και φτωχοποιούν τον λαό, άλλοτε από εκείνους που έχουν σκύψει το κεφάλι σε αυτή την κατάσταση.

100 (ημερολογιακούς) Οκτώβρηδες μετά

«Υπάρχουν δεκαετίες στις οποίες τίποτα δεν συμβαίνει και υπάρχουν εβδομάδες στις οποίες συμβαίνουν δεκαετίες» (Λένιν)

Το παρελθόν εκδικείται. Όταν δεν του δώσεις τη δέουσα σημασία μπορεί να το κάνει μάλιστα με αδυσώπητο τρόπο, έτσι ώστε το παρόν να δυσκολέψει και το μέλλον να καταντήσει αφόρητο. Τα ιστορικά γεγονότα έχουν το δικό τους συμβολισμό, αλλά και την ουσία τους. Για να γίνει η διερεύνηση τους υπόθεση με φαιά ουσία και πρακτική αξία θέλει πολλή και σοβαρή μελέτη εύρους παραμέτρων.

Η «Σοβιετία» ως εφιάλτης του βαθέος καθεστώτος...

Ενα φάντασμα πλανιέται πάνω από την αποικία χρέους: το φάντασμα της «Σοβιετίας»!

Στη βάση των κυρίαρχων ιδεολογημάτων, ο σοσιαλισμός απέτυχε οριστικά, πετάχτηκε στα απόβλητα της Ιστορίας. Γεννάται λοιπόν το ερώτημα: εφ' όσον το όλο εγχείρημα της ΕΣΣΔ και του σοσιαλισμού ήταν τόσο αποτυχημένο, φαύλο και η ήττα του αμετάκλητη, προς τι τόσο μένος και μίσος προς τη μνήμη του;

Γενεαλογία της τρομοκρατίας

Ο Γάλλος ιστορικός Ζιλ Φεραγκί είναι και ο συγγραφέας του βιβλίου «Histoire du terrorisme» (Perrin, 2014). Η ακόλουθη συνέντευξή του δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Marianne.