Στο μικροσκόπιο της Κομισιόν ο νόμος περί ευθύνης υπουργών

Η καταγγελία της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας εις βάρος της Ελλάδας και η αναμενόμενη αντίδραση των Βρυξελλών
Έντονο προβληματισμό προκαλεί στις Βρυξέλλες η αναφορά της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας για την Ελλάδα, όπου τονίζεται ότι ο νόμος περί ευθύνης υπουργών έχει μπλοκάρει τις έρευνές της για διασπάθιση κοινοτικών κονδυλίων της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής και διατυπώνεται το νομικό επιχείρημα ότι ο ελληνικός νόμος αντίκειται στο ευρωπαϊκό δίκαιο.

Η υπόθεση έχει προκαλέσει σοβαρούς πολιτικούς πονοκεφάλους στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που έχει την ευθύνη για τη σωστή εκτέλεση του κοινοτικού προϋπολογισμού, καθώς στο σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ φαίνεται να έχουν γίνει καταχρήσεις κονδυλίων σε πολύ μεγάλη κλίμακα και η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έχει διαπιστώσει ενδείξεις για ποινικά αδικήματα από υπουργούς, αλλά η ελληνική νομοθεσία εμπόδισε τις έρευνές της και την υποχρέωσε να διαβιβάσει τον φάκελο στη Βουλή.
Τον προβληματισμό εντείνει η απόφαση της κυβέρνησης και της κυβερνητικής πλειοψηφίας στη Βουλή να μην προτείνουν τη σύσταση Προανακριτικής Επιτροπής, ώστε να συνεχισθεί η έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, αλλά μόνο Εξεταστικής Επιτροπής, η οποία δεν θα διερευνήσει ποινικές ευθύνες συγκεκριμένων προσώπων.
Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έχει υποβάλει σχετική αναφορά στην Κομισιόν για να αξιολογήσει την ελληνική νομοθεσία και τη συμβατότητά της με το ευρωπαϊκό δίκαιο, εκδηλώνοντας με καθαρό τρόπο τη δυσφορία της για την υποχρεωτική παύση των ερευνών για Βορίδη και Αυγενάκη.
Όπως έχει ανακοινώσει,

• Σύμφωνα με το Άρθρο 86 του Ελληνικού Συντάγματος, αν κατά τη διάρκεια μιας έρευνας προκύψουν στοιχεία που σχετίζονται με αδικήματα διαπραχθέντα από Υπουργούς κατά την άσκηση των καθηκόντων τους –ακόμα κι αν αυτοί αποχωρήσουν στη συνέχεια από τη θέση τους– αυτά πρέπει να διαβιβαστούν άμεσα στη Βουλή.
• Αυτό καθιστά αδύνατο για την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) να εκτελέσει πλήρως τα καθήκοντά της και την ανάγκασε να διαχωρίσει την εν εξελίξει έρευνά της όσον αφορά την πιθανή ποινική ευθύνη μελών της ελληνικής κυβέρνησης.
• Η EPPO αναγκάστηκε να συμμορφωθεί με το ισχύον εθνικό δίκαιο, το οποίο της απαγορεύει να ερευνά και να διώκει εν ενεργεία ή πρώην μέλη της ελληνικής κυβέρνησης.
• Ωστόσο, κατά την άποψή μας, αυτό περιορίζει την αρμοδιότητα της EPPO, παραβιάζοντας τον κανονισμό της. Καθώς πρόκειται για ζήτημα συμβατότητας μεταξύ του δικαίου της ΕΕ και του εθνικού δικαίου, η EPPO έχει ήδη αναφέρει το γεγονός στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Η θερινή περίοδος έχει επιβραδύνει την αξιολόγηση αυτής της αναφοράς από την Κομισιόν, όμως από το φθινόπωρο η Επιτροπή θα είναι υποχρεωμένη να αξιολογήσει σοβαρά την υπόθεση, που έχει μετατρέψει την Ελλάδα σε «μαύρο πρόβατο» της Ευρώπης, σε ό,τι αφορά την ποινική μεταχείριση των υπουργών σε υποθέσεις διασπάθισης κοινοτικών κονδυλίων.
Όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά παρατηρητές των εξελίξεων στις Βρυξέλλες, φαίνεται να αδιανόητο να παραπέμπεται σε δίκη μια πρώην υπουργός της Κροατίας από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία επειδή χρησιμοποίησε λιγότερα από 10.000 ευρώ από κοινοτικά κονδύλια για να πληρώσει ιδιωτικές δαπάνες (γεύματα κ.α.), ενώ στην Ελλάδα δύο υπουργοί που πιθανόν να φέρουν ποινικές ευθύνες για μια υπόθεση εκατοντάδων εκατομμυρίων να μην επιτρέπεται καν από τη νομοθεσία να τεθούν υπό διερεύνηση από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία.
«Χτύπημα» από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία
Σε αυτό το πλαίσιο εγγράφεται και η ασυνήθιστη πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, να μην σεβασθεί τις πρόνοιες του νόμου που επιβάλλουν να παραπέμπονται στη Βουλή χωρίς ποινική αξιολόγηση από τους εισαγγελείς οι φάκελοι που αναφέρονται σε πιθανές ποινικές ευθύνες υπουργών.
Όπως αποκάλυψε σήμερα η εφημερίδα Τα Νέα, στο διαβιβαστικό της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας που έχει φθάσει στη Βουλή, οι Ευρωπαίοι εισαγγελείς προχωρούν σε ποινική αξιολόγηση στην πρότασή τους για Βορίδη και Αυγενάκη, κατ’ εφαρμογή του κοινοτικού δικαίου και του Εσωτερικού Κανονισμού Διαδικασίας της ΕPPO, παρότι αυτό δεν επιτρέπεται από τον ελληνικό νόμο περί ευθύνης υπουργών.
Η εισαγγελική πρόταση αναφέρει ρητώς ότι οι δύο πρώην υπουργοί φέρονται να σχετίζονται με τα αδικήματα:

• Συνέργειας σε απιστία κατά των οικονομικών συμφερόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τελεσθείσας από κοινού και κατ’ επανάληψη, με ζημία άνω των 120.000 ευρώ (σ.σ.: βαθμός κακουργήματος).
• Ηθικής αυτουργίας σε απιστία κατά των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ, τελεσθείσας από κοινού και κατ’ επανάληψη, με ζημία άνω των 120.000 ευρώ.

Τα αδικήματα αυτά φέρονται να σχετίζονται με:

• Τον Μάκη Βορίδη, Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων από 09/07/2019 έως 05/01/2021.
• Τον Ελευθέριο Αυγενάκη, Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων από 27/06/2023 έως 14/06/2024.

Τα «όπλα» της Κομισιόν
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει πολλές δυνατότητες να αντιδράσει σε υποθέσεις όπως η συγκεκριμένη, από τη διατύπωση συστάσεων στην Ελλάδα, ως την παραπομπή της χώρας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για να κριθεί αν είναι σύμφωνος ο νόμος με το κοινοτικό δίκαιο.
Τα τελευταία χρόνια, όμως, από το 2021, καθώς υπήρξαν αλλεπάλληλες αντιπαραθέσεις, κυρίως με την Ουγγαρία και την Πολωνία, για θέματα που άπτονται του κράτους δικαίου, η Κομισιόν έχει «οπλισθεί» και με μια νέα θεσμική δυνατότητα: μπορεί να μπλοκάρει τις πληρωμές κοινοτικών κονδυλίων σε χώρες που κρίνεται ότι παραβιάζουν το κράτος δικαίου.
Όπως τονίζεται σε παλαιότερη σχετική ανακοίνωση της Κομισιόν, το κράτος δικαίου είναι μία από τις θεμελιώδεις αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο σεβασμός του κράτους δικαίου είναι επίσης καθοριστικής σημασίας για τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση του προϋπολογισμού της Ένωσης και την αποτελεσματική χρήση της ενωσιακής χρηματοδότησης.
Από το 2021, ο προϋπολογισμός της Ένωσης διαθέτει ένα πρόσθετο επίπεδο προστασίας σε περιπτώσεις παραβιάσεων των αρχών του κράτους δικαίου, οι οποίες επηρεάζουν ή απειλούν να επηρεάσουν τα οικονομικά συμφέροντα της ΕΕ. Αυτό απορρέει από το γενικό καθεστώς αιρεσιμότητας για την προστασία του προϋπολογισμού της Ένωσης —γνωστό και ως «κανονισμός για την αιρεσιμότητα»— το οποίο ισχύει από τον Ιανουάριο του 2021.
Αυτό το νέο καθεστώς αιρεσιμότητας επιτρέπει στην ΕΕ να λαμβάνει μέτρα για την προστασία του προϋπολογισμού -π.χ. αναστολή πληρωμών ή δημοσιονομικές διορθώσεις. Ταυτόχρονα, οι τελικοί αποδέκτες και οι δικαιούχοι κονδυλίων της Ένωσης θα πρέπει να συνεχίσουν να λαμβάνουν τις πληρωμές τους, απευθείας από τα οικεία κράτη μέλη. Για παράδειγμα, αν η Κομισιόν μπλοκάρει τα κονδύλια της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής για την Ελλάδα, η ελληνική κυβέρνηση θα είναι υποχρεωμένη να συνεχίσει τις πληρωμές εις βάρους του κρατικού προϋπολογισμού.
Ουδείς γνωρίζει πόσο μακριά μπορεί να φθάσει η Κομισιόν σε αυτή την υπόθεση, γεγονός είναι όμως ότι το «πάρτι» που φαίνεται να στήθηκε επί σειρά ετών με τα κονδύλια της ΚΑΠ φέρνει σε δύσκολη θέση την Επιτροπή, καθώς μάλιστα η ελληνική νομοθέσια δεν επιτρέπει την ολοκλήρωση των ερευνών της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας για πολιτικά πρόσωπα.

Πηγή: sofokleousin.gr