Δεν υπάρχει πιο ολισθηρό και μπαμπέσικο πράγμα από τη γλώσσα. Οι φιλόσοφοι το γνωρίζουν καλά. Ακόμη και στην πιο κυριολεκτική τους χρήση, οι λέξεις είναι καθ’ εαυτές μία μεταφορά καθώς δεν υπάρχει ευθεία, οργανική σχέση ανάμεσα στις λέξεις και τα πράγματα.
Από όλες τις λέξεις, οι πλέον απατηλές είναι όσες συνδέονται με την κοινοτοπία και το «αυτονόητο». Τέτοια είναι και η «κανονικότητα» που έχει γίνει ψωμοτύρι την τελευταία περίοδο. Χρησιμοποιήθηκε και χρησιμοποιείται στον δημόσιο πολιτικό λόγο ωσάν να περιγράφει αυτονοήτως κάτι κοινώς συνομολογούμενο.
Τι είναι, όμως, κανονικό; Μπορούμε να αναφερόμαστε στην κανονικότητα έξω από το γίγνεσθαι σε συγκεκριμένο χώρο και χρόνο, εκτός, δηλαδή, ιστορικότητας;
Στις πλατείες και τους πεζόδρομους της Ελλάδας, τον λιγοστό δημόσιο χώρο που προσφέρεται στα παιδιά για να παίξουν και στους ενήλικες για να χαλαρώσουν, κανονικό και αποδεκτό είναι να διέρχονται μοτοσικλέτες που «κόβουν» δρόμο και παρκάρουν όπου βολεύει. Ας ρωτήσει κανείς ένα άτομο με κινητικές δυσκολίες ή έναν γονιό με παιδικό καρότσι πόσο κανονικό είναι να μην μπορεί να περάσει στο απέναντι πεζοδρόμιο.
Κανονικότητα ήταν προ ευρωζώνης και ελεύθερης κίνησης των κεφαλαίων να ταξιδεύεις με περιορισμένο συνάλλαγμα. Στην Κριστιάνια στη Δανία κανονικό ήταν τη δεκαετία του ’70 και του ’80 να περιφέρεσαι δημόσια ολόγυμνος. Στη Σαουδική Αραβία, πάλι, κανονικό είναι να μην κυκλοφορεί γυναίκα άνευ συνοδείας αρσενικού συγγενικού προσώπου. Κανονικό, ακόμη, ήταν, κατά το πρώτο αμερικανικό Σύνταγμα, να θεωρούνται οι πρόγονοι των σημερινών Αφροαμερικανών μόνο κατά τα τρία πέμπτα άνθρωποι.
Η χθεσινή κανονικότητα είναι αδιανόητη σήμερα και μπορεί να καταστεί ξανά αυτονόητη αύριο.
Ο πιο σύντομος δρόμος προς τον λαϊκισμό είναι η απλούστευση. Ως όρος πολιτικής ανάλυσης, η κανονικότητα είναι τόσο κούφια όσο ο αόριστος, αταξικός όρος «λαός». Μπορεί κανείς να ασκήσει πολιτική κριτική μιλώντας για απρόσκοπτη λειτουργία των θεσμών χωρίς καθεστωτικές παρεμβάσεις, μπορεί να κατηγορήσει μια κυβερνητική εξουσία για αλαζονεία, ανεπάρκεια, αυταρχισμό αλλά όχι για απομάκρυνση από την κανονικότητα, γιατί απλά αυτή δεν υπάρχει. Για την ακρίβεια υπάρχει ως ιστορικό προϊόν που μεταλλάσσεται. Υπάρχει ως ιδεολόγημα.
Η ανθρωπότητα, στο τέλος τέλος, δεν θα άλλαζε ποτέ χωρίς ρήξη με τις εκάστοτε κανονικότητες. Αν θέλουμε να μιλήσουμε για συνταγματική νομιμότητα, για οικονομική σταθερότητα, για έλλειψη ή αποκατάσταση του πολιτικού ήθους, μπορούμε να τα πούμε όλα αυτά με το όνομά τους.
Δεν γίνεται όμως να επικαλούμαστε τη νεφελώδη έννοια της κανονικότητας η οποία γεμίζει, κατά το εκάστοτε δοκούν, με ό,τι επιλέγει κανείς να προβάλει επάνω της.
Τίποτε πιο επικίνδυνο από τα «αυτονόητα» και την αυτονόητη χρήση τους.
Βαρβάρα Παπαδοπούλου - καλλιτέχνις-ακτιβίστρια
Πηγή: efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου