Παρόλο που ο αριθμός των μεταναστών που περνούν από τη Μεσόγειο στην Ευρώπη έχει μειωθεί αρκετά, υπάρχει μια διαδρομή δυτικά, στο στενό του Μαρόκου και της Ισπανίας που γίνεται ολοένα και πιο «δημοφιλής» για όσους θέλουν να περάσουν τα σύνορα. Ρώμη, Μαδρίτη και οι χώρες της Βόρειας Αφρικής συγκρούονται με φόντο τον νέο προσφυγικό δρόμο.
Είκοσι λεπτά με το αυτοκίνητο από την μαροκινό λιμάνι της Ταγγέρης, ο νεαρός Πολ από το Καμερούν ακολουθεί έναν χωματόδρομο κατά μήκος της θάλασσας και είναι έτοιμος να ξεκινήσει το ταξίδι στην Ευρώπη. Μπορεί να δει την Ισπανία από εδώ. Περνώντας μέσα από πευκοδάση, πλαγιές και ένα εγκαταλελειμμένο μαροκινό στρατιωτικό παρατηρητήριο φτάνει επιτέλους στο στενό του Γιβραλτάρ, όπου αυτός και οι φίλοι του ετοιμάζονται για την απέναντι μεριά. Η Costa de la Luz της Ισπανίας βρίσκεται λιγότερο από 20 χιλιόμετρα. Μέχρι στιγμής, οι προσπάθειες του έχουν αποτύχει. Είτε εμφανίστηκε η ακτοφυλακή και τον ανάγκασε να επιστρέψει πίσω, είτε οι βάρκες που μετέφεραν αυτόν και τους υπόλοιπους, αντιμετώπισαν προβλήματα από τους δυνατούς ανέμους.
Υπάρχουν περίπου 20 παραλίες γύρω από την Ταγγέρη. Μόνο τις τελευταίες δύο εβδομάδες, 18.000 πρόσφυγες προσπάθησαν να αναχωρήσουν από εκεί σε μικρές βάρκες, χωρίς κινητήρα, που ήταν φορτωμένες με πέντε έως δέκα άνδρες. Όταν οι καιρικές συνθήκες είναι ευνοϊκές, η διαδρομή διαρκεί περίπου έξι ώρες και κοστίζει 500 με 2.000 ευρώ ανά άτομο.
Ο Πολ αναφέρει στο Spiegel ότι οι λαθρέμποροι συναντούν τους πελάτες τους στη γειτονιά Misnana, όπου νέοι από τη Σενεγάλη ή την Γκάνα κοιμούνται σε σκηνές από μουσαμάδες προτού ξεκινήσουν το ταξίδι τους στην Ευρώπη. Από τότε που άρχισε να διαδίδεται η είδηση ότι άνθρωποι βασανίζονται σε στρατόπεδα της Λιβύης και ότι η κυβέρνηση της Ιταλίας στέλνει πίσω πλοία γεμάτα με πρόσφυγες που έχουν σωθεί, όλο και περισσότεροι μετανάστες αναζητούν εναλλακτικές λύσεις.
Οι συνέπειες στην Ισπανία είναι ολοένα και πιο φανερές. Πριν λίγο καιρό, στην παραλία της Ζαχόρα, περίπου 50 πρόσφυγες βρέθηκαν ανάμεσα στους λουόμενους, καθώς το ξύλινο σκάφος τους έφτασε στην ακτή. Υπήρξε μία αναταραχή στην ακτή και πολλοί κατέγραψαν τα όσα εκτυλίχτηκαν. Οι εικόνες, που δημοσιεύθηκαν στο διαδίκτυο μετά, δείχνουν τη σύγκρουση ανάμεσα σε δύο κόσμους. Μπορεί να είναι αληθινές αλλά δημιουργούν μια ψευδή εντύπωση.
Από την αρχή του έτους, έφτασαν στην Ισπανία με βάρκα πολλοί περισσότεροι πρόσφυγες από ότι στην Ιταλία, ενώ η διαδρομή από το Μαρόκο στην Ισπανία είναι σήμερα ο πιο «δημοφιλής δρόμος» προς την Ευρώπη. Αυτό συμβαίνει επειδή η νέα ιταλική κυβέρνηση, με εντολή του υπουργού εσωτερικών δεξιών Matteo Salvini, σταμάτησε να επιτρέπει σε όλα τα πλοία να μεταφέρουν πρόσφυγες από τη Λιβύη στην Ιταλία.
Μια νέα πραγματικότητα
Ο αριθμός των νέων αφίξεων στην Ευρώπη μέσω της μεσογειακής διαδρομής μειώθηκε απότομα, από ένα εκατομμύριο το 2015 σε 58.000 περίπου τους πρώτους επτά μήνες του 2018. Η συμφωνία μεταξύ της προηγούμενης ιταλικής κυβέρνησης και των αρχών της Λιβύης, καθώς και οι πολιτικές της νέας ιταλικής κυβέρνησης, έχουν αντίκτυπο. «Κατά τους τελευταίους πέντε ή έξι μήνες, η κατάσταση έχει αλλάξει τελείως», λέει ο Sebastiano Rossitto, καπετάνιος του Virginio Fasan, μιας φρεγάτας ιταλικού ναυτικού που ταξιδεύει κοντά στην ακτή της Λιβύης.
Παραδόξως ωστόσο, η διαμάχη εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με το μεταναστευτικό έχει ενταθεί. Όταν τίθεται το ερώτημα σχετικά με το ποιος θα έπρεπε να αναλάβει τους μετανάστες που έχουν εγκαταλειφθεί στη θάλασσα, η ΕΕ δεν δίνει σαφείς απαντήσεις. Οι δύο χώρες που συνορεύουν με τη Μεσόγειο - Ιταλία και Ισπανία - αντιπροσωπεύουν διαμετρικά αντίθετες πολιτικές. Μέχρι πρόσφατα, η κυβέρνηση στην Ιταλία είχε διατηρήσει μια πιο φιλελεύθερη πολιτική σχετικά με τους πρόσφυγες, αλλά αυτή τη στιγμή μόνο η νεοεκλεχθείσα κυβέρνηση της Μαδρίτης έχει πάρει δραστικά μέτρα.
Ενώ στην Ισπανία προετοιμάζονται νέα hotspots συνεχώς, ο υπουργός εσωτερικών της Ιταλίας, Salvini, ανεβάζει φωτογραφίες με μαγιό στην παραλία της Ραβένα γράφοντας «θάλασσα, ήλιος, χαλάρωση, φίλοι, μπύρα. Φιλιά στη Μαγιόρκα». Το ειρωνικό σχόλιο φυσικά δεν είναι τυχαίο. Η κυβέρνηση των Βαλεαρίδων Νήσων κήρυξε τον Σαλβίνι ανεπιθύμητο και τον κατηγόρησε για «ξενοφοβία». Ο αναπληρωτής πρωθυπουργός της Ιταλίας το θεωρεί προσωπική νίκη, στέλνοντας μάλιστα το μήνυμά: «Χάρη στην πολιτική μου, μπορώ και πάλι να κολυμπήσω ειρηνικά, ενώ οι Αφρικανοί κατευθύνονται προς την Ισπανία, όπως θέλει η σοσιαλιστική κυβέρνησή της».
Ο Ισπανός πρωθυπουργός Pedro Sánchez εξέπληξε τους συμμάχους του στα μέσα Ιουνίου, μόλις δύο εβδομάδες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, καθώς δέχτηκε τους 630 επιβάτες από το σκάφος διάσωσης «Υδροχόος» που είχε προηγουμένως απομακρυνθεί από την Ιταλία και τη Μάλτα. Ειδικότερα, επέτρεψε στο πλοίο να προσαράξει στο λιμάνι της Βαλένθια. Ο νέος υπουργός Εξωτερικών, Josep Borrell, δήλωσε ότι η «κίνηση τους προκάλεσε ένα μικρό ηλεκτροσόκ στην ΕΕ κι αν το ζήτημα της μετανάστευσης δεν αντιμετωπιστεί από κοινού, θα μπορούσε να σημάνει το τέλος της ΕΕ».
Από τη μεριά του ο ισπανός υπουργός Εσωτερικών Fernando Grande-Marlaska παραπονέθηκε ότι η προηγούμενη κυβέρνηση δεν είχε κάνει καμία προετοιμασία, παρόλο που ένας αυξανόμενος αριθμός προσφύγων έφτασε με πλοίο τον περασμένο χρόνο, ενώ η σοσιαλιστική κυβέρνηση μειοψηφίας της οποίας ηγείται ο Sánchez, αντιμετωπίζει πιέσεις στο προσφυγικό ζήτημα. «Δεν είναι δυνατό για την Ισπανία να απορροφήσει εκατομμύρια Αφρικανούς που θέλουν να έρθουν στην Ευρώπη. Πρέπει να υπερασπιστούμε τα σύνορα», ανέφερε ο Pablo Casado, ο νέος επικεφαλής του Συντηρητικού Λαϊκού Κόμματος.
Παρόλο αυτά, η ισπανική κυβέρνηση εξετάζει το ενδεχόμενο να αφαιρέσει το συρματοπλέγματα στα εξωτερικά σύνορα στη Θέουτα και τη Μελίγια, που ανήκουν στην Ισπανία αλλά βρίσκονται στο Μαρόκο. Επίσης, με εντολή του πρωθυπουργού, τα νοσοκομεία έχουν αρχίσει να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους ξανά σε μετανάστες χωρίς άδεια παραμονής. Οι συντηρητικοί και οι φιλελεύθεροι προειδοποίησαν ότι αυτό θα μπορούσε να προσελκύσει περισσότερους πρόσφυγες στην Ισπανία. Ο δήμαρχος της παράκτιας πόλης Algeciras δήλωσε μάλιστα ότι θα μπορούσε να προκύψει μια «νέα Λαμπεντούζα» στην Ανδαλουσία, αναφερόμενος στο νησί νότια της Σικελίας που υπήρξε προορισμός για τους πρόσφυγες τα τελευταία χρόνια.
Το ζήτημα δημιουργείται σε μεγάλο βαθμό από το Μαρόκο, καθώς ένας αυξανόμενος αριθμός μεταναστών προσεγγίζουν την Ευρώπη μέσω της χώρας και της δυτικής Μεσογείου. Οι Ισπανοί ναυτικοί διασώστες παρατήρησαν ήδη από τον Ιούνιο ότι οι άνθρωποι με φουσκωτές βάρκες είχαν τη δυνατότητα να βγουν στη θάλασσα, ακόμη και κατά τη διάρκεια της ημέρας. Έφευγαν από τις παραλίες κοντά στο Ταγγέρη, καθώς και από κόλπους στα ανατολικά, κοντά στον Ναντόρ. Πολλοί είναι κι αυτοί που αναχωρούν και από το στενό του Γιλβραλτάρ προς την Ταρίφα της Ισπανίας πάνω σε φουσκωτά, ενώ πριν λίγο καιρό περίπου 600 μετανάστες κατάφεραν να περάσουν τα συρματοπλέγματα στην Θέουτα.
Δεδομένα από την υπηρεσία προστασίας των συνόρων της ΕΕ, Frontex, δείχνουν ότι η μαφία των λαθρέμπορων εκμεταλλεύεται τη χαλαρότητα των μαροκινών δυνάμεων ασφαλείας. Παράλληλα το Μαρόκο προσπαθεί να εκβιάσει την ΕΕ θέτοντας την Ισπανία υπό πίεση με τη μορφή της ελάχιστα ελεγχόμενης μετανάστευσης. Ακόμη και πριν από την αλλαγή της κυβέρνησης στην Ισπανία, οι κυβερνώντες στο Μαρόκο αισθανόταν αδικημένοι. Ενώ η Τουρκία έλαβε 6 δισ. ευρώ για να σταματήσει τις μεταναστευτικές ροές, το Μαρόκο έλαβε μόνο 100 εκατ. ευρώ. Από την αρχή του έτους, αξιωματούχοι στη χώρα περιμένουν χρήματα για την ενίσχυση της ασφάλειας των συνόρων. Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Jean-Claude Juncker έχει διαβεβαιώσει ότι θα πραγματοποιηθεί μεταφορά κεφαλαίων και ότι ο επίτροπος της ΕΕ για τη μετανάστευση έχει σχέδια να ταξιδέψει στην περιοχή.
Το ίδιο το Μαρόκο έχει αλλάξει από χώρα μεταφοράς μεταναστών σε προορισμό μετανάστευσης και έχει δώσει δικαίωμα διαμονής σε 52.000 ανθρώπους, παρά τα υψηλά επίπεδα ανεργίας, ιδίως μεταξύ των νέων. Επίσης, όλο και περισσότερο Μαροκινοί επιβιβάζονται στα ξύλινα σκάφη για να βρουν ένα καλύτερο μέλλον στην Ευρώπη. Γνωρίζουν ότι οι πιθανότητές για την παροχή ασύλου, σε χώρες όπως η Γερμανία, είναι πολύ μικρές, αλλά ελπίζουν ότι δεν θα απελαθούν πολύ γρήγορα.
Στο προσκήνιο βρίσκονται πλέον τα σχέδια για «περιφερειακές πλατφόρμες αποβίβασης», όπως τις αποκαλούν, που βρίσκονται εκτός ευρωπαϊκού εδάφους και θα αποφασίζουν για τις αιτήσεις ασύλου πριν οι αιτούντες φτάσουν στην Ευρώπη. Ένα είδος πειραματικού σχεδίου υπό την ηγεσία της UNHCR, της οργάνωσης των Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγες, που χρηματοδοτείται σε μεγάλο βαθμό από την ΕΕ, δημιουργείται αυτή τη στιγμή σε μία από τις μεγαλύτερες κυκλοφοριακές αρτηρίες, την Τρίπολη, μια πόλη πολλών εκατομμυρίων κατοίκων στη Λιβύη.
Πίσω από το γυάλινο «αρχηγείο» της κυβέρνησης του Fayez Sarraj, οι εργάτες καθαρίζουν την πρόσοψη ενός τετραώροφου κτιρίου, το οποίο άνοιξε πρόσφατα, ανεπίσημα, ως κέντρο έκτακτης μεταφοράς. Πρόκειται να δώσει καταφύγιο σε πάνω από 1000 ανθρώπους που είναι εγκλωβισμένοι στη Λιβύη. Από εκεί, θα μεταφερθούν σε κέντρο του ΟΗΕ στον Νίγηρα και στη συνέχεια, ανάλογα με την προθυμία των χωρών, θα αναδιανεμηθούν σε τρίτα έθνη.
Προς το παρόν, μόνο οι μετανάστες που βρίσκονται σε κίνδυνο κι έχουν τις περισσότερες πιθανότητες να τους χορηγηθεί άσυλο επιλέγονται σε hotspots που διοικούνται από στρατιώτες της Λιβύης. Η UNHCR θα ήθελε να επεκτείνει το μοντέλο σε ολόκληρη τη χώρα. Η ιδέα θυμίζει τα «κέντρα ασύλου», τα οποία η ΕΕ ζητά να εγκατασταθούν στη Βόρεια Αφρική. Όμως, όλες οι χώρες στις οποίες επρόκειτο να κατασκευαστούν, έχουν απορρίψει την ιδέα.
Ως αποτέλεσμα των σκληρών πολιτικών της Ιταλίας και της συνεργασίας με τις λιβυκές πολιτοφυλακές, είναι ο εγκλωβισμός των προσφύγων στη Λιβύη, που εξακολουθεί να αποτελεί τη βασική χώρα όσον αφορά τη μετανάστευση στην Ευρώπη από την Αφρική. Ένας από τους βασικόυς λόγους είναι δεν έχει λειτουργική κυβέρνηση, αλλά μόνο αντίπαλες πολιτοφυλακές, και η εκμετάλλευση των μεταναστών είναι μια σημαντική πηγή εισοδήματος για τους ντόπιους.
Σύμφωνα με την αντι-μεταναστευτική αρχή της Λιβύης, περισσότεροι από 10.000 άνθρωποι συνελήφθησαν καθώς ξέφευγαν, με τους περισσότερους να καταλήγουν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπου τα βασανιστήρια, ο υποσιτισμός και η καταναγκαστική εργασία αποτελούν μέρος της καθημερινής ζωής. Οι πολιτοφυλακές συλλαμβάνουν τους ανθρώπους στους δρόμους, οι οποίοι στη συνέχεια μπορούν να αγοράσουν την ελευθερία τους από τα στρατόπεδα για 1.500 λιβυκά δηνάρια ή περίπου 300 ευρώ.
Μένει να δούμε τι άλλα πολιτικά παιχνίδια θα παιχτούν στο όνομα των «κατάλληλων λύσεων» για το μεταναστευτικό. Η μετανάστευση παραμένει στην κορυφή της ευρωπαϊκής ατζέντας και οφείλουν όλοι να εργαστούν από κοινού, γιατί η λύση μπορεί να είναι μόνο συλλογική.
Πηγή: tvxs.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου