Τι προτείνουν εταιρείες καυσίμων και σωματεία πρατηριούχων για να λυθούν τα προβλήματα με την παραβατικότητα και να ομαλοποιηθούν οι τιμές και τα περιθώρια κέρδους ● Καταγγελίες ότι τα εταιρικά πρατήρια μειώνουν τα περιθώρια εμπορίας σε μη βιώσιμα επίπεδα κέρδους για τις υπόλοιπες εταιρείες εμπορίας.
Αλλοτε με γρήγορα θορυβώδη βηματάκια όπως οι ιρλανδικοί χοροί ή συχνά με επιδεικτικές κινήσεις όπως το τσάμικο, το ελληνικό Δημόσιο συνεχίζει να πολεμά το λαθρεμπόριο καυσίμων και τις πειραγμένες αντλίες, αλλά… δεν το νικά - ίσως γιατί επιμένει στα χορευτικά. Την ίδια ώρα η Επιτροπή Ανταγωνισμού επιχειρεί με τη νέα της κανονιστική παρέμβαση στον κλάδο πετρελαιοειδών -«Εκθεση Β’ απόψεων, προς διαβούλευση μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου- να εισαγάγει στοιχεία ανταγωνισμού σε μια δυοπωλιακή αγορά και καταγράφει τα ζητήματα της παραβατικότητας.
Μόλις προχθές η ΑΑΔΕ ανακοίνωσε το διετές κλείσιμο τριών πρατηρίων στα… συνήθη στέκια, δείχνοντας φωτογραφίες από το σφράγισμα των αντλιών, με υποσχέσεις ότι προσεχώς θα ανακοινώσει και διευθύνσεις και ονόματα. Η σεμνότητα της ΑΑΔΕ είναι αυτονόητη, καθώς οι προηγούμενοι έλεγχοι απέφεραν κυρίως… μικρά ψαράκια, μια και οι πιο οργανωμένοι επιχειρηματίες έκαναν ασφαλιστικά μέτρα και κέρδισαν παρατάσεις λειτουργίας αρκετών μηνών μέχρι την κύρια δίκη. Στο μεταξύ, αντλίες και μηχανισμοί καταγραφής εξαφανίστηκαν από αγνώστους, καθώς είναι γνωστό ότι ένα απλό σφράγισμα δεν εξασφαλίζει τίποτα.
Παραβατικότητα
Για την παραβατικότητα και τα υπερκέρδη, η Επιτροπή Ανταγωνισμού καταγράφει σημαντικά σημεία από την προηγούμενη διαβούλευση. Αυτό που δεν καταγράφει όμως είναι σοβαρές προτάσεις αντιμετώπισης. Κι εδώ, το παράδειγμα της Γερμανίας είναι ένα από τα καλύτερα στην Ευρώπη. Στα πρατήρια με εταιρικό σήμα, οι δεξαμενές και οι αντλίες είναι ιδιοκτησία και ευθύνη της εταιρείας που έχει το σήμα για να λειτουργούν σωστά. Οι επίγειες εγκαταστάσεις είναι επένδυση του τοπικού επιχειρηματία (mini market, πλυντήρια, εγκαταστάσεις εξυπηρέτησης, φορτιστές, χώροι στάθμευσης κ.λπ.) - και φυσικά τα κέρδη από τις πωλήσεις. Η εταιρεία εφοδιάζει και ελέγχει τη σωστή ποιότητα και ποσότητα, γιατί έχει δώσει μια τεράστια εγγυητική και εάν βρεθεί συνολικά με τρεις παραβάσεις, χάνει οριστικά την άδεια λειτουργίας σε όλη τη χώρα. Φυσικά υπάρχουν και λίγα ανεξάρτητα πρατήρια, αλλά με μικρή παρέμβαση. Ιδού η Ρόδος, λοιπόν…
Στρεβλώσεις
Η «Εταιρεία 1» σημειώνει ότι στην προηγούμενη Εκθεση απόψεων της Επιτροπής Ανταγωνισμού δεν αξιολογείται το θέμα της παραβατικότητας μέσω της νοθείας και της διακράτησης ποσότητας σε επίπεδο λιανικής και (σε πολύ μικρότερο βαθμό) σε επίπεδο εμπορίας, το οποίο οδηγεί δίκτυα με σοβαρές προδιαγραφές ελέγχου και ποιότητας (π.χ. ορισμένα εταιρικά) να έχουν μεγαλύτερες τιμές έναντι επιχειρήσεων που εμφανίζουν στρεβλά χαμηλές τιμές, δημιουργώντας μια τεχνητή εικόνα για την αγορά και το επίπεδο των τιμών.
Αναφέρει επίσης ότι δεν εκτιμήθηκε η επίπτωση στη διαμόρφωση της τιμής στα δύο στάδια εμπορίας και λιανικής που έχει το πλαφόν στο περιθώριο κέρδους το οποίο επιβλήθηκε με τη σχετική νομοθεσία (αρχικά αφορούσε και τα διυλιστήρια). Τέλος, εκτιμά ότι δεν υπάρχει δυσκολία μεταστροφής των πρατηρίων, καθότι στην πράξη εκ του νόμου στα 3,5 έτη ο πρατηριούχος είναι ελεύθερος να αλλάξει προμηθευτή ενώ παράλληλα παρατηρείται μεγάλη κινητικότητα πρατηριούχων.
Στη διαβούλευση κατατέθηκε και η άποψη ότι «αποτέλεσμα της στρέβλωσης της αγοράς των καυσίμων αποτελεί η απομάκρυνση από την ελληνική αγορά μεγάλων εταιρειών εμπορίας όπως η Shell και η BP, οι οποίες εξαγοράστηκαν από τις δύο εταιρείες διύλισης».
Υπερκέρδη διύλισης
Σύμφωνα με την «Εταιρεία 3», η αγορά καυσίμων έχει διαμορφωθεί κατά τρόπο ώστε οι καθετοποιημένοι όμιλοι να δημιουργούν υπερκέρδη στο επίπεδο της διύλισης, ενώ ταυτόχρονα μειώνουν τα περιθώρια κερδοφορίας τους τόσο στο στάδιο της εμπορίας όσο και στα πρατήριά τους σε επίπεδα κέρδους μη βιώσιμα για τους ανταγωνιστές τους (λοιπές εταιρείες εμπορίας και πρατήρια υγρών καυσίμων τρίτων), προσθέτοντας ότι οι δύο εταιρείες των διυλιστηρίων ιδρύουν δικά τους πρατήρια σε όλη την Ελλάδα και όπου αντιμετωπίζουν ανταγωνισμό μειώνουν σημαντικά τα περιθώρια κέρδους, με αποτέλεσμα τα μικρά πρατήρια της γειτονιάς να αναγκάζονται να κλείσουν, αφού δεν μπορούν να ανταγωνιστούν τα πρατήρια των διυλιστηρίων -ενώ τα πρατήρια των διυλιστηρίων όπου δεν αντιμετωπίζουν ανταγωνισμό (σε εθνικές οδούς, αυτοκινητόδρομους κ.λπ.) πωλούν τα καύσιμα σε υψηλές τιμές- σχολιάζοντας ότι αυτό επιτυγχάνεται με τη μετακύλιση μέρους του εμπορικού κέρδους των καυσίμων των πρατηρίων και των εταιρειών εμπορίας στο περιθώριο διύλισης. Οπου η παρέμβαση των διυλιστηρίων έχει κατακερματίσει τα εμπορικά περιθώρια, όπως αναφέρει, εκεί παρατηρείται η μεγαλύτερη παραβατικότητα, όπως νοθεία κ.λπ.
Και προσθέτει ότι η τελική τιμή των καυσίμων διαμορφώνεται από την τιμή διυλιστηρίου (τιμή αργού πλέον περιθωρίου διύλισης), τη φορολογία, το περιθώριο των εταιρειών εμπορίας και το περιθώριο των πρατηρίων λιανικής. Το μεγαλύτερο μέρος της τιμής των καυσίμων αποτελείται από φόρους, επομένως οποιαδήποτε προσπάθεια μείωσης των τιμών πρέπει να συνδυαστεί με την αντίστοιχη μείωση της φορολογίας. Το περιθώριο των εταιρειών εμπορίας έχει συρρικνωθεί τα τελευταία χρόνια σημαντικά. Θυγατρικές των διυλιστηρίων εταιρείες εμπορίας, θέλοντας να ισχυροποιήσουν τη θέση τους στην αγορά, μειώνουν τα περιθώρια εμπορίας σε μη βιώσιμα επίπεδα κέρδους για τις υπόλοιπες εταιρείες εμπορίας. Το ίδιο ισχύει και στα πρατήρια υγρών καυσίμων. Ως προς τα περιθώρια των εταιρειών εμπορίας, η «Ενωση 3» σημειώνει ότι αυτά είναι οριακά θετικά ή ακόμα και αρνητικά, εύρημα που δεν δύναται να ισχύει υπό συνθήκες εξασθενημένου ανταγωνισμού.
Ο χάρτης της λιανικής
Στο στάδιο της λιανικής δραστηριοποιούνται 6.117 πρατήρια από τα οποία τα 5.825 λειτουργούν με το σήμα κάποιας εταιρείας (τα μισά ανήκουν στους δύο καθετοποιημένους ομίλους), ενώ τα υπόλοιπα είναι ανεξάρτητα (Α.Π.). Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία, τα περισσότερα είναι αυτοτελώς λειτουργούντα πρατήρια τύπου DODOs (Dealer Owned Dealer Operated fuel station), στα οποία το 2022 κατευθύνθηκε το μεγαλύτερο μέρος των συνολικών πωλήσεων, με τάση μείωσης των πωλήσεων μέσω των συγκεκριμένων πρατηρίων. Αντίθετα, παρατηρείται αύξηση των πωλήσεων καυσίμων μέσω των ιδιολειτουργούμενων πρατηρίων COCOs (Company Owned Company Operated fuel station), τα οποία καταλαμβάνουν περίπου το 10%-15% του συνολικού αριθμού πρατηρίων και στα οποία πωλείται περίπου το 15%-20% των καυσίμων. Συνολικά, το 2022 στα πρατήρια DODOs (ιδιωτικά) πωλήθηκε το μεγαλύτερο μέρος του πετρελαίου κίνησης, του πετρελαίου θέρμανσης και της αμόλυβδης βενζίνης 95 οκτανίων.
Στο μικροσκόπιο οι τιμές σε Ηράκλειο Κρήτης και Πάτρα
Η οικονομετρική ανάλυση της πρώτης περιόδου (1.10.2019 έως 15.4.2022) ενδεικτικά για τους νομούς Αττικής, Θεσσαλονίκης, Ηρακλείου και Αχαΐας δείχνει ότι η μετακύλιση τιμών από τη χονδρική στη λιανική είναι σχετικά αργή και ασύμμετρη. Από την άλλη, η εξέταση της δεύτερης περιόδου (16.4.2022 έως 30.9.2022) για τον νομό Αττικής φανερώνει γρήγορη και πιο συμμετρική μετακύλιση, ενώ ο βαθμός μετακύλισης αυξάνεται. Ως προς τον νομό Θεσσαλονίκης, το σωρευτικό αποτέλεσμα μιας μεταβολής των τιμών χονδρικής στις τιμές λιανικής δείχνει θετική ασυμμετρία για το πετρέλαιο κίνησης και για το πετρέλαιο θέρμανσης. Η μελέτη του σωρευτικού αποτελέσματος μιας μεταβολής των τιμών χονδρικής στις τιμές λιανικής για τον νομό Αχαΐας καταδεικνύει θετική ασυμμετρία και για τα τρία υπό εξέταση προϊόντα, με εντονότερη αυτή του πετρελαίου θέρμανσης, ιδίως στην πρώτη περίοδο μελέτης.
Τέλος, στον νομό Ηρακλείου υφίσταται εξαιρετικά μικρός βαθμός μετακύλισης των τιμών από τις τιμές χονδρικής στις τιμές λιανικής σε όλα τα υπό εξέταση προϊόντα. Ιδιαιτέρως, τονίζεται ότι τη μικρότερη μετακύλιση -ειδικά στις μειώσεις των τιμών- εμφανίζει η αμόλυβδη βενζίνη 95 (αφού σε μια μείωση της τιμής χονδρικής κατά 10%, η τιμή λιανικής μειώνεται μόλις κατά 1,45%), ακολουθεί το πετρέλαιο κίνησης (με μείωση της τιμής λιανικής κατά 2,7%, σε περίπτωση μείωσης της τιμής χονδρικής κατά 10%) και τέλος, το πετρέλαιο θέρμανσης (όπου η τιμή λιανικής μειώνεται κατά 3,9% σε μια μείωση της τιμής χονδρικής κατά 10%).
Γιάννης Μπαζαίος
Πηγή: efsyn.gr
Μόλις προχθές η ΑΑΔΕ ανακοίνωσε το διετές κλείσιμο τριών πρατηρίων στα… συνήθη στέκια, δείχνοντας φωτογραφίες από το σφράγισμα των αντλιών, με υποσχέσεις ότι προσεχώς θα ανακοινώσει και διευθύνσεις και ονόματα. Η σεμνότητα της ΑΑΔΕ είναι αυτονόητη, καθώς οι προηγούμενοι έλεγχοι απέφεραν κυρίως… μικρά ψαράκια, μια και οι πιο οργανωμένοι επιχειρηματίες έκαναν ασφαλιστικά μέτρα και κέρδισαν παρατάσεις λειτουργίας αρκετών μηνών μέχρι την κύρια δίκη. Στο μεταξύ, αντλίες και μηχανισμοί καταγραφής εξαφανίστηκαν από αγνώστους, καθώς είναι γνωστό ότι ένα απλό σφράγισμα δεν εξασφαλίζει τίποτα.
Παραβατικότητα
Για την παραβατικότητα και τα υπερκέρδη, η Επιτροπή Ανταγωνισμού καταγράφει σημαντικά σημεία από την προηγούμενη διαβούλευση. Αυτό που δεν καταγράφει όμως είναι σοβαρές προτάσεις αντιμετώπισης. Κι εδώ, το παράδειγμα της Γερμανίας είναι ένα από τα καλύτερα στην Ευρώπη. Στα πρατήρια με εταιρικό σήμα, οι δεξαμενές και οι αντλίες είναι ιδιοκτησία και ευθύνη της εταιρείας που έχει το σήμα για να λειτουργούν σωστά. Οι επίγειες εγκαταστάσεις είναι επένδυση του τοπικού επιχειρηματία (mini market, πλυντήρια, εγκαταστάσεις εξυπηρέτησης, φορτιστές, χώροι στάθμευσης κ.λπ.) - και φυσικά τα κέρδη από τις πωλήσεις. Η εταιρεία εφοδιάζει και ελέγχει τη σωστή ποιότητα και ποσότητα, γιατί έχει δώσει μια τεράστια εγγυητική και εάν βρεθεί συνολικά με τρεις παραβάσεις, χάνει οριστικά την άδεια λειτουργίας σε όλη τη χώρα. Φυσικά υπάρχουν και λίγα ανεξάρτητα πρατήρια, αλλά με μικρή παρέμβαση. Ιδού η Ρόδος, λοιπόν…
Στρεβλώσεις
Η «Εταιρεία 1» σημειώνει ότι στην προηγούμενη Εκθεση απόψεων της Επιτροπής Ανταγωνισμού δεν αξιολογείται το θέμα της παραβατικότητας μέσω της νοθείας και της διακράτησης ποσότητας σε επίπεδο λιανικής και (σε πολύ μικρότερο βαθμό) σε επίπεδο εμπορίας, το οποίο οδηγεί δίκτυα με σοβαρές προδιαγραφές ελέγχου και ποιότητας (π.χ. ορισμένα εταιρικά) να έχουν μεγαλύτερες τιμές έναντι επιχειρήσεων που εμφανίζουν στρεβλά χαμηλές τιμές, δημιουργώντας μια τεχνητή εικόνα για την αγορά και το επίπεδο των τιμών.
Αναφέρει επίσης ότι δεν εκτιμήθηκε η επίπτωση στη διαμόρφωση της τιμής στα δύο στάδια εμπορίας και λιανικής που έχει το πλαφόν στο περιθώριο κέρδους το οποίο επιβλήθηκε με τη σχετική νομοθεσία (αρχικά αφορούσε και τα διυλιστήρια). Τέλος, εκτιμά ότι δεν υπάρχει δυσκολία μεταστροφής των πρατηρίων, καθότι στην πράξη εκ του νόμου στα 3,5 έτη ο πρατηριούχος είναι ελεύθερος να αλλάξει προμηθευτή ενώ παράλληλα παρατηρείται μεγάλη κινητικότητα πρατηριούχων.
Στη διαβούλευση κατατέθηκε και η άποψη ότι «αποτέλεσμα της στρέβλωσης της αγοράς των καυσίμων αποτελεί η απομάκρυνση από την ελληνική αγορά μεγάλων εταιρειών εμπορίας όπως η Shell και η BP, οι οποίες εξαγοράστηκαν από τις δύο εταιρείες διύλισης».
Υπερκέρδη διύλισης
Σύμφωνα με την «Εταιρεία 3», η αγορά καυσίμων έχει διαμορφωθεί κατά τρόπο ώστε οι καθετοποιημένοι όμιλοι να δημιουργούν υπερκέρδη στο επίπεδο της διύλισης, ενώ ταυτόχρονα μειώνουν τα περιθώρια κερδοφορίας τους τόσο στο στάδιο της εμπορίας όσο και στα πρατήριά τους σε επίπεδα κέρδους μη βιώσιμα για τους ανταγωνιστές τους (λοιπές εταιρείες εμπορίας και πρατήρια υγρών καυσίμων τρίτων), προσθέτοντας ότι οι δύο εταιρείες των διυλιστηρίων ιδρύουν δικά τους πρατήρια σε όλη την Ελλάδα και όπου αντιμετωπίζουν ανταγωνισμό μειώνουν σημαντικά τα περιθώρια κέρδους, με αποτέλεσμα τα μικρά πρατήρια της γειτονιάς να αναγκάζονται να κλείσουν, αφού δεν μπορούν να ανταγωνιστούν τα πρατήρια των διυλιστηρίων -ενώ τα πρατήρια των διυλιστηρίων όπου δεν αντιμετωπίζουν ανταγωνισμό (σε εθνικές οδούς, αυτοκινητόδρομους κ.λπ.) πωλούν τα καύσιμα σε υψηλές τιμές- σχολιάζοντας ότι αυτό επιτυγχάνεται με τη μετακύλιση μέρους του εμπορικού κέρδους των καυσίμων των πρατηρίων και των εταιρειών εμπορίας στο περιθώριο διύλισης. Οπου η παρέμβαση των διυλιστηρίων έχει κατακερματίσει τα εμπορικά περιθώρια, όπως αναφέρει, εκεί παρατηρείται η μεγαλύτερη παραβατικότητα, όπως νοθεία κ.λπ.
Και προσθέτει ότι η τελική τιμή των καυσίμων διαμορφώνεται από την τιμή διυλιστηρίου (τιμή αργού πλέον περιθωρίου διύλισης), τη φορολογία, το περιθώριο των εταιρειών εμπορίας και το περιθώριο των πρατηρίων λιανικής. Το μεγαλύτερο μέρος της τιμής των καυσίμων αποτελείται από φόρους, επομένως οποιαδήποτε προσπάθεια μείωσης των τιμών πρέπει να συνδυαστεί με την αντίστοιχη μείωση της φορολογίας. Το περιθώριο των εταιρειών εμπορίας έχει συρρικνωθεί τα τελευταία χρόνια σημαντικά. Θυγατρικές των διυλιστηρίων εταιρείες εμπορίας, θέλοντας να ισχυροποιήσουν τη θέση τους στην αγορά, μειώνουν τα περιθώρια εμπορίας σε μη βιώσιμα επίπεδα κέρδους για τις υπόλοιπες εταιρείες εμπορίας. Το ίδιο ισχύει και στα πρατήρια υγρών καυσίμων. Ως προς τα περιθώρια των εταιρειών εμπορίας, η «Ενωση 3» σημειώνει ότι αυτά είναι οριακά θετικά ή ακόμα και αρνητικά, εύρημα που δεν δύναται να ισχύει υπό συνθήκες εξασθενημένου ανταγωνισμού.
Ο χάρτης της λιανικής
Στο στάδιο της λιανικής δραστηριοποιούνται 6.117 πρατήρια από τα οποία τα 5.825 λειτουργούν με το σήμα κάποιας εταιρείας (τα μισά ανήκουν στους δύο καθετοποιημένους ομίλους), ενώ τα υπόλοιπα είναι ανεξάρτητα (Α.Π.). Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία, τα περισσότερα είναι αυτοτελώς λειτουργούντα πρατήρια τύπου DODOs (Dealer Owned Dealer Operated fuel station), στα οποία το 2022 κατευθύνθηκε το μεγαλύτερο μέρος των συνολικών πωλήσεων, με τάση μείωσης των πωλήσεων μέσω των συγκεκριμένων πρατηρίων. Αντίθετα, παρατηρείται αύξηση των πωλήσεων καυσίμων μέσω των ιδιολειτουργούμενων πρατηρίων COCOs (Company Owned Company Operated fuel station), τα οποία καταλαμβάνουν περίπου το 10%-15% του συνολικού αριθμού πρατηρίων και στα οποία πωλείται περίπου το 15%-20% των καυσίμων. Συνολικά, το 2022 στα πρατήρια DODOs (ιδιωτικά) πωλήθηκε το μεγαλύτερο μέρος του πετρελαίου κίνησης, του πετρελαίου θέρμανσης και της αμόλυβδης βενζίνης 95 οκτανίων.
Στο μικροσκόπιο οι τιμές σε Ηράκλειο Κρήτης και Πάτρα
Η οικονομετρική ανάλυση της πρώτης περιόδου (1.10.2019 έως 15.4.2022) ενδεικτικά για τους νομούς Αττικής, Θεσσαλονίκης, Ηρακλείου και Αχαΐας δείχνει ότι η μετακύλιση τιμών από τη χονδρική στη λιανική είναι σχετικά αργή και ασύμμετρη. Από την άλλη, η εξέταση της δεύτερης περιόδου (16.4.2022 έως 30.9.2022) για τον νομό Αττικής φανερώνει γρήγορη και πιο συμμετρική μετακύλιση, ενώ ο βαθμός μετακύλισης αυξάνεται. Ως προς τον νομό Θεσσαλονίκης, το σωρευτικό αποτέλεσμα μιας μεταβολής των τιμών χονδρικής στις τιμές λιανικής δείχνει θετική ασυμμετρία για το πετρέλαιο κίνησης και για το πετρέλαιο θέρμανσης. Η μελέτη του σωρευτικού αποτελέσματος μιας μεταβολής των τιμών χονδρικής στις τιμές λιανικής για τον νομό Αχαΐας καταδεικνύει θετική ασυμμετρία και για τα τρία υπό εξέταση προϊόντα, με εντονότερη αυτή του πετρελαίου θέρμανσης, ιδίως στην πρώτη περίοδο μελέτης.
Τέλος, στον νομό Ηρακλείου υφίσταται εξαιρετικά μικρός βαθμός μετακύλισης των τιμών από τις τιμές χονδρικής στις τιμές λιανικής σε όλα τα υπό εξέταση προϊόντα. Ιδιαιτέρως, τονίζεται ότι τη μικρότερη μετακύλιση -ειδικά στις μειώσεις των τιμών- εμφανίζει η αμόλυβδη βενζίνη 95 (αφού σε μια μείωση της τιμής χονδρικής κατά 10%, η τιμή λιανικής μειώνεται μόλις κατά 1,45%), ακολουθεί το πετρέλαιο κίνησης (με μείωση της τιμής λιανικής κατά 2,7%, σε περίπτωση μείωσης της τιμής χονδρικής κατά 10%) και τέλος, το πετρέλαιο θέρμανσης (όπου η τιμή λιανικής μειώνεται κατά 3,9% σε μια μείωση της τιμής χονδρικής κατά 10%).
Γιάννης Μπαζαίος
Πηγή: efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου