Ενώ στη Βιέννη υπάρχουν πάνω από 1.600 βρύσες πόσιμου νερού, σε όλη την Αττική πολλές από τις 200 δημόσιες κρήνες παραμένουν παρατημένες και μη λειτουργικές ● Οι ΟΤΑ α΄ βαθμού είναι υποχρεωμένοι να παρέχουν δωρεάν πόσιμο νερό σε κοινόχρηστους χώρους και να επεκτείνουν το δίκτυο με κοινόχρηστες βρύσες ● Πρωτοβουλία της Greenpeace ώστε να καταγραφούν όλα τα σημεία όπου μπορεί κάποιος να πιει δωρεάν νερό.
Eίτε ως μέρος της αστικής πολιτιστικής κληρονομιάς, εμβληματικά ορόσημα μέσα στην πόλη, είτε απλά ως αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινής, αδιάλειπτης πρόσβασης σε καθαρό, πόσιμο νερό, οι δημόσιες κρήνες βρίσκονται σκόρπιες σε όλες τις χώρες της Ευρώπης. Εξυπηρετώντας τόσο αισθητικούς όσο και πρακτικούς σκοπούς, η παρουσία και η διαχείρισή τους αντικατοπτρίζουν τη δέσμευση μιας πόλης για την ευημερία των κατοίκων και την ποιότητα της ζωής στην πόλη.
Ταυτόχρονα μειώνουν σημαντικά τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, αφού αποδεσμεύουν τους πολίτες από το μπουκαλάκι μιας χρήσης και σήμερα, με την επέλαση της κλιματικής κρίσης, το αίτημα για δημόσια προσβάσιμο νερό είναι πιο καίριο από ποτέ.
Αίτημα όχι αόριστο αλλά ούτε και ουτοπικό, έναν χαρακτηρισμό που θα χρησιμοποιούσε κανείς λαμβάνοντας υπόψη την απειλή της λειψυδρίας και τους περιορισμούς στη χρήση και κατανάλωση νερού που εσχάτως επιβάλλονται ως μέτρα έκτακτης ανάγκης σε πόλεις κυρίως του μεσογειακού Νότου, όπως στην περίπτωση της Μάλαγας της Ισπανίας.
Αντιθέτως όμως αποτελεί δέσμευση των χωρών της Ε.Ε. ήδη από το 2020. Τα κράτη-μέλη έχουν υιοθετήσει την Ευρωπαϊκή Οδηγία για το πόσιμο νερό (2020/2184), η οποία διασφαλίζει ότι τα κράτη-μέλη παρέχουν πόσιμο νερό υψηλής ποιότητας σε όλους τους πολίτες, υπογραμμίζοντας τη σημασία του σε δημόσιους χώρους και ενθαρρύνοντας πρωτοβουλίες για την εγκατάσταση δημόσιων κρηνών σε ολόκληρη την ήπειρο.
Η Αυστρία, που έχει πλούσια παράδοση σε δημόσιες βρύσες, είναι μια περίπτωση που ξεχωρίζει: στην ιστορία της πόλης ένα από τα πιο σημαντικά ορόσημα ήταν τα εγκαίνια του «Wiener Hochquellwasserleitung» το 1873, του πρώτου μεγάλου έργου υδροδότησης της Βιέννης από αλπικές πηγές.
Σήμερα διαθέτει 80 βρύσες πόσιμου νερού ανά 100.000 κατοίκους, ενώ συγκριτικά το Βερολίνο διαθέτει έξι.
Από την άλλη, στο Παρίσι, οι περίπου 70 πράσινες σιδερένιες βρύσες Wallace υπενθυμίζουν την ανάγκη για προσβάσιμο καθαρό νερό και αντηχούν την ιστορία της Παρισινής Κομμούνας. Δωρεά του ομώνυμου Βρετανού αριστοκράτη Richard Wallace, οι κρήνες αποδείχτηκαν σωτήριες μετά την πολιορκία του Παρισιού όταν οι αντικομμουνάροι κόβοντας την πρόσβαση στα υδραγωγεία, ωθούσαν τους πολίτες να καταναλώνουν το μολυσμένο νερό από τον Σηκουάνα για να καταπνίξουν την Κομμούνα.
Η γειτονική Ιταλία ξεχωρίζει για το γεγονός ότι διαθέτει ένα από τα πιο εκτεταμένα δίκτυα δημόσιων βρυσών πόσιμου νερού στην Ευρώπη. Γνωστές ως «nasoni» («μεγάλες μύτες»), οι περίπου 2.600 κρήνες της Ρώμης προσφέρουν δωρεάν πρόσβαση σε πόσιμο νερό, ενώ η ιταλική Δημόσια Υπηρεσία Υδρευσης έχει λάβει πρωτοβουλίες για να χαρτογραφήσει το δίκτυο.
Στην Ελλάδα
Μέχρι σήμερα γνωρίζουμε ότι υπάρχουν περισσότερες από 786 δημόσιες βρύσες πανελλαδικά, εκ των οποίων οι 200 είναι στην Αττική. Πολλές εξ αυτών δεν είναι πλέον λειτουργικές.
Αυτά τα γνωρίζουμε όχι επειδή υπάρχουν κάποια επικυρωμένα και ενημερωμένα δεδομένα για το δίκτυο των δημόσιων βρυσών αλλά επειδή υλοποιούν τη χαρτογράφηση οι ίδιοι οι πολίτες όπου συναντούν μια βρύση.
Πρόκειται για πρωτοβουλία της Greenpeace που δίνει «Ραντεβού στις βρύσες», όπως λέγεται αυτό το πρότζεκτ. Μέσα από μια ιστοσελίδα (www.vryses.greenpeace.gr) και μια εφαρμογή, ο οργανισμός καλεί τους πολίτες όλης της χώρας να βάλουν στον χάρτη τα σημεία όπου κάποιος μπορεί να πιει δωρεάν νερό.
«Tο project αυτό έχει δύο πολύ σημαντικές κατευθύνσεις. Η μία είναι η πρόσβαση στο νερό, που είναι ένα ανθρώπινο δικαίωμα, αναγνωρισμένο ανθρώπινο δικαίωμα» σημειώνει στην «Εφ.Συν.» η Ναταλία Τσιγαρίδου, υπεύθυνη εκστρατείας της Greenpeace. «Η άλλη είναι η μείωση των πλαστικών απορριμμάτων και ιδιαίτερα των πλαστικών μπουκαλιών μιας χρήσης, ο μεγαλύτερος όγκος πλαστικού ο οποίος καταλήγει σε χωματερές και τελικά στη θάλασσα και τελικά μας πνίγει από παντού».
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Οδηγία που έχει ενσωματωθεί στην ελληνική νομοθεσία από το 2021, οι ΟΤΑ α’ βαθμού είναι υποχρεωμένοι να παρέχουν δωρεάν πόσιμο νερό σε κοινόχρηστους χώρους και να επεκτείνουν το δίκτυο με κοινόχρηστες βρύσες προς δωρεάν διάθεση πόσιμου νερού εντός των ορίων της αρμοδιότητάς τους, στοχεύοντας παράλληλα στην αλλαγή νοοτροπίας των πολιτών με τη χρήση επαναχρησιμοποιούμενων μπουκαλιών.
Η Greenpeace προσπαθεί να πείσει τους δήμους να υποστηρίξουν το πρότζεκτ, εγκαθιστώντας βρύσες και επισκευάζοντας τις ήδη υπάρχουσες: «Εχουμε απευθυνθεί σε δήμους της χώρας, ζητώντας να ενεργοποιηθούν ως προς αυτό το κομμάτι, αφού υπάρχει και η νομική υποχρέωση».
Ενας δήμος που φαίνεται πως πρέπει να δουλέψει προς αυτήν την κατεύθυνση είναι ο Δήμος Αθηναίων που τον περασμένο Μάρτιο, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Νερού, σε συνεργασία με τη Greenpeace και την Aqualife, εγκαινίασε μία δημόσια βρύση στην πλατεία Κοραή.
Οπως σημειώνει η κ. Τσιγαρίδου, «ο δήμος κάνει χαρτογράφηση, αφού αναγνώρισε ότι πρέπει, ξεκινώντας από την καταγραφή, να προχωρήσει στην επισκευή βρυσών που δεν δουλεύουν. Ενας από τους στόχους μας είναι το επόμενο διάστημα να έρθουμε και πάλι σε επαφή με όλους τους δήμους της χώρας για να υπενθυμίσουμε το θέμα. Δεν γίνεται να μην υπάρχει επίσημη χαρτογράφηση και να επαφίεται μόνο στη δράση των πολιτών».
«Υπάρχουν βρύσες που έχουν ιστορική αξία. Κάποιες βρίσκονται σε νησιά, σε πάρκα, σε χωριά» καταλήγει η κ. Τσιγαρίδου. «Είναι ζητούμενο η καταγραφή, γιατί είναι μέρος της κληρονομιάς μας».
Αυστρία - Ουγγαρία
Στην Αυστρία ακόμα και ορισμένα ιστορικά καφέ διαθέτουν δικές τους βρύσες, επιτρέποντας στους επισκέπτες να ξαναγεμίζουν τα ποτήρια τους ελεύθερα. Τον περασμένο Απρίλιο τέθηκε σε λειτουργία η 1.600ή βρύση πόσιμου νερού στη Βιέννη, με στόχο να διευκολυνθεί όσο το δυνατόν περισσότερο η πρόσβαση των πολιτών στο νερό.
Από το 2021, ο αριθμός των δημόσιων κρηνών έχει αυξηθεί κατά 500, με άλλες 100 να έχουν προστεθεί μόνο το περασμένο έτος. Επιπλέον, υπάρχουν 100 λεγόμενες στήλες ψεκασμού, τοποθετημένες σε πυροσβεστικούς κρουνούς, που ψεκάζουν νερό, ώστε οι άνθρωποι να μπορούν να δροσιστούν. Το Γκρατς, η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Αυστρίας, διαθέτει επίσης πάνω από 150 βρύσες.
Οι μπλε αντλίες νερού στους δρόμους ήταν κάποτε χαρακτηριστικό των ουγγρικών πόλεων και χωριών. Κάθε οικισμός είχε τουλάχιστον μία που χρησίμευε ως βασική πηγή νερού πριν από τη διάδοση των σύγχρονων οικιακών υποδομών ύδρευσης. Ωστόσο, τις τελευταίες δεκαετίες ο αριθμός τους έχει μειωθεί δραστικά.
Η Ουγγαρία διατηρεί ένα μητρώο με περισσότερα από 22.000 δημόσια σημεία πρόσβασης σε νερό, το οποίο περιλαμβάνει όχι μόνο τέτοιες αντλίες, αλλά και βρύσες πόσιμου νερού και φυσικές πηγές, ωστόσο πολλές είναι μη λειτουργικές ή δεν έχουν πόσιμο νερό. Σε ορισμένες μεγαλύτερες πόλεις, όπως το Ντέμπρετσεν, οι αντλίες εξακολουθούν να υπάρχουν, όμως οι δήμοι συχνά διστάζουν να τις συντηρήσουν λόγω της περιορισμένης χρήσης και του κόστους συντήρησης. Ετσι, η παρουσία τους είναι περισσότερο συμβολική παρά ουσιαστική. Ωστόσο, σε λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές είναι σημαντικές, ιδίως για τους τουρίστες και τους άστεγους, γι’ αυτό υπάρχουν διαδικτυακές εφαρμογές και ψηφιακοί χάρτες που βοηθούν τους ενδιαφερόμενους να εντοπίζουν τις πηγές πόσιμου νερού που έχουν απομείνει.
Τσεχία
Από την εποχή του κομμουνισμού, στην Τσεχία είναι συνηθισμένο να τοποθετούνται δημόσιες βρύσες, μια αρχιτεκτονική παράδοση που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Ωστόσο, αυτές δεν χρησιμοποιήθηκαν ποτέ για κατανάλωση – είχαν και εξακολουθούν να έχουν περισσότερο διακοσμητικό σκοπό. Οσον αφορά όμως τις βρύσες με πόσιμο νερό, πρόκειται για ένα σχετικά νέο φαινόμενο στη χώρα, αφού άρχισαν να εμφανίζονται τις τελευταίες δύο δεκαετίες.
Στην Πράγα υπάρχουν σήμερα 60 έως 100 δημόσιες βρύσες και ο αριθμός τους αυξάνεται σταδιακά. Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια έχουν εγκατασταθεί περίπου 40 ψεκαστήρες νερού στους δρόμους της Πράγας. Ωστόσο σε κάθε πόλη της χώρας καταγράφονται έως και δέκα δημόσιες βρύσες. Συνήθως βρίσκονται σε δημόσια πάρκα κοντά σε παιδικές χαρές, τα οποία συγχρηματοδοτούνται από ευρωπαϊκά κονδύλια.
Εύα Παπαδοπούλου - Το άρθρο γράφτηκε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος PULSE, στο οποίο συμμετέχει κατ’ αποκλειστικότητα η «Εφ.Συν.». Συνεργάστηκαν οι Petr Jedlička (Deník Referendum - Τσεχία), Kim Son Hoang (Der Standard- Αυστρία), Ana Somavilla (El Confidencial - Ισπανία), HVG-Ουγγαρία.
Πηγή: efsyn.gr
Ταυτόχρονα μειώνουν σημαντικά τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, αφού αποδεσμεύουν τους πολίτες από το μπουκαλάκι μιας χρήσης και σήμερα, με την επέλαση της κλιματικής κρίσης, το αίτημα για δημόσια προσβάσιμο νερό είναι πιο καίριο από ποτέ.
Αίτημα όχι αόριστο αλλά ούτε και ουτοπικό, έναν χαρακτηρισμό που θα χρησιμοποιούσε κανείς λαμβάνοντας υπόψη την απειλή της λειψυδρίας και τους περιορισμούς στη χρήση και κατανάλωση νερού που εσχάτως επιβάλλονται ως μέτρα έκτακτης ανάγκης σε πόλεις κυρίως του μεσογειακού Νότου, όπως στην περίπτωση της Μάλαγας της Ισπανίας.
Αντιθέτως όμως αποτελεί δέσμευση των χωρών της Ε.Ε. ήδη από το 2020. Τα κράτη-μέλη έχουν υιοθετήσει την Ευρωπαϊκή Οδηγία για το πόσιμο νερό (2020/2184), η οποία διασφαλίζει ότι τα κράτη-μέλη παρέχουν πόσιμο νερό υψηλής ποιότητας σε όλους τους πολίτες, υπογραμμίζοντας τη σημασία του σε δημόσιους χώρους και ενθαρρύνοντας πρωτοβουλίες για την εγκατάσταση δημόσιων κρηνών σε ολόκληρη την ήπειρο.
Σήμερα διαθέτει 80 βρύσες πόσιμου νερού ανά 100.000 κατοίκους, ενώ συγκριτικά το Βερολίνο διαθέτει έξι.
Από την άλλη, στο Παρίσι, οι περίπου 70 πράσινες σιδερένιες βρύσες Wallace υπενθυμίζουν την ανάγκη για προσβάσιμο καθαρό νερό και αντηχούν την ιστορία της Παρισινής Κομμούνας. Δωρεά του ομώνυμου Βρετανού αριστοκράτη Richard Wallace, οι κρήνες αποδείχτηκαν σωτήριες μετά την πολιορκία του Παρισιού όταν οι αντικομμουνάροι κόβοντας την πρόσβαση στα υδραγωγεία, ωθούσαν τους πολίτες να καταναλώνουν το μολυσμένο νερό από τον Σηκουάνα για να καταπνίξουν την Κομμούνα.
Η γειτονική Ιταλία ξεχωρίζει για το γεγονός ότι διαθέτει ένα από τα πιο εκτεταμένα δίκτυα δημόσιων βρυσών πόσιμου νερού στην Ευρώπη. Γνωστές ως «nasoni» («μεγάλες μύτες»), οι περίπου 2.600 κρήνες της Ρώμης προσφέρουν δωρεάν πρόσβαση σε πόσιμο νερό, ενώ η ιταλική Δημόσια Υπηρεσία Υδρευσης έχει λάβει πρωτοβουλίες για να χαρτογραφήσει το δίκτυο.
Μέχρι σήμερα γνωρίζουμε ότι υπάρχουν περισσότερες από 786 δημόσιες βρύσες πανελλαδικά, εκ των οποίων οι 200 είναι στην Αττική. Πολλές εξ αυτών δεν είναι πλέον λειτουργικές.
Αυτά τα γνωρίζουμε όχι επειδή υπάρχουν κάποια επικυρωμένα και ενημερωμένα δεδομένα για το δίκτυο των δημόσιων βρυσών αλλά επειδή υλοποιούν τη χαρτογράφηση οι ίδιοι οι πολίτες όπου συναντούν μια βρύση.
Πρόκειται για πρωτοβουλία της Greenpeace που δίνει «Ραντεβού στις βρύσες», όπως λέγεται αυτό το πρότζεκτ. Μέσα από μια ιστοσελίδα (www.vryses.greenpeace.gr) και μια εφαρμογή, ο οργανισμός καλεί τους πολίτες όλης της χώρας να βάλουν στον χάρτη τα σημεία όπου κάποιος μπορεί να πιει δωρεάν νερό.
«Tο project αυτό έχει δύο πολύ σημαντικές κατευθύνσεις. Η μία είναι η πρόσβαση στο νερό, που είναι ένα ανθρώπινο δικαίωμα, αναγνωρισμένο ανθρώπινο δικαίωμα» σημειώνει στην «Εφ.Συν.» η Ναταλία Τσιγαρίδου, υπεύθυνη εκστρατείας της Greenpeace. «Η άλλη είναι η μείωση των πλαστικών απορριμμάτων και ιδιαίτερα των πλαστικών μπουκαλιών μιας χρήσης, ο μεγαλύτερος όγκος πλαστικού ο οποίος καταλήγει σε χωματερές και τελικά στη θάλασσα και τελικά μας πνίγει από παντού».
 |
| Από τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Νερού 2025 στη Θεσσαλονίκη με πρωτοβουλία της Greenpeace και της ΕΥΑΘ | ΡΑΦΑΗΛ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ/EUROKINISSI |
Η Greenpeace προσπαθεί να πείσει τους δήμους να υποστηρίξουν το πρότζεκτ, εγκαθιστώντας βρύσες και επισκευάζοντας τις ήδη υπάρχουσες: «Εχουμε απευθυνθεί σε δήμους της χώρας, ζητώντας να ενεργοποιηθούν ως προς αυτό το κομμάτι, αφού υπάρχει και η νομική υποχρέωση».
Ενας δήμος που φαίνεται πως πρέπει να δουλέψει προς αυτήν την κατεύθυνση είναι ο Δήμος Αθηναίων που τον περασμένο Μάρτιο, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Νερού, σε συνεργασία με τη Greenpeace και την Aqualife, εγκαινίασε μία δημόσια βρύση στην πλατεία Κοραή.
Οπως σημειώνει η κ. Τσιγαρίδου, «ο δήμος κάνει χαρτογράφηση, αφού αναγνώρισε ότι πρέπει, ξεκινώντας από την καταγραφή, να προχωρήσει στην επισκευή βρυσών που δεν δουλεύουν. Ενας από τους στόχους μας είναι το επόμενο διάστημα να έρθουμε και πάλι σε επαφή με όλους τους δήμους της χώρας για να υπενθυμίσουμε το θέμα. Δεν γίνεται να μην υπάρχει επίσημη χαρτογράφηση και να επαφίεται μόνο στη δράση των πολιτών».
«Υπάρχουν βρύσες που έχουν ιστορική αξία. Κάποιες βρίσκονται σε νησιά, σε πάρκα, σε χωριά» καταλήγει η κ. Τσιγαρίδου. «Είναι ζητούμενο η καταγραφή, γιατί είναι μέρος της κληρονομιάς μας».
Αυστρία - Ουγγαρία
Στην Αυστρία ακόμα και ορισμένα ιστορικά καφέ διαθέτουν δικές τους βρύσες, επιτρέποντας στους επισκέπτες να ξαναγεμίζουν τα ποτήρια τους ελεύθερα. Τον περασμένο Απρίλιο τέθηκε σε λειτουργία η 1.600ή βρύση πόσιμου νερού στη Βιέννη, με στόχο να διευκολυνθεί όσο το δυνατόν περισσότερο η πρόσβαση των πολιτών στο νερό.
Από το 2021, ο αριθμός των δημόσιων κρηνών έχει αυξηθεί κατά 500, με άλλες 100 να έχουν προστεθεί μόνο το περασμένο έτος. Επιπλέον, υπάρχουν 100 λεγόμενες στήλες ψεκασμού, τοποθετημένες σε πυροσβεστικούς κρουνούς, που ψεκάζουν νερό, ώστε οι άνθρωποι να μπορούν να δροσιστούν. Το Γκρατς, η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Αυστρίας, διαθέτει επίσης πάνω από 150 βρύσες.
Οι μπλε αντλίες νερού στους δρόμους ήταν κάποτε χαρακτηριστικό των ουγγρικών πόλεων και χωριών. Κάθε οικισμός είχε τουλάχιστον μία που χρησίμευε ως βασική πηγή νερού πριν από τη διάδοση των σύγχρονων οικιακών υποδομών ύδρευσης. Ωστόσο, τις τελευταίες δεκαετίες ο αριθμός τους έχει μειωθεί δραστικά.
Η Ουγγαρία διατηρεί ένα μητρώο με περισσότερα από 22.000 δημόσια σημεία πρόσβασης σε νερό, το οποίο περιλαμβάνει όχι μόνο τέτοιες αντλίες, αλλά και βρύσες πόσιμου νερού και φυσικές πηγές, ωστόσο πολλές είναι μη λειτουργικές ή δεν έχουν πόσιμο νερό. Σε ορισμένες μεγαλύτερες πόλεις, όπως το Ντέμπρετσεν, οι αντλίες εξακολουθούν να υπάρχουν, όμως οι δήμοι συχνά διστάζουν να τις συντηρήσουν λόγω της περιορισμένης χρήσης και του κόστους συντήρησης. Ετσι, η παρουσία τους είναι περισσότερο συμβολική παρά ουσιαστική. Ωστόσο, σε λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές είναι σημαντικές, ιδίως για τους τουρίστες και τους άστεγους, γι’ αυτό υπάρχουν διαδικτυακές εφαρμογές και ψηφιακοί χάρτες που βοηθούν τους ενδιαφερόμενους να εντοπίζουν τις πηγές πόσιμου νερού που έχουν απομείνει.
 |
| Νύμφες. Βόρεια Κέρκυρα | ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΝΤΑΡΙΝΗΣ/EUROKINISSI |
Από την εποχή του κομμουνισμού, στην Τσεχία είναι συνηθισμένο να τοποθετούνται δημόσιες βρύσες, μια αρχιτεκτονική παράδοση που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Ωστόσο, αυτές δεν χρησιμοποιήθηκαν ποτέ για κατανάλωση – είχαν και εξακολουθούν να έχουν περισσότερο διακοσμητικό σκοπό. Οσον αφορά όμως τις βρύσες με πόσιμο νερό, πρόκειται για ένα σχετικά νέο φαινόμενο στη χώρα, αφού άρχισαν να εμφανίζονται τις τελευταίες δύο δεκαετίες.
Στην Πράγα υπάρχουν σήμερα 60 έως 100 δημόσιες βρύσες και ο αριθμός τους αυξάνεται σταδιακά. Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια έχουν εγκατασταθεί περίπου 40 ψεκαστήρες νερού στους δρόμους της Πράγας. Ωστόσο σε κάθε πόλη της χώρας καταγράφονται έως και δέκα δημόσιες βρύσες. Συνήθως βρίσκονται σε δημόσια πάρκα κοντά σε παιδικές χαρές, τα οποία συγχρηματοδοτούνται από ευρωπαϊκά κονδύλια.
Πηγή: efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου