«Αν οι πολιτικές και οι οικονομικές ελευθερίες είναι αδέλφια, μια ενδεχόμενη αιμομικτική σχέση μεταξύ πλούτου και εξουσίας μπορεί να εξελιχθεί σε θανάσιμη απειλή για τη δημοκρατία. Αν η οικονομική ισχύς μπορεί εύκολα να μετατρέπεται σε πολιτική ισχύ, τότε ο κίνδυνος για κάθε είδους διαφθορά διπλασιάζεται. Συχνά ο πλούτος και η πολιτική εξουσία συγκεντρώνονται στα ίδια χέρια, με αποτέλεσμα οι λίγοι πλούσιοι και ισχυροί να διατηρούν -ή και να ενισχύουν- τον έλεγχό τους επί των πολλών» (Αλ Γκορ).
«Οι ανισότητες μεταξύ πλουσίων και φτωχών είναι η παλαιότερη και πιο μοιραία ασθένεια όλων των δημοκρατικών καθεστώτων» (Πλούταρχος).
«Ολα για μας και τίποτα για τους άλλους φαίνεται πως υπήρξε το διαχρονικό όσο και καταστροφικό μότο των κυρίαρχων του κόσμου» (Ανταμ Σμιθ, για τις πλούσιες, ισχυρές αλλά και διεφθαρμένες ελίτ στην ιστορία της ανθρωπότητας).
«Καθώς ο πλούτος θα αυξάνεται και θα συγκεντρώνεται σε λίγα χέρια, καθώς η χλιδή θα κυριαρχεί στην κοινωνία, η αρετή όλο και περισσότερο θα θεωρείται χαριτωμένο συμπλήρωμα του πλούτου και τα πράγματα θα τείνουν να απομακρύνονται από τα πρότυπα του δημοκρατικού πολιτεύματος» (Αλεξάντερ Χάμιλτον).
Τα ερωτήματα προκύπτουν επομένως πάντα επίκαιρα αλλά και πάντα αμείλικτα.
Η κατανομή του πλούτου έχει την ίδια θεσμική βαρύτητα με την ορθολογική κατανομή της πολιτικής εξουσίας στο δημοκρατικό πολιτικό σύστημα;
Η οικονομική ελευθερία μπορεί να σχετικοποιεί την πολιτική ελευθερία και την κοινωνική ισότητα;
Η χειραγώγηση της πολιτικής σκέψης και δράσης των πολιτών προέρχεται κυρίως από το οργανικό σύστημα της εξουσίας του πλούτου; Δηλαδή από το σύστημα της συγκεντρωτικής εξουσίας των ΜΜΕ;
Η χρησιμοποίηση της δημόσιας εξουσίας για προσωπικό όφελος γίνεται ευκολότερη ή δυσκολότερη για τους φορείς της οικονομικής ισχύος; Το πελατειακό κράτος είναι το δικό τους σε ένα δικό τους οικονομικό σύστημα; Και αν η δημοσιότητα είναι ίσως το μόνο αντίδοτο απέναντι στην κατάχρηση της εξουσίας εκ μέρους των ολίγων, μπορεί αυτή να λειτουργήσει ελεύθερα και απρόσκοπτα όταν είναι εγκλωβισμένη και άρα απενεργοποιημένη;
Η διαφθορά που κατατρώει τις σάρκες του πολιτικού συστήματος και καταστρέφει τη σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ πολιτικής και πολιτών ανήκει βασικά στον χώρο της εξουσίας του χρήματος; Το σκάνδαλο Novartis, το μεγαλύτερο ίσως σκάνδαλο όλων των εποχών, αναφέρεται στους πολλούς ή στις συναναστροφές μεταξύ των ολίγων και «εκλεκτών»; Πόσος χρόνος διατέθηκε για τη διεξοδική συζήτησή του κατά τις προεκλογικές περιόδους; Πόσο «ενημερώθηκαν» οι πολίτες;
Φορολογική πολιτική με οριζόντια χαρακτηριστικά (π.χ. οριζόντια μείωση του ΕΝΦΙΑ) ή που αποβλέπει στη μείωση της φορολογίας των κερδών των μεγάλων επιχειρήσεων ή των εισοδημάτων του μεγάλου πλούτου είναι σύμφωνη με το Σύνταγμα;
Υπάρχουν πολιτικά κόμματα και πολιτικοί αρχηγοί στην απόλυτη υπηρεσία του επιχειρηματικού κεφαλαίου; Το «κυβερνητικό πρόγραμμα» της Ν.Δ. συγκροτήθηκε στα εφοπλιστικά γραφεία και στα γραφεία των επιχειρηματικών ομίλων ή όχι; Αυξημένη ισχύς και επιρροή των μεγάλων εταιρειών στο οικονομικό, αλλά και στο πολιτικό πεδίο; Ο ανταγωνισμός, όταν οδηγεί σε ανισότητα προς όφελος του επιδέξιου, του τυχερού, του πονηρού, ακυρώνει την παραδοχή της δημοκρατίας ότι «όλοι είναι ίσοι»;
Σε ένα σύστημα αγοράς μπορεί η αντιπροσωπευτική δημοκρατική εξουσία να αγοράζεται; Θα μπορούσε δηλαδή να αποτελεί προϊόν εμπορικής συναλλαγής;
Η παραπομπή σε κάποια βασικά άρθρα του Συντάγματος, όπως ισχύει, οδηγεί στην εκμαίευση μιας πρώτης απάντησης.
4 παρ.2 «οι Ελληνες και Ελληνίδες έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις», 4 παρ. 5 «οι Ελληνες πολίτες συνεισφέρουν χωρίς διακρίσεις στα δημόσια βάρη, ανάλογα με τις δυνάμεις τους», 25 παρ. 1 η αρχή του κοινωνικού κράτους δικαίου, «ο άνθρωπος ως άτομο και ως μέλος του κοινωνικού συνόλου», 106 παρ. 2 «η ιδιωτική οικονομική πρωτοβουλία δεν επιτρέπεται να αναπτύσσεται σε βάρος της ελευθερίας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας ή προς βλάβη της εθνικής οικονομίας», 14 παρ. 9 «απαγορεύεται η συγκέντρωση του ελέγχου περισσότερων μέσων ενημέρωσης της αυτής ή άλλης μορφής».
Επομένως η διαχωριστική γραμμή καπιταλισμού και δημοκρατικού πολιτικού συστήματος μετατοπίζεται, κατά το Σύνταγμα, προς όφελος της δημοκρατίας.
Και κάτι ακόμη, ενδεχομένως θεσμικά και πολιτικά χρήσιμο: άρθρο 120 παρ. 4 «η τήρηση του Συντάγματος επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων».
Κώστας Ζώρας - ομότιμος καθηγητής, πρώην αντιπρύτανη του Πανεπιστημίου Αιγαίου
Πηγή: efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου