Το θέμα δεν είναι τι χρωστάς, αλλά ποιος είσαι εσύ που χρωστάς

Καπιταλισμός χωρίς δυσβάστακτο χρέος δεν γίνεται. Για την ακρίβεια, για να επιβιώνει ο καπιταλισμός αναγκάζεται να γεννά όλο και μεγαλύτερα χρέη που είναι αδύνατον να αποπληρωθούν. Κι όταν ο κόμπος φτάσει στο χτένι, απλώς κουρεύονται αλλά μόνο αφού έχουν συνθλιβεί οι μη έχοντες και έχουν ενισχυθεί οι κατέχοντες. Αν και όλα αυτά πλέον είναι γνωστά μετά από μια δεκαετία κρίσης, αξίζει να ρίξουμε μια ματιά στους αριθμούς.

Το συνολικό ετήσιο εισόδημα της ανθρωπότητας κυμαίνεται στα 77 τρισ. δολάρια. Το συνολικό χρέος είναι 244 τρισ. δολάρια, δηλαδή 318% του πλανητικού ΑΕΠ. Από αυτά τα χρέη τα 45 τρισ. τα χρωστούν οι πολίτες, τα 65 τρισ. τα κράτη, τα 73 τρισ. οι επιχειρήσεις και τα 60 τρισ. οι τράπεζες.

Η προγραμματισμένη καλλιέργεια της ασχετοσύνης

Στα σχολεία αλλά και στα πανεπιστήμια, αρκετοί μαθητές/τριες και φοιτητές/τριες είναι προσκολλημένοι/μένες στο κινητό τους και δεν προσέχουν, δεν συμμετέχουν και δεν ασχολούνται με τα θέματα που συζητούνται στις αίθουσες με τους δασκάλους και τους καθηγητές τους. Και οι περισσότερες αίθουσες δεν διαθέτουν κλωβούς που αχρηστεύουν τις όποιες δυνατότητες χρήσης των κινητών.

Γνωρίζω ότι το συγκεκριμένο θέμα είναι παγκόσμιο και αφορά τα σημερινά παιδιά -αγόρια και κορίτσια.

Κοίτα το λοιπόν

«... χόρτασες από πρωτοχρονιάτικες ευχές; / Κοίτα το λοιπόν να μείνεις άνθρωπος / Το παν είναι να παραμένει κανείς άνθρωπος / Δηλαδή σταθερός και διαυγής και χαρούμενος / παρ’ όλα αυτά, γιατί “οι κλάψες” είναι / κύριο χαρακτηριστικό της αδυναμίας...

... ο κόσμος είναι τόσο ωραίος, μ’ όλη τη φρίκη του / και θα ’ταν σίγουρα πιο ωραίος / αν δεν τον βάραιναν οι αδύναμοι και δειλοί.

Έλα τώρα, σου χαρίζω ένα ακόμη φιλί, / γιατί είσαι και θα μείνεις / ένα τίμιο μικρό ανθρωπάκι / στην υγειά σου και καλή χρονιά!»

Αυτά έγραφε από τη φυλακή η Ρόζα Λούξεμπουργκ το 1916. Τα αντιγράφω από το βιβλίο «Σπάρτακος: Ρόζα Λούξεμπουργκ, “Τάξη επικρατεί στο Βερολίνο”. Καρλ Λίμπκνεχτ, “Και όμως”» των εκδόσεων Αιθεροβάμων (2001). Πρόκειται για ένα από τα πολλά κείμενα που η Ρόζα έγραψε εκείνη την εποχή, υπογράφοντας ως «Γιούνιους» (από τον Λούκιους Γιούνιους Βρούτους που θεωρείται ο ιδρυτής της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας).

Φιλανθρωπία

Το μακρινό 1889, κυκλοφορούσε ένα άρθρο με τον τίτλο «The Gospel of Wealth» -ο αρχικός του τίτλος ήταν πιο λιτός, «Wealth», δηλαδή «Πλούτος». Το υπέγραφε ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους της Αμερικής, ο βιομήχανος Άντριου Κάρνεγκι. Στο κείμενο καλούσε τους πλούσιους να δίνουν τα χρήματά τους για το καλό της κοινωνίας, και έβαζε έτσι τα θεμέλια της «σύγχρονης φιλανθρωπίας», δωρίζοντας στο εξής το 90% της περιουσίας του. Τον επόμενο χρόνο, το 1892, το όνομά του ερχόταν και πάλι στην επικαιρότητα: αυτή τη φορά, με την «απεργία του Χόουμστεντ», στο βασικό του χαλυβουργείο στην Πενσιλβάνια. Όταν, λίγο πριν τη λήξη της συλλογικής σύμβασης εργασίας και τη διαπραγμάτευση για τη νέα, για να «σπάσει την αυτοπεποίθηση» των εργατών, ο πιο στενός του συνεργάτης προχωρούσε σε μειώσεις μισθών και λοκ άουτ -σύγκρουση που κορυφώθηκε με την αιματηρή συμπλοκή απεργών και ιδιωτικών φρουρών.

Κομμάτια να γίνει!

Γίναν πολλά και μού 'πεσαν και μαζωμένα. Τι Γερούν, τι Γιάννοι, τι Κασόγκι, τι Σαουδάραβες, τι οι Γερμανοί ξανάρχονται ένεκα «εθνικών επετείων» και «αντεθνικών σχεδίων»... Και, φυσικά, ένας είναι ο κοινός παρονομαστής όλων αυτών. Μάντεψε. Το βρήκες! Κερδίζεις μια ραπτομηχανή, να φτιάχνεις μεγάλες τσέπες, να χωράν μεγάλα ψέματα (δικά τους και δικά σου)... Το χρήμα. Αυτός είναι ο συνδετικός κρίκος όλων. Πάντα ήταν. Ακόμα είναι... Τόσο απλά, θεάρεστα και πάντα μετρημένα. Μέχρι τελευταίας δεκάρας.

Συνήθως, όταν ασφυκτιώ στο παρόν, όταν πέφτει πολύ στριμωξίδι στο τώρα, καταφεύγω στο τότε μπας και πάρω λίγο αέρα. Αρχισα, λοιπόν, να ψάχνω στο παρελθόν, να βρω κάπου στέρεο έδαφος να πατήσω, μπας και καταλάβω τι μου γίνεται. Με τα πολλά, έφτασα στον 17ο αιώνα.

Η πλειοψηφία των νέων Αμερικανών και των Δημοκρατικών υπέρ του Σοσιαλισμού!

Αίσθηση προκαλούν τα ευρήματα της κορυφαίας αμερικανικής εταιρείας δημοσκοπήσεων Gallup, σύμφωνα με τα οποία οι νέοι Αμερικάνοι αλλά και η πλειονότητα των Δημοκρατικών ψηφοφόρων απομακρύνονται από τις καπιταλιστικές ιδέες, εκφράζοντας την προτίμησή τους στο σοσιαλιστικό σύστημα.

Στη δημοσκόπηση της Gallup, που διεξήχθη από τις 30 Ιουλίου έως τις 5 Αυγούστου, η ερώτηση για τον «καπιταλισμό» και τον «σοσιαλισμό» δεν τέθηκε ως δίλημμα, αλλά ως ξεχωριστές υποθέσεις, για τις οποίες οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να εκφέρουν θετική ή αρνητική γνώμη για την κάθε μία.

Bullshit Jobs: Σε δουλειά να βρισκόμαστε

Τo 1930 ο οικονομολόγος Τζον Μέιναρντ Κέινς προέβλεπε ότι μέχρι το τέλος του αιώνα η ανάπτυξη της τεχνολογίας θα επιτρέπει στους πολίτες των καπιταλιστικά αναπτυγμένων κοινωνιών να εργάζονται 15 ώρες την εβδομάδα. Σήμερα, καθώς ακροδεξιά και νεοφιλελεύθερα καθεστώτα της Ε.Ε. προωθούν τη 12ωρη ημερήσια εργασία, κάποιοι αναρωτιούνται: Και τι δουλειά θα κάνουμε 12 ώρες τη μέρα;

"Αν καμία χώρα δεν είχε στρατό, οι στρατοί θα ήταν άχρηστοι. Το ίδιο ισχύει και για τους υπεύθυνους δημοσίων σχέσεων."

Ντέιβιντ Γκρέμπερ

Κρίσεις , “Φούσκες”, Καπιταλισμός

Φέτος συμπληρώνονται 10 χρόνια όπου η παγκόσμια κοινότητα ήρθε αντιμέτωπη για πρώτη φορά με την πιο άγρια και καταστροφικότερη χρηματοπιστωτική-καπιταλιστική κρίση, μετά το Κραχ του 1929.

Η κρίση στα αμερικανικά στεγαστικά δάνεια, το “δέσιμο” νομισμάτων με το πανίσχυρο δολάριο αλλά και η κατάρρευση της επενδυτικής τράπεζας Lehman Brothers κυρίως από τοξικά ομόλογα και απόκρυψη οικονομικών στοιχείων σε ισολογισμούς ήταν η αρχή ενός ντόμινο πολιτικών και οικονομικών δραματικών εξελίξεων. Οι ερευνητές είχαν επιστήσει την προσοχή τους στους κινδύνους που προέρχονταν από τη συνύπαρξη της υπερβολικής ρευστότητας, των διαδικασιών παροχής ενυπόθηκων χρηματοδοτήσεων και των παρακινδυνευμένων χρηματοοικονομικών καινοτομιών.

Καρτέλ καπιταλισμός, με αφορμή τη Novartis

Οι φαρμακευτικές εταιρείες συλλήβδην, και όχι μόνο η Novartis, κινούν νήματα χρηματίζοντας πολιτικούς που παίρνουν τις αποφάσεις για τα σκευάσματα, συμβούλια και διευθυντές νοσοκομείων που ορίζουν τον καταμερισμό, γιατρούς που έχουν εμβέλεια σε πολλούς ασθενείς.

Στις 14 Δεκεμβρίου 2016, ο υπουργός Δικαιοσύνης Σταύρος Κοντονής διαβίβασε στην Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, Ξένη Δημητρίου, δημοσιεύματα του Τύπου που αναφέρονταν στο σκάνδαλο της Novartis και το χρηματισμό δημοσίων λειτουργών και ζητούσε τη διερεύνηση της βασιμότητας των καταγγελιών και την απόδοση ευθυνών, εφόσον αυτές υπάρξουν.

Στο πλουσιότερο 1% κατέληξε το 82% του πλούτου που παρήγαγαν οι εργαζόμενοι το 2017

Στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η ανάπτυξη στον καπιταλισμό δεν μπορεί να είναι δίκαιη, αφού προέρχεται από την αύξηση της εκμετάλλευσης των εργαζομένων και πηγαίνει στα θησαυροφυλάκια των καπιταλιστών, έδωσε στη δημοσιότητα η ΜΚΟ «Oxfam». Πρόκειται για μία Μη Κυβερνητική Οργάνωση που αναλύει και επεξεργάζεται τα οικονομικά στοιχεία, ασκώντας όμως κριτική στο «σύστημα» από τη σκοπιά της βελτίωσής του...

Χαμένες ζωές στην υπερεργασία

Το 2013, ο 21 ετών, Moritz Erhardt, πέθανε μετά από 72 ώρες συνεχούς εργασίας στην Εθνική Τράπεζα της Αμερικής όπου έκανε την πρακτική του. Το ίδιο έτος, η 31χρονη Miwa Sado, εργαζόμενη στο ιαπωνικό κρατικό δίκτυο NHK, αναγκάστηκε να δουλέψει 159 ώρες υπερωρία, με μόλις δύο μέρες ρεπό τον Ιούλιο του 2013, προτού την προδώσει η καρδιά της.

Ήταν δύο περιστατικά που σόκαραν τότε την κοινή γνώμη, η οποία αδυνατούσε να αντιληφθεί πως ένα άτομο ήταν δυνατό να πεθάνει από την πολλή δουλειά. Όπως αποδείχθηκε δεν ήταν τα τελευταία περιστατικά, που ένας θάνατος συνδεόταν με τις υπερβολικές ώρες εργασίας. Σήμερα όλο και περισσότερες επιστημονικές έρευνες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου σχετικά με τις ώρες αλλά και τις συνθήκες εργασίας της σύγχρονης εποχής.

Retour a la normale?

Το καλό και το κακό, δύο σε συσκευασία ενός, αποτελούν τον συνεκτικό ιστό μιας «κανονικότητας» που μοιάζει περισσότερο με διάλειμμα μέχρι την επόμενη κρίση.

Οι οπαδοί της οικονομικής «ορθοδοξίας» διαβεβαιώνουν ότι η παγκόσμια οικονομία επιστρέφει στην κανονικότητα, έχοντας αφήσει πίσω της μια δεκαετία κρίσης. Το πώς ορίζεται η «κανονικότητα» σηκώνει πολύ συζήτηση, αλλά η βασική ένδειξη στην οποία αγκυροβολούν την αισιοδοξία τους είναι ο παγκόσμιος ρυθμός ανάπτυξης, που υπολογίζεται στο 3,6% για το 2017, με μιαν αντίστοιχη εκτίμηση για το 2018 και για τα δύο επόμενα έτη.

Αριστερά ωραία και όχι μοιραία

Ο καπιταλισμός ιστορικά είναι το σύστημα που έβαλε την ανθρωπότητα στην «πλανητική εποχή», ενοποιώντας την ανθρώπινη ιστορία και απωθώντας «διά πυρός και σιδήρου» κάθε τι το τοπικό και μερικό. Οπως λέει ο Εντγκάρ Μορέν, «με την κατάκτηση των Αμερικών, τον περίπλου της γήινης σφαίρας από τους Πορτογάλους και Ισπανούς θαλασσοπόρους, ο πλανήτης μπαίνει σ’ ένα σύστημα διεπικοινωνίας που θα αναπτύσσεται ακατάπαυστα».

Ξεκίνησε η περίοδος του κυνηγιού... μαγισσών

Η πρόσφατη αντιρωσική εκστρατεία αλλά και οι καταγγελίες σεξουαλικής κακοποίησης λαμβάνουν χαρακτηριστικά υστερίας στις ΗΠΑ. Την ίδια υστερία με την οποία κάποιοι προσπάθησαν να αντιμετωπίσουν τις οικονομικές κρίσεις του Μεσαίωνα καίγοντας… μάγισσες.

"Η ουσία του κυνηγιού μαγισσών είναι ότι η αμφισβήτηση της κατηγορίας θεωρείται απόδειξη ενοχής"

Μπέργκεν Εβανς, συγγραφέας

«Τι κάνουμε τις μάγισσες;», ρωτούσε ο ιππότης των Μόντι Πάιθον στην ταινία «Το αδελφάτο των Ιπποτών της Ελεεινής Τραπέζης». «Τις καίμε», απαντούσε το πλήθος.

Και τώρα πρέπει να σταματήσω να σπουδάζω

Αλλά πριν το κάνω αυτό, οφείλω να παραθέσω μερικές κουβέντες που μου έμαθε το ελληνικό πανεπιστήμιο. Πριν αρχίσω να σας μιλάω, οφείλω να τονίσω πως δε μου αρέσει να περιαυτολογώ, οπότε πάρτε όλο το κείμενο, σα μια γενίκευση προς τη γενιά μου. Σα την απόδοση ενός φαντασιακού φόρου τιμής. Για όλους εμάς, της τάξης των λιγότερο ευνοημένων.

Ο πλούτος, οι offshore και ο ερπετικός εγκέφαλος

Εκπληξη, αγανάκτηση, οργή! Αυτά τα συναισθήματα κυριαρχούν κάθε φορά που γίνονται αποκαλύψεις για τον κρυμμένο πλούτο των ελίτ. «Πέφτουμε από τα σύννεφα». Απ’ αυτά τα σύννεφα στα οποία τον περισσότερο χρόνο ζούμε, απέχοντας επιδεικτικά από την πολιτική, κοινωνική και οικονομική ζωή. Κάνοντας ότι δεν ξέρουμε πως στη βάση της κυριαρχίας των ελίτ βρισκόταν ανέκαθεν η υποκρισία.

Για τον νομιναλισμό

Θυμάμαι, από την εποχή των νεανικών μου χρόνων, ορισμένους νομιναλιστικούς χλευασμούς ενάντια στους μαρξιστές: η ταξική πάλη είναι μια απλή επινόηση για τον απλό λόγο ότι οι τάξεις δεν υπάρχουν: πραγματικά είναι τα άτομα και όχι οι τάξεις.

Συνεχίζοντας τη σκέψη μας, θα μπορούσαμε να πούμε ότι πραγματικά δεν είναι ούτε τα άτομα, γιατί πραγματικές είναι μόνον οι αισθήσεις που προσαρτώνται στην ατομική συνείδηση∙ σήμερα όμως δεν αξίζει τον κόπο να εμπλακούμε σε θεωρήσεις αυτού του τύπου: από προλεταριάτο, εργατική τάξη, μεσαία τάξη, αστική τάξη, μεγαλοαστική τάξη, είναι γεμάτα τα βιβλία και οι εφημερίδες κάθε πολιτικού προσανατολισμού, αν και, φυσικά, δεν παραδέχονται όλοι ότι γι’ αυτό η ταξική πάλη είναι μια αναγκαιότητα ή ένα απόλυτο καλό.

Δεν είναι ο Καπιταλισμός των γονιών σου

Το καπιταλιστικό σύστημα, εδώ και καιρό, έχει χάσει την ικανότητά του να υλοποιεί το φαινομενικό ιστορικό συγκριτικό πλεονέκτημά του από το οποίο αντλεί και την νομιμοποίησή του –να οδηγεί στην ασταμάτητη συσσώρευση κεφαλαίου, που δημιουργεί την αυτοσυντηρούμενη οικονομική ανάπτυξη και δίνει τη δυνατότητα για την άνοδο των επιπέδων διαβίωσης.

Το DNA των φτωχών και οι δημοκρατίες της Wall Street

“Όσοι πλουτίζουν πιθανότατα συγκαταλέγονται στους πλέον έντιμους ανθρώπους της κοινωνίας. Θα σας το πω ξεκάθαρα: Οι 98 στους 100 πλούσιους της Αμερικής είναι έντιμοι.

Γι’ αυτό είναι πλούσιοι. Γι’ αυτό τους εμπιστεύονται χρήματα. Γι’ αυτό δημιουργούν τεράστιες επιχειρήσεις και βρίσκουν πολλούς ανθρώπους πρόθυμους να εργαστούν γι’ αυτούς. Επειδή είναι έντιμοι.

Εκφράζω συμπάθεια για τους φτωχούς, όμως οι φτωχοί που αξίζουν τη συμπάθεια μας είναι ελάχιστοι. Είναι λάθος να συμπονούμε κάποιον που έχει τιμωρήσει ο θεός για τις αμαρτίες του. Ας θυμόμαστε ότι κάθε φτωχός στην Αμερική περιήλθε σ’ αυτή την κατάσταση εξαιτίας των ελαττωμάτων του.”

Το Τελευταίο Καρφί στο Φέρετρο

«Ένα πράγμα ωστόσο είναι ξεκάθαρο. Η φύση δεν παράγει από τη μία μεριά κατόχους χρήματος ή εμπορευμάτων και από την άλλη ανθρώπους που κατέχουν μόνο τις εργατικές τους δυνάμεις. […]

ΚΑΡΟΛΟΣ ΜΑΡΞ

Αποτελεί νομοτέλεια το γεγονός πως το οικονομικό και πολιτικό σύστημα κυριαρχείται από τις κεφαλαιοκρατικές σχέσεις παραγωγής και διανομής πλούτου. Επομένως, οι συνθήκες ζωής που βιώνουν οι εργαζόμενοι εξαρτώνται από τις ανάγκες συσσώρευσης κεφαλαίου και από τις στρατηγικές που εκπονούν οι εκπρόσωποί του. Η κεφαλαιοκρατική ανασυγκρότηση των τελευταίων χρόνων και η υπερσυσσώρευση του κεφαλαίου επέτεινε την πλήρη κυριαρχία των ευέλικτων και χαμηλά αμειβόμενων μορφών εργασίας, εκτίναξε την ανεργία και συνακόλουθα, παρατηρήθηκαν φαινόμενα κοινωνικού αποκλεισμού και αδυναμίας αυτοσυντήρησης  μεγάλων κοινωνικών μερίδων.