Το «Σκέφτομαι και γράφω» υπήρξε για γενιές ένα μικρό τελετουργικό στη διδασκαλία της Γλώσσας. Σήμερα, στην ίδια άσκηση εμφανίζεται ένας νέος «συμμαθητής»: μια μηχανή τεχνητής νοημοσύνης.
Λευκή σελίδα, μολύβι, γόμα, ξύστρα, μια οδηγία του/της δασκάλου/ας· κι έπειτα ο σκοπός: να μπει τάξη σ’ ένα σύννεφο ιδεών μέχρι να γίνει κείμενο. Το «Σκέφτομαι και γράφω» υπήρξε για γενιές ένα μικρό τελετουργικό στη διδασκαλία της Γλώσσας. Σήμερα, στην ίδια άσκηση εμφανίζεται ένας νέος «συμμαθητής»: μια μηχανή τεχνητής νοημοσύνης που απαντά ακαριαία, πετά ιδέες, θυμάται ορισμούς, προτείνει δομές. Τι σημαίνει «σκέφτομαι» όταν υπάρχει ένα σύστημα που γράφει μαζί μου;
Λευκή σελίδα, μολύβι, γόμα, ξύστρα, μια οδηγία του/της δασκάλου/ας· κι έπειτα ο σκοπός: να μπει τάξη σ’ ένα σύννεφο ιδεών μέχρι να γίνει κείμενο. Το «Σκέφτομαι και γράφω» υπήρξε για γενιές ένα μικρό τελετουργικό στη διδασκαλία της Γλώσσας. Σήμερα, στην ίδια άσκηση εμφανίζεται ένας νέος «συμμαθητής»: μια μηχανή τεχνητής νοημοσύνης που απαντά ακαριαία, πετά ιδέες, θυμάται ορισμούς, προτείνει δομές. Τι σημαίνει «σκέφτομαι» όταν υπάρχει ένα σύστημα που γράφει μαζί μου;
Ο πυρήνας της λευκής βίβλου του ΑΙ Swiss με τίτλο “Human–AI Co-Thinking: Transforming Swiss Education” είναι απλός αλλά ανατρεπτικός: να γίνει η «συν-σκέψη» ανθρώπου–ΤΝ ο θεμέλιος λίθος του νέου εγγραμματισμού. Η πρόταση ξεκινά από τα όρια των μεγάλων γλωσσικών μοντέλων, τα οποία δεν «διαβάζουν» προθέσεις, δεν έχουν σωματική εμπειρία και δεν μπορούν να επαληθεύσουν κρίσιμες όψεις της πραγματικότητας. Άρα ο άνθρωπος κρατά σταθερά την αξιολόγηση και την επαλήθευση, σε μικρούς, ρητούς κύκλους διαλόγου όπου η μηχανή γεννά εναλλακτικές και ο μαθητής αποφασίζει.
Στο σχολείο αυτό μεταφράζεται σε σταδιακή, μετρημένη ενσωμάτωση από τις πρώτες τάξεις έως το Λύκειο: λιγότερο από 5% του χρόνου στο Δημοτικό, έως 10–15% στους μεγαλύτερους, με νησίδες μάθησης εκτός τεχνολογίας (πρώτη ανάγνωση-γραφή, νοερή αριθμητική, λεπτές κινητικές δεξιότητες) και ρυθμικές εναλλαγές βύθισης/αποσύνδεσης. Η αξιολόγηση μετατοπίζεται από το αποτέλεσμα στη διαδικασία: «ημερολόγια συν-σκέψης», ζωντανές παρουσιάσεις, ρητές ρουμπρίκες που αποτιμούν ερωτήσεις, αναδιατυπώσεις, τεκμήρια και μεταγνώση.
Κάπου εκεί αλλάζει και ο ρόλος του εκπαιδευτικού. Δεν εγκλωβίζεται στον ρόλο του «αστυνόμου αντιγραφής», αλλά γίνεται σκηνοθέτης της διαδικασίας. Ζητά από τους μαθητές να τηρούν σύντομα αποσπάσματα διαλόγων και σημειωμένες επιλογές: «Τι ρώτησες; Τι κράτησες; Γιατί απέρριψες; Πού διασταύρωσες;». Το αποτέλεσμα μπορεί να προκύψει γρήγορα, αλλά η διαδρομή απαιτεί περιέργεια, εγκράτεια, ακρίβεια.
Υπάρχει και μια λεπτή ηθική εδώ: η «συν-σκέψη» δεν είναι εκχώρηση, είναι συγκατοίκηση. Καλεί για γνωστική ταπεινότητα (μόνος δεν τα βλέπω ούτε τα ξέρω όλα) και για γνωστική ευθύνη (η τελική απόφαση είναι δική μου. Σε μια εποχή υπερπληροφόρησης, η άσκηση «Σκέφτομαι και γράφω» γίνεται μάθημα προσοχής, να ξεχωρίζεις το χρήσιμο από τον θόρυβο, να προσκαλείς την αντίρρηση, να αντέχεις την αναθεώρηση. Η ΤΝ λειτουργεί ως «άλλος» που ακονίζει την κρίση σαν σωκρατικός συνομιλητής που δεν κουράζεται ποτέ.
Φυσικά, οι σιωπές έχουν αξία. Κάποια πράγματα καλό είναι να μένουν εκτός μηχανής: οι πρώτες άγαρμπες γραμμές, η νοερή αριθμητική, οι κινήσεις του χεριού πάνω στο χαρτί, η αμηχανία της τάξης όταν μια ιδέα δεν στέκεται. Είναι η μνήμη του σώματος της μάθησης· χωρίς αυτήν, η σκέψη αποσυνδέεται.
Έτσι, το «Σκέφτομαι και γράφω» δεν ακυρώνεται από την ΤΝ αλλά ξαναβρίσκει το νόημά του. Η τεχνολογία γίνεται φακός που ρίχνει φως στις ραφές της σκέψης μας: στις ερωτήσεις που κάνουμε, στις αποδείξεις που ζητάμε, στις ευθύνες που αναλαμβάνουμε. Αν θέλουμε τα παιδιά να γράφουν καλύτερα, δεν αρκεί να τους κρύψουμε τη μηχανή. Χρειάζεται να τα μάθουμε να σκέφτονται μαζί της, χωρίς να χάνουν τη φωνή τους.
ΥΓ: Η ελβετική λευκή βίβλος, εύλογα, απευθύνεται σε ένα οικοσύστημα εκπαιδευτικών διεπαφών συμβατών με την ελβετική παιδαγωγική, τις γλωσσικές κοινότητες και τα ηλικιακά στάδια, με ισχυρή ηθική και νομική υποδομή τύπου privacy-by-design (τοπική επεξεργασία, κρυπτογράφηση, ανωνυμοποίηση, ανεξάρτητοι έλεγχοι) και συνεργατική διακυβέρνηση που ταιριάζει στον φεντεραλισμό. Η φιλοδοξία είναι ένα συνεκτικό εθνικό πλαίσιο που μετατρέπει την ΑΙ από εργαλείο σε συν-νοητικό εταίρο, ευθυγραμμισμένο με τις δημόσιες προτεραιότητες και ικανό να θωρακίσει εμπιστοσύνη και ισότητα πρόσβασης για τη νέα γενιά.
Άγγελος Αλεξόπουλος
Πηγή: news247.gr
Στο σχολείο αυτό μεταφράζεται σε σταδιακή, μετρημένη ενσωμάτωση από τις πρώτες τάξεις έως το Λύκειο: λιγότερο από 5% του χρόνου στο Δημοτικό, έως 10–15% στους μεγαλύτερους, με νησίδες μάθησης εκτός τεχνολογίας (πρώτη ανάγνωση-γραφή, νοερή αριθμητική, λεπτές κινητικές δεξιότητες) και ρυθμικές εναλλαγές βύθισης/αποσύνδεσης. Η αξιολόγηση μετατοπίζεται από το αποτέλεσμα στη διαδικασία: «ημερολόγια συν-σκέψης», ζωντανές παρουσιάσεις, ρητές ρουμπρίκες που αποτιμούν ερωτήσεις, αναδιατυπώσεις, τεκμήρια και μεταγνώση.
Κάπου εκεί αλλάζει και ο ρόλος του εκπαιδευτικού. Δεν εγκλωβίζεται στον ρόλο του «αστυνόμου αντιγραφής», αλλά γίνεται σκηνοθέτης της διαδικασίας. Ζητά από τους μαθητές να τηρούν σύντομα αποσπάσματα διαλόγων και σημειωμένες επιλογές: «Τι ρώτησες; Τι κράτησες; Γιατί απέρριψες; Πού διασταύρωσες;». Το αποτέλεσμα μπορεί να προκύψει γρήγορα, αλλά η διαδρομή απαιτεί περιέργεια, εγκράτεια, ακρίβεια.
Υπάρχει και μια λεπτή ηθική εδώ: η «συν-σκέψη» δεν είναι εκχώρηση, είναι συγκατοίκηση. Καλεί για γνωστική ταπεινότητα (μόνος δεν τα βλέπω ούτε τα ξέρω όλα) και για γνωστική ευθύνη (η τελική απόφαση είναι δική μου. Σε μια εποχή υπερπληροφόρησης, η άσκηση «Σκέφτομαι και γράφω» γίνεται μάθημα προσοχής, να ξεχωρίζεις το χρήσιμο από τον θόρυβο, να προσκαλείς την αντίρρηση, να αντέχεις την αναθεώρηση. Η ΤΝ λειτουργεί ως «άλλος» που ακονίζει την κρίση σαν σωκρατικός συνομιλητής που δεν κουράζεται ποτέ.
Φυσικά, οι σιωπές έχουν αξία. Κάποια πράγματα καλό είναι να μένουν εκτός μηχανής: οι πρώτες άγαρμπες γραμμές, η νοερή αριθμητική, οι κινήσεις του χεριού πάνω στο χαρτί, η αμηχανία της τάξης όταν μια ιδέα δεν στέκεται. Είναι η μνήμη του σώματος της μάθησης· χωρίς αυτήν, η σκέψη αποσυνδέεται.
Έτσι, το «Σκέφτομαι και γράφω» δεν ακυρώνεται από την ΤΝ αλλά ξαναβρίσκει το νόημά του. Η τεχνολογία γίνεται φακός που ρίχνει φως στις ραφές της σκέψης μας: στις ερωτήσεις που κάνουμε, στις αποδείξεις που ζητάμε, στις ευθύνες που αναλαμβάνουμε. Αν θέλουμε τα παιδιά να γράφουν καλύτερα, δεν αρκεί να τους κρύψουμε τη μηχανή. Χρειάζεται να τα μάθουμε να σκέφτονται μαζί της, χωρίς να χάνουν τη φωνή τους.
ΥΓ: Η ελβετική λευκή βίβλος, εύλογα, απευθύνεται σε ένα οικοσύστημα εκπαιδευτικών διεπαφών συμβατών με την ελβετική παιδαγωγική, τις γλωσσικές κοινότητες και τα ηλικιακά στάδια, με ισχυρή ηθική και νομική υποδομή τύπου privacy-by-design (τοπική επεξεργασία, κρυπτογράφηση, ανωνυμοποίηση, ανεξάρτητοι έλεγχοι) και συνεργατική διακυβέρνηση που ταιριάζει στον φεντεραλισμό. Η φιλοδοξία είναι ένα συνεκτικό εθνικό πλαίσιο που μετατρέπει την ΑΙ από εργαλείο σε συν-νοητικό εταίρο, ευθυγραμμισμένο με τις δημόσιες προτεραιότητες και ικανό να θωρακίσει εμπιστοσύνη και ισότητα πρόσβασης για τη νέα γενιά.
Άγγελος Αλεξόπουλος
Πηγή: news247.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου