- Παρέμβαση κατά της ιταλικής κυβέρνησης ετοιμάζει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα
Την απόλυτη ευθυγράμμισή της με τα συμφέροντα των ιδιωτικών τραπεζών, αλλά και την τεράστια ισχύ που αυτή διαθέτει στη διαμόρφωση των οικονομικών πολιτικών της ευρωζώνης πέραν της νομισματικής, επιβεβαιώνει με την παρέμβαση που ετοιμάζει εναντίον της κυβέρνησης της γειτονικής Ιταλίας η ΕΚΤ.
Σύμφωνα με χθεσινά δημοσιεύματα του ιταλικού Τύπου, η ΕΚΤ ετοιμάζεται να στείλει επιστολή πίεσης προς την κυβέρνηση Μελόνι, στην οποία θα εκφράζει τις αντιρρήσεις της για τον έκτακτο φόρο που αυτή προτίθεται να επιβάλει στα υπερκέρδη που συσσωρεύουν οι τράπεζες από τη ραγδαία άνοδο των ευρωπαϊκών επιτοκίων τον τελευταίο χρόνο. Η επιστολή θα επικρίνει το γεγονός ότι η Ρώμη ανακοίνωσε τον φόρο την περασμένη εβδομάδα χωρίς προηγουμένως να ενημερώσει την κεντρική τράπεζα της Ιταλίας και την ΕΚΤ, όπως όφειλε να πράξει βάσει των κανόνων της Ε.Ε. Σύμφωνα με πηγές, στην επιστολή της η ΕΚΤ θα επικαλεστεί την αποδυνάμωση που δυνητικά θα μπορούσε να προκαλέσει σε τράπεζες και την οικονομία της γειτονικής χώρας ο εν λόγω φόρος.
Ο ιταλικός κυβερνητικός συνασπισμός εξέπληξε τις αγορές στις 7 Αυγούστου, όταν ανακοίνωσε την επιβολή έκτακτου φόρου 40% στα «ουρανοκατέβατα» –ελέω επιτοκίων– κέρδη των τραπεζών. Σύμφωνα με το σχέδιό της, τα έσοδα από τον φόρο –τα οποία εκτιμώνται μεταξύ 2 και 3 δισ. ευρώ– θα χρησιμοποιηθούν για την ελάφρυνση των νοικοκυριών που έχουν πληγεί από τα υψηλότερα επιτόκια. Η ανακοίνωση του φόρου προκάλεσε την άμεση αντίδραση των αγορών με μαζικές ρευστοποιήσεις τραπεζικών τίτλων και απώλεια χρηματιστηριακής αξίας ύψους 10 δισ. δολαρίων. Ταυτόχρονα πυροδότησε διαφοροποιήσεις στις τάξεις του τρικομματικού κυβερνητικού συνασπισμού.
Η Forza Italia αντιτέθηκε στον έκτακτο φόρο και διεμήνυσε ότι θα προτείνει τροποποιήσεις στο σχετικό νομοσχέδιο που πρόκειται να κατατεθεί στο Κοινοβούλιο μετά τις καλοκαιρινές διακοπές. Η πίεση οδήγησε την κυβέρνηση σε μερική υπαναχώρηση και ανακοίνωση ότι το μέτρο θα περιοριστεί στο 0,1% των περιουσιακών στοιχείων των δανειστών. Οι κινήσεις αυτές φαίνεται, ωστόσο, ότι δεν έφθαναν για την ΕΚΤ, η οποία, πέρα από θεματοφύλακας του ευρώ και της νομισματικής σταθερότητας στην ευρωζώνη, είναι υπεύθυνη για την εύρυθμη λειτουργία του τραπεζικού συστήματος και ως εκ τούτου της λειτουργίας και των ρυθμίσεων που διέπουν τις δραστηριότητες των ιδιωτικών τραπεζών.
Το πρόβλημα, ωστόσο, είναι ότι η ΕΚΤ ως ανεξάρτητη οντότητα δεν ελέγχεται ούτε λογοδοτεί για της αποφάσεις της. Και αυτό κατά την άποψη αρκετών επιτρέπει στο πανίσχυρο λόμπι του χρηματοπιστωτικού τομέα να κατευθύνει μεγάλο μέρος των αποφάσεών της ανάλογα με τα συμφέροντά του. Σχετική έρευνα του Corporate Europe Observatory είχε δείξει πριν από λίγα χρόνια ότι από τους 517 εξωτερικούς συμβούλους με τους οποίους η ΕΚΤ διατηρούσε τότε σχέσεις, οι 508 ήταν δηλωμένοι ως εκπρόσωποι ιδιωτικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και από αυτούς οι 208 περίπου ανήκαν σε τραπεζικούς κολοσσούς όπως οι Deutsche Bank, BNP Paribas και Citigroup. Οι 64 από τις συνολικά 144 επιχειρηματικές και χρηματοπιστωτικές οντότητες που παρείχαν τότε συμβουλευτικές υπηρεσίες στην ΕΚΤ δεν ήταν, μάλιστα, εγγεγραμμένες στα επίσημα μητρώα λόμπι της Ε.Ε.
Υπό το πρίσμα αυτό, το μόνιμα αναπάντητο ερώτημα που γεννάται βέβαια είναι το πόσο ένας φορέας διαμόρφωσης μείζονων αποφάσεων για την οικονομία της ευρωζώνης που δέχεται συμβουλές, συστάσεις και υποδείξεις από αυτούς τους οποίους θα έπρεπε να ελέγχει, μπορεί να θεωρείται πραγματικά ανεξάρτητος, ειδικά όταν δεν είναι υποχρεωμένος να λογοδοτεί με δημοκρατικές διαδικασίες για τις αποφάσεις του.
Το πρόβλημα αυτό αποκτά ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις σήμερα λόγω του ακόμη μεγαλύτερου ρόλου που η ΕΚΤ απέκτησε στη διαμόρφωση των οικονομικών πολιτικών της ευρωζώνης την προηγούμενη δεκαετία των μεγάλων κρίσεων. Με παρεμβάσεις όπως αυτή που ετοιμάζει κατά της Ιταλίας, η ΕΚΤ αφαιρεί επί της ουσίας το δικαίωμα από τις εκλεγμένες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να ασκούν τη δημοσιονομική τους πολιτική.
Αρκετές κυβερνήσεις επέβαλαν ήδη έκτακτο φόρο στις τράπεζες
Στην Ευρώπη αρκετές χώρες έχουν προχωρήσει σε ανάλογα μέτρα έκτακτης φορολόγησης των τραπεζών με στόχο την ενίσχυση επιχειρήσεων και νοικοκυριών που υφίστανται τις επιπτώσεις του ακριβότερου χρήματος
Η Ιταλία ήταν η τελευταία ευρωπαϊκή χώρα που ανακοίνωσε την επιβολή έκτακτου φόρου στα κέρδη-ρεκόρ που καταγράφουν οι τράπεζες από την άνοδο των επιτοκίων της ΕΚΤ, με στόχο την παροχή βοήθειας προς τις επιχειρήσεις και τα άτομα που υφίστανται τις επιπτώσεις τους. Στην Ελλάδα ωστόσο πέρα βρέχει. Οι δανειολήπτες συνεχίζουν να βλέπουν την εξυπηρέτηση των δανείων τους να καθίσταται όλο και πιο δυσβάστακτη, οι καταθέτες να παίρνουν ψίχουλα από τους τόκους των αποταμιεύσεών τους και οι καταναλωτές να μην μπορούν να καλύψουν τη μηνιαία δόση των καρτών τους. Αντίθετα, αρκετές ακόμη χώρες έχουν προχωρήσει σε ανάλογα μέτρα έκτακτης φορολόγησης των τραπεζών με στόχο την ενίσχυση επιχειρήσεων και νοικοκυριών που υφίστανται τις επιπτώσεις του ακριβότερου χρήματος. Αξιοσημείωτο είναι ότι σε αυτές δεν περιλαμβάνονται οι κυβερνήσεις των δυο μεγαλύτερων οικονομιών της ευρωζώνης.
ΤΣΕΧΙΑ: Η Κάτω Βουλή της χώρας της κεντρικής Ευρώπης ψήφισε τον περασμένο Νοέμβριο την επιβολή έκτακτου φόρου 60% στις τράπεζες και τις εταιρείες ενέργειας, προσδοκώντας σε έσοδα 3,4 δισ. δολαρίων φέτος από τα «ουρανοκατέβατα» υπερκέρδη τους τα οποία θα διατεθούν για την ανακούφιση πολιτών και επιχειρήσεων που πλήττονται από την άνοδο των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας και του φυσικού αερίου.
ΟΥΓΓΑΡΙΑ: Η κυβέρνηση της Ουγγαρίας τροποποίησε σχετικούς έκτακτους φόρους που είχε επιβάλει σε βασικούς τομείς της οικονομίας σε διάταγμα που δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο, διαμηνύοντας ότι οι τράπεζες μπορούν να μειώσουν τις έκτακτες φορολογικές πληρωμές που τους αναλογούν για το 2024 έως και 50% εάν αυξήσουν τις αγορές ουγγρικών κρατικών ομολόγων. Επίσης, επέβαλε νέο «κοινωνικό φόρο» 13% σε ορισμένα είδη επενδύσεων.
ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ: Το Κοινοβούλιο της Λιθουανίας ενέκρινε τον Μάιο έκτακτο φόρο στα καθαρά έσοδα από τόκους του τραπεζικού κλάδου για το 2023 και το 2024. Ο φόρος, 60% στο τμήμα των καθαρών εσόδων από τόκους που υπερβαίνει τον μέσο όρο των προηγούμενων τεσσάρων ετών κατά 50%, εκτιμάται ότι θα συγκεντρώσει 410 εκατ. ευρώ, ποσό που θα αξιοποιηθεί για την ενίσχυση των αμυντικών δαπανών.
ΙΣΠΑΝΙΑ: Η Μαδρίτη προσδοκά σε έσοδα 3 δισ. ευρώ έως το 2024 από τον έκτακτο φόρο 4,8% που ενέκρινε πέρυσι στα καθαρά έσοδα των τραπεζών από τόκους και τις καθαρές προμήθειές τους που υπερβαίνουν τα 800 εκατ. ευρώ.
ΣΟΥΗΔΙΑ: Τον Ιανουάριο του 2022 εισήγαγε «φόρο κινδύνου» για ιδρύματα με υποχρεώσεις που συνδέονται με δραστηριότητες 14,1 δισ. δολαρίων, με στόχο την ενίσχυση των δημόσιων οικονομικών και τη δημιουργία χώρου για την κάλυψη του κόστους που θα μπορούσε να προκαλέσει μια οικονομική κρίση. Ο φόρος ήταν ίσος με το 0,05% των υποχρεώσεων το 2022 και αυξήθηκε στο 0,06% το 2023.
ΓΑΛΛΙΑ: Ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν είπε τον Μάρτιο ότι οι εταιρείες με προσωπικό μεγαλύτερο των 5.000 ατόμων πρέπει να μοιραστούν περισσότερα από τα «ουρανοκατέβατα» κέρδη τους με τους εργαζόμενούς τους αντί να αγοράζουν εκ νέου μετοχές. Ωστόσο, τόσο αυτός όσο και ο υπουργός Οικονομικών Μπρουνό Λεμέρ απέκλεισαν την πιθανότητα επιβολής ενός έκτακτου φόρου στα κέρδη.
ΓΕΡΜΑΝΙΑ: Ο τρικομματικός συνασπισμός που κυβερνά και ειδικά ο φίλιος προς τις επιχειρήσεις υπουργός Οικονομικών Κρίστιαν Λίντερ ουδόλως εξετάζει το ενδεχόμενο επιβολής κάποιου φόρου στα υπερκέρδη. Σύμφωνα με τον τελευταίο, υπάρχει ειδική συμφωνία μεταξύ των εταίρων. Ας σημειωθεί ότι τα καθαρά έσοδα από τόκους κάποιων από τις μεγαλύτερες τράπεζες της Γερμανίας έχουν αυξηθεί κατά 50%-70% από τα χαμηλά στην εποχή της πανδημίας.
Μπάμπης Μιχάλης
Πηγή: efsyn.gr
Ο ιταλικός κυβερνητικός συνασπισμός εξέπληξε τις αγορές στις 7 Αυγούστου, όταν ανακοίνωσε την επιβολή έκτακτου φόρου 40% στα «ουρανοκατέβατα» –ελέω επιτοκίων– κέρδη των τραπεζών. Σύμφωνα με το σχέδιό της, τα έσοδα από τον φόρο –τα οποία εκτιμώνται μεταξύ 2 και 3 δισ. ευρώ– θα χρησιμοποιηθούν για την ελάφρυνση των νοικοκυριών που έχουν πληγεί από τα υψηλότερα επιτόκια. Η ανακοίνωση του φόρου προκάλεσε την άμεση αντίδραση των αγορών με μαζικές ρευστοποιήσεις τραπεζικών τίτλων και απώλεια χρηματιστηριακής αξίας ύψους 10 δισ. δολαρίων. Ταυτόχρονα πυροδότησε διαφοροποιήσεις στις τάξεις του τρικομματικού κυβερνητικού συνασπισμού.
Η Forza Italia αντιτέθηκε στον έκτακτο φόρο και διεμήνυσε ότι θα προτείνει τροποποιήσεις στο σχετικό νομοσχέδιο που πρόκειται να κατατεθεί στο Κοινοβούλιο μετά τις καλοκαιρινές διακοπές. Η πίεση οδήγησε την κυβέρνηση σε μερική υπαναχώρηση και ανακοίνωση ότι το μέτρο θα περιοριστεί στο 0,1% των περιουσιακών στοιχείων των δανειστών. Οι κινήσεις αυτές φαίνεται, ωστόσο, ότι δεν έφθαναν για την ΕΚΤ, η οποία, πέρα από θεματοφύλακας του ευρώ και της νομισματικής σταθερότητας στην ευρωζώνη, είναι υπεύθυνη για την εύρυθμη λειτουργία του τραπεζικού συστήματος και ως εκ τούτου της λειτουργίας και των ρυθμίσεων που διέπουν τις δραστηριότητες των ιδιωτικών τραπεζών.
Το πρόβλημα, ωστόσο, είναι ότι η ΕΚΤ ως ανεξάρτητη οντότητα δεν ελέγχεται ούτε λογοδοτεί για της αποφάσεις της. Και αυτό κατά την άποψη αρκετών επιτρέπει στο πανίσχυρο λόμπι του χρηματοπιστωτικού τομέα να κατευθύνει μεγάλο μέρος των αποφάσεών της ανάλογα με τα συμφέροντά του. Σχετική έρευνα του Corporate Europe Observatory είχε δείξει πριν από λίγα χρόνια ότι από τους 517 εξωτερικούς συμβούλους με τους οποίους η ΕΚΤ διατηρούσε τότε σχέσεις, οι 508 ήταν δηλωμένοι ως εκπρόσωποι ιδιωτικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και από αυτούς οι 208 περίπου ανήκαν σε τραπεζικούς κολοσσούς όπως οι Deutsche Bank, BNP Paribas και Citigroup. Οι 64 από τις συνολικά 144 επιχειρηματικές και χρηματοπιστωτικές οντότητες που παρείχαν τότε συμβουλευτικές υπηρεσίες στην ΕΚΤ δεν ήταν, μάλιστα, εγγεγραμμένες στα επίσημα μητρώα λόμπι της Ε.Ε.
Υπό το πρίσμα αυτό, το μόνιμα αναπάντητο ερώτημα που γεννάται βέβαια είναι το πόσο ένας φορέας διαμόρφωσης μείζονων αποφάσεων για την οικονομία της ευρωζώνης που δέχεται συμβουλές, συστάσεις και υποδείξεις από αυτούς τους οποίους θα έπρεπε να ελέγχει, μπορεί να θεωρείται πραγματικά ανεξάρτητος, ειδικά όταν δεν είναι υποχρεωμένος να λογοδοτεί με δημοκρατικές διαδικασίες για τις αποφάσεις του.
Το πρόβλημα αυτό αποκτά ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις σήμερα λόγω του ακόμη μεγαλύτερου ρόλου που η ΕΚΤ απέκτησε στη διαμόρφωση των οικονομικών πολιτικών της ευρωζώνης την προηγούμενη δεκαετία των μεγάλων κρίσεων. Με παρεμβάσεις όπως αυτή που ετοιμάζει κατά της Ιταλίας, η ΕΚΤ αφαιρεί επί της ουσίας το δικαίωμα από τις εκλεγμένες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να ασκούν τη δημοσιονομική τους πολιτική.
Αρκετές κυβερνήσεις επέβαλαν ήδη έκτακτο φόρο στις τράπεζες
Στην Ευρώπη αρκετές χώρες έχουν προχωρήσει σε ανάλογα μέτρα έκτακτης φορολόγησης των τραπεζών με στόχο την ενίσχυση επιχειρήσεων και νοικοκυριών που υφίστανται τις επιπτώσεις του ακριβότερου χρήματος
Η Ιταλία ήταν η τελευταία ευρωπαϊκή χώρα που ανακοίνωσε την επιβολή έκτακτου φόρου στα κέρδη-ρεκόρ που καταγράφουν οι τράπεζες από την άνοδο των επιτοκίων της ΕΚΤ, με στόχο την παροχή βοήθειας προς τις επιχειρήσεις και τα άτομα που υφίστανται τις επιπτώσεις τους. Στην Ελλάδα ωστόσο πέρα βρέχει. Οι δανειολήπτες συνεχίζουν να βλέπουν την εξυπηρέτηση των δανείων τους να καθίσταται όλο και πιο δυσβάστακτη, οι καταθέτες να παίρνουν ψίχουλα από τους τόκους των αποταμιεύσεών τους και οι καταναλωτές να μην μπορούν να καλύψουν τη μηνιαία δόση των καρτών τους. Αντίθετα, αρκετές ακόμη χώρες έχουν προχωρήσει σε ανάλογα μέτρα έκτακτης φορολόγησης των τραπεζών με στόχο την ενίσχυση επιχειρήσεων και νοικοκυριών που υφίστανται τις επιπτώσεις του ακριβότερου χρήματος. Αξιοσημείωτο είναι ότι σε αυτές δεν περιλαμβάνονται οι κυβερνήσεις των δυο μεγαλύτερων οικονομιών της ευρωζώνης.
ΤΣΕΧΙΑ: Η Κάτω Βουλή της χώρας της κεντρικής Ευρώπης ψήφισε τον περασμένο Νοέμβριο την επιβολή έκτακτου φόρου 60% στις τράπεζες και τις εταιρείες ενέργειας, προσδοκώντας σε έσοδα 3,4 δισ. δολαρίων φέτος από τα «ουρανοκατέβατα» υπερκέρδη τους τα οποία θα διατεθούν για την ανακούφιση πολιτών και επιχειρήσεων που πλήττονται από την άνοδο των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας και του φυσικού αερίου.
ΟΥΓΓΑΡΙΑ: Η κυβέρνηση της Ουγγαρίας τροποποίησε σχετικούς έκτακτους φόρους που είχε επιβάλει σε βασικούς τομείς της οικονομίας σε διάταγμα που δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο, διαμηνύοντας ότι οι τράπεζες μπορούν να μειώσουν τις έκτακτες φορολογικές πληρωμές που τους αναλογούν για το 2024 έως και 50% εάν αυξήσουν τις αγορές ουγγρικών κρατικών ομολόγων. Επίσης, επέβαλε νέο «κοινωνικό φόρο» 13% σε ορισμένα είδη επενδύσεων.
ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ: Το Κοινοβούλιο της Λιθουανίας ενέκρινε τον Μάιο έκτακτο φόρο στα καθαρά έσοδα από τόκους του τραπεζικού κλάδου για το 2023 και το 2024. Ο φόρος, 60% στο τμήμα των καθαρών εσόδων από τόκους που υπερβαίνει τον μέσο όρο των προηγούμενων τεσσάρων ετών κατά 50%, εκτιμάται ότι θα συγκεντρώσει 410 εκατ. ευρώ, ποσό που θα αξιοποιηθεί για την ενίσχυση των αμυντικών δαπανών.
ΙΣΠΑΝΙΑ: Η Μαδρίτη προσδοκά σε έσοδα 3 δισ. ευρώ έως το 2024 από τον έκτακτο φόρο 4,8% που ενέκρινε πέρυσι στα καθαρά έσοδα των τραπεζών από τόκους και τις καθαρές προμήθειές τους που υπερβαίνουν τα 800 εκατ. ευρώ.
ΣΟΥΗΔΙΑ: Τον Ιανουάριο του 2022 εισήγαγε «φόρο κινδύνου» για ιδρύματα με υποχρεώσεις που συνδέονται με δραστηριότητες 14,1 δισ. δολαρίων, με στόχο την ενίσχυση των δημόσιων οικονομικών και τη δημιουργία χώρου για την κάλυψη του κόστους που θα μπορούσε να προκαλέσει μια οικονομική κρίση. Ο φόρος ήταν ίσος με το 0,05% των υποχρεώσεων το 2022 και αυξήθηκε στο 0,06% το 2023.
ΓΑΛΛΙΑ: Ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν είπε τον Μάρτιο ότι οι εταιρείες με προσωπικό μεγαλύτερο των 5.000 ατόμων πρέπει να μοιραστούν περισσότερα από τα «ουρανοκατέβατα» κέρδη τους με τους εργαζόμενούς τους αντί να αγοράζουν εκ νέου μετοχές. Ωστόσο, τόσο αυτός όσο και ο υπουργός Οικονομικών Μπρουνό Λεμέρ απέκλεισαν την πιθανότητα επιβολής ενός έκτακτου φόρου στα κέρδη.
ΓΕΡΜΑΝΙΑ: Ο τρικομματικός συνασπισμός που κυβερνά και ειδικά ο φίλιος προς τις επιχειρήσεις υπουργός Οικονομικών Κρίστιαν Λίντερ ουδόλως εξετάζει το ενδεχόμενο επιβολής κάποιου φόρου στα υπερκέρδη. Σύμφωνα με τον τελευταίο, υπάρχει ειδική συμφωνία μεταξύ των εταίρων. Ας σημειωθεί ότι τα καθαρά έσοδα από τόκους κάποιων από τις μεγαλύτερες τράπεζες της Γερμανίας έχουν αυξηθεί κατά 50%-70% από τα χαμηλά στην εποχή της πανδημίας.
Μπάμπης Μιχάλης
Πηγή: efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου