Με αφορμή του γεγονότος ότι ένας νεαρός ποδοσφαιριστής 22 ετών έφυγε από τη ζωή χθες κατά τη διάρκεια του αγώνα της Ηλιούπολης με την Ερμιονίδα για το πρωτάθλημα της Γ΄ εθνικής κατηγορίας το prismasport.gr επικοινώνησε με τον γνωστό καρδιολόγο Μιχάλη Καλέμπουμπά για μας καταθέσει την δική του άποψη για τους λόγους αυτού του φαινομένου.
Το 2018 ο Davide Astori 32 ετών, αρχηγός της ποδοσφαιρικής ομάδας Fiorentina πέθανε στον ύπνο του σε ξενοδοχείο την παραμονή αγώνα, ενώ βρισκόταν σε αποστολή με την ομάδα του. Ο γιατρός του πού είχε υπογράψει την κάρτα άθλησης ένα χρόνο νωρίτερα παρόλο πού είχε διαπιστώσει αρρυθμίες και υπέγραψε την κάρτα άθλησης, καταδικάστηκε σε ανθρωποκτονία από αμέλεια.
Όλοι έχουμε προβληματιστεί για θάνατο νέων αθλητών κατά την διάρκεια της άσκησης. Το φαινόμενο αυτό έχει περιγραφεί και στο νησί μας. Ποια είναι όμως τα αίτια, και πώς μπορεί να αποφευχθεί ένα συμβάν τόσο τραγικό, ο θάνατος ενός νέου ατόμου πού φαινομενικά όλοι συνδέουν με την μέγιστη κατάσταση υγείας πού μπορεί να έχει ένας άνθρωπος;
Αιφνίδιος θάνατος είναι ο απρόσμενος θάνατος πού επέρχεται αμέσως η εντός μιας ώρας μετά την ξαφνική αλλαγή της κλινικής κατάστασης. Ειδικά ο αιφνίδιος θάνατος των αθλητών λαμβάνει μια ιδιαίτερα τραγική διάσταση. Αυτό είναι βέβαια αναμενόμενο αν σκεφτεί κανείς ότι πεθαίνει ένα νέο άτομο πού βρίσκεται στην κορυφή της φυσικής του κατάστασης και είναι παντελώς υγιές. Και αυτό γιατί έχουμε μάθει να συνδυάζουμε τις υψηλές αθλητικές επιδόσεις με την μέγιστη κατάσταση υγείας, πράγμα πού ξαφνικά καταρρέει. Ιδιαίτερη χροιά επίσης προσδίδουν και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης καθώς και το έντονο ενδιαφέρον του κόσμου.
Παρά τις τεράστιες διαστάσεις πού λαμβάνει το θέμα, υπάρχουν μόνο δύο μεγάλες μελέτες ανά τον κόσμο πού έχουν μελετήσει αυτό το φαινόμενο. Η μία έγινε στις ΗΠΑ και η άλλη στην Ιταλία και ιδιαίτερα στην περιοχή Veneto. Η τελευταία δεν είναι χρήσιμη για την διεξαγωγή συμπερασμάτων λόγω μιας ιδιαιτερότητας πού παρατηρήθηκε σε αυτή την περιοχή της Ιταλίας. Το μεγαλύτερο ποσοστό των θανάτων αποδόθηκε σε μια ιδιαίτερα σπάνια νόσο την αρρυθμιoγόνο δυσπλασία της δεξιάς κοιλίας μια νόσο πού είναι ιδιαίτερα σπάνια σε άλλες περιοχές της γης. Γι’ αυτό η προσπάθεια εξαγωγής των συμπερασμάτων της σε άλλες γεωγραφικές περιοχές θα επέφερε λάθη. Έτσι μας μένει να αναλύσουμε την μελέτη του Barry J. Marron πού έγινε στις ΗΠΑ και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό JAMA 1996. 199-204. H μελέτη συμπεριέλαβε 158 αθλητές με αιφνίδιο θάνατο από το 1985 έως το 1995.Για να συμπεριληφθούν στην μελέτη οι θανόντες θα έπρεπε να ήταν σε ενεργό αθλητισμό με καθημερινές προπονήσεις, να ήταν μικρότεροι των 35 ετών, να μην είχαν ανιχνευθεί ουσίες doping στο αίμα ή στα ούρα και να ήταν δυνατή η νεκροτομή μετά τον θάνατο. Η μέση ηλικία των αθλητών ήταν 17 ετών. 16 από αυτούς είχαν πάρει μετάλλιο σε διεθνείς και εθνικούς αγώνες. Τα αθλήματα πού συγκέντρωσαν τούς περισσότερους αθλητές ήταν το μπάσκετ το αμερικανικό ποδόσφαιρο, ο στίβος, το ποδόσφαιρο κλπ.
Ας δούμε ποια συμπεράσματα βγήκαν.
Συμβαίνει πολύ πιο συχνά στους άντρες από ότι στις γυναίκες
Όσο αφορά την ΑΙΤΙΑ ΘΑΝΑΤΟΥ το 85% των περιπτώσεων οφειλόταν σε καρδιολογικά αίτια και το υπόλοιπο 15% σε μη καρδιολογικά αίτια όπως κλειστοί τραυματισμοί θώρακα , περιφερική εμβολή, πνευμονολογικές παθήσεις (βρογχόσπασμος) και θερμοπληξία. Σε 3 περιπτώσεις δεν διαπιστώθηκε αιτία θανάτου. Σε ότι αφορά τούς καρδιολογικούς θανάτους το 46% από το σύνολο των αθλητών οφειλόταν σε υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια και το 13% σε συγγενείς ανωμαλίες των στεφανιαίων αρτηριών.
Υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια είναι η ανεξήγητη πάχυνση των τοιχωμάτων της καρδιάς πού καθώς υπερτρέφονται καταλαμβάνουν τον χώρο της καρδιακής κοιλότητας και έτσι η διάμετρός της μειώνεται. Τα υπερτροφικά μυϊκά ινίδια πού απαρτίζουν το υπερτροφικό μυοκάρδιο αλλάζουν την αρχιτεκτονική τους στον χώρο, και στον χώρο που παρεμβάλλεται μεταξύ τους αναπτύσσεται ινώδης ιστός ενώ και τα ίδια υφίστανται δομικές αλλοιώσεις καταστάσεις πού ευνοούν την δημιουργία ηλεκτρικών κυκλωμάτων και κατά συνέπεια επικίνδυνων αρρυθμιών.
Οι στεφανιαίες αρτηρίες είναι οι αρτηρίες πού παρέχουν αίμα στην ίδια την καρδιά. Συγγενείς ανωμαλίες στην εκφυσή τους έχουν ως αποτέλεσμα να πιέζονται και κατά συνέπεια να μην κυκλοφορεί το αίμα σε επαρκή ποσότητα μέσα σε αυτές ή να μεταφέρουν αίμα πού δεν είναι καλά οξυγονωμένο .Άλλες καρδιολογικές παθήσεις πού μπορεί να συσχετιστούν με τον αιφνίδιο θάνατο των αθλητών είναι οι ηλεκτρικές διαταραχές (Σύνδρομο Long QT, short QT, Brugada, προδιέγερση), το σύνδρομο Marfan, η μυοκαρδίτιδα, η στένωση αορτικής βαλβίδας, και η πολύμορφη ή κατεχολαμινική κοιλιακή ταχυκαρδία.
Εδώ θα πρέπει να γίνει μια σημαντική παρατήρηση πού θα βοηθήσει αρκετά τον αθλητή και τούς συγγενείς του να μην φοβούνται την σωματική άσκηση. Όπως κανείς μπορεί να παρατηρήσει, στις αιτίες θανάτου αυτών των νέων αθλητών, δεν αναφέραμε καθόλου την ‘’αθλητική καρδιά’’ δηλαδή εκείνες οι μεταβολές πού παθαίνει μια φυσιολογική καρδιά εξαιτίας της έντονης άσκησης. Αυτό σημαίνει ότι η αθλητική καρδιά δεν συνδέεται με αιφνίδιο θάνατο. Με αιφνίδιο θάνατο συνδέονται μονάχα οι ανωμαλίες πού έχει ο αθλητής εκ γενετής.
Οι μεταβολές πού μπορεί να επέλθουν σε μια φυσιολογική καρδιά λόγω της έντονης άσκησης είναι η υπερτροφία των τοιχωμάτων της καρδιάς και η διάταση των κοιλοτήτων της ανάλογα με τον τύπο της άσκησης (ισομετρική ή ισοτονική). Ειδικά η υπερτροφία του αθλητή μπορεί να αποτελέσει διαγνωστικό πρόβλημα για τον γιατρό, γιατί θα πρέπει να ξεχωρίσει αν πρόκειται για υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια ή για τη φυσιολογική υπερτροφία της άθλησης. Συνήθως αυτό μπορεί να γίνει με μια απλή υπερηχογραφική μελέτη αλλά μερικές φορές μπορεί να χρειαστεί η διακοπή της άσκησης για μεγάλο χρονικό διάστημα ώστε να δούμε αν αυτή η υπερτροφία υποχωρήσει και επανέλθει το μυοκάρδιο στο φυσιολογικό του πάχος ή θα παραμείνει αμετάβλητη. Στην πρώτη περίπτωση πρόκειται για την φυσιολογική υπερτροφία της άσκησης, στην δεύτερη περίπτωση πρόκειται για παθολογική υπερτροφία δηλαδή για υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια.
ΧΡΟΝΙΚΗ ΣΤΙΓΜΗ ΠΟΥ ΕΠΕΡΧΕΤΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ
Από τους 134 ασθενείς πού πέθαναν από καρδιολογικά αίτια 78 πέθαναν κατά την διάρκεια της προπόνησης και 43 πέθαναν κατά την διάρκεια των αγώνων. 13 πέθαναν εκτός άθλησης ή κατά την διάρκεια ήπιας άσκησης μη σχετιζόμενη με άθληση και 2 κατά την διάρκεια του ύπνου.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΑΝ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΠΡΟ ΘΑΝΑΤΟΥ;
Μόνο το 18% των θανούντων αθλητών είχαν συμπτώματα καρδιολογικής υφής τους τελευταίους 36 μήνες προ του θανάτου. Τα συμπτώματα αυτά ήταν πόνος στο στήθος κατά την διάρκεια της άσκησης, εύκολη κόπωση, δύσπνοια στην κόπωση, αδυναμία, ζάλη και προλιποθυμικό ή λιποθυμικό επεισόδιο. Μόνο το 9% των αθλητών παρουσίασε συμπτώματα αμέσως πριν τον θάνατο. Το συμπέρασμα πού βγαίνει λοιπόν από αυτό το στατιστικό δεδομένο είναι ότι δεν θα πρέπει να υποβάλλονται σε έλεγχο μόνο οι αθλητές πού παρουσιάζουν συμπτώματα αλλά όλοι ανεξαρτήτως οι αθλητές.
ΤΑΚΤΙΚΟΣ ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΡΟ ΘΑΝΑΤΟΥ
Από τούς 158 αθλητές της μελέτης είχαν υποβληθεί στον κλασικό ιατρικό έλεγχο (απλή κλινική εξέταση) μόνο οι 115.Μόνο σε 4 από αυτούς υπήρξε ένδειξη νόσου.
Επειδή τα στατιστικά αυτής της παραγράφου διαφέρουν από κράτος σε κράτος, πρέπει να πούμε ότι μεγάλο ποσοστό των αθλητών δεν υποβάλλεται σε ιατρικό έλεγχο. Την ευθύνη βέβαια την έχει κυρίως ο ίδιος ο αθλητής αλλά και ο αθλητικό σύλλογος και η πολιτεία. Θα πρέπει να αναφερθεί επίσης το γεγονός ότι πολλές φορές αθλητές υποβάλλονται σε έλεγχο πού αποβαίνει φυσιολογικός ενώ ο υπάρχει ιατρικό πρόβλημα. Πολλές φορές υπάρχει και ιατρική ευθύνη αλλά θα πρέπει να πούμε ότι πολλές καρδιακές παθήσεις μπορεί να διαφύγουν από τον κλασικό ιατρικό έλεγχο ενώ αντίθετα ανιχνεύονται πιο εύκολα από ειδικότερες εξετάσεις η πιο προσιτή εκ των οποίων είναι το υπερηχοκαρδιογράφημα. Από την άλλη πλευρά όμως φαντάζει παράξενο να υποβάλει κανείς ένα υγιή άνθρωπο σε πολύπλοκες εξετάσεις. Πολλοί θα σκεφτούν και το κόστος. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να πούμε ότι το 2015 έχουν εκδοθεί κατευθυντήριες οδηγίες τόσο από την Ευρωπαϊκή καρδιολογική εταιρία (ΑCC), όσο και από την Αμερικανική (AHA) για τίς εξετάσεις πού θα πρέπει να υποβάλλονται οι αθλητές και ανάλογα με τα ευρήματα ποιοι από αυτούς θα πρέπει να αποκλείονται από την άσκηση ή θα πρέπει να τροποποιούν το προπονητικό τους πρόγραμμα Στους αθλητές με οργανικό καρδιολογικό υπόστρωμα θα πρέπει να απαγορεύεται η άσκηση. Υπάρχουν παραδείγματα αθλητών και μάλιστα διάσημων πού πέθαναν αφού αγνόησαν την απαγόρευση του ιατρού (Hank Gathers, Reggie Lewis). Επίσης θα πρέπει να πούμε ότι τα μέλη της οικογενείας των αθλητών με οργανικό υπόστρωμα θα πρέπει να υποβάλλονται σε ιατρικό έλεγχο.
Η θεραπεία των αθλητών με συμπτώματα τείνει στις μέρες μας να είναι μη φαρμακευτική (ηλεκτροκαυτηριασμός ή ablation, και αυτόματος εμφυτεύσιμος απινιδωτής).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου