Δευτέρα 20 Ιουνίου 2022

Passport: ένα έργο διαμαρτυρία για τα ανθρώπινα δικαιώματα μας θυμίζει την προσφυγιά

Με το διαβατήριο στο χέρι. Ή έστω ταξιδιωτικά έγγραφα. Ό,τι μπορούσε να σωθεί από το ακούσιο φευγιό. Μακριά από τον όλεθρο. Δεν είναι μια σκηνή από τη σύγχρονη οδύσσεια των προσφύγων στην Πέτρου Ράλλη, το Κέντρο Αλλοδαπών Αττικής. Ούτε από σε ένα στρατόπεδο ανέστιων από αυτά τα κλειστά, κέντρα διαλογής τα λένε τώρα, στα νησιά και την ενδοχώρα. Αυτούς τους καταυλισμούς όπου τα παιδιά δεν μπορούν να ζωγραφίσουν το μέλλον και εκδηλώνουν τάσεις αναχωρητισμού, δεν θέλουν ούτε να μιλάνε...
Όμως η προσφυγιά στην Ελλάδα έχει κι άλλη πλευρά. Όχι τώρα που είναι χώρα ας πούμε... υποδοχής. Αλλά έχει και τη δική της ιστορία προσφυγιάς. Παγκόσμια μέρα Προσφύγων σήμερα, 20 Ιουνίου, και ο σκηνοθέτης Μάνος Καρατζογιάννης («Για την Ελένη», «Μάρτυρες των Αθηνών», «Μελίνα Στοπ Καρέ -- αναζητώντας τη σύγχρονη ελληνικότητα», «Φύλακας μιας Επανάστασης»), με αφορμή τη συμπλήρωση των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή, έχοντας ως βασικό δραματουργικό εργαλείο τη μνήμη και την προφορική μαρτυρία ως αδιάψευστη ιστορική καταγραφή συνθέτει το «Passport»: ένα πρωτότυπο αυτό κείμενο «για να θυμίσει στον Έλληνα τους δεσμούς του με την προσφυγιά και μια διαμαρτυρία για τα ανθρώπινα δικαιώματα». Το έργο παρουσιάζεται τη Δευτέρα στις 20.00, στην πλατεία Κοτζιά του Δήμου Αθηναίων.
● Περί τίνος πρόκειται;
«Σε ένα δημόσιο χώρο γυναίκες ηθοποιοί που έχουν καταγωγή από την Ουκρανία, τη Συρία, την Κύπρο, τον Πόντο, την Αρμενία και τη Σμύρνη αφηγούνται την προσωπική τους ιστορία που συναντά το δράμα και την περηφάνια ενός ολόκληρου λαού. Του λαού τους που ζητά την αναγνώριση. Του λαού τους που νοσταλγεί τις χαμένες πατρίδες. Στη διανομή συμμετέχουν καταξιωμένες ηθοποιοί που κατάγονται από τους μαρτυρικούς αυτούς τόπους.
Ήθελα να γίνει μια παράσταση που να προσεγγίζει τον πρόσφυγα ευρύτερα. Έξω από τα «στενά σύνορα» της προσωπικής του ιστορίας, ώστε να αναδειχθεί η αξία του προσφυγικού ζητήματος διαχρονικά, σφαιρικά. Έτσι, ξεκίνησα την αφήγηση από τη δοκιμαζόμενη, στις μέρες μας, Ουκρανία και συνέχισα με τη Συρία, την Κύπρο, τον Πόντο, την Αρμενία μέχρι και τη Σμύρνη, όπου φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Μέσα από τη διαδρομή όλων αυτών των εθνών ανά διαφορετικές χρονικές περιόδους, ο θεατής μπορεί να συναισθανθεί ευκολότερα το δράμα των προσφύγων και να κατανοήσει πως ανά πάσα στιγμή μπορεί και ο ίδιος να βρεθεί στη θέση τους. Αυτός είναι και ο σκοπός του εγχειρήματος: Να θυμίσει, δηλαδή, στον Έλληνα τους δεσμούς του με την προσφυγιά, ανήμερα της παγκόσμιας ημέρας, σ’ έναν ιστορικό χώρο όπως η Πλατεία Κοτζιά-Εθνικής Αντιστάσεως, και να κινητοποιήσει ξανά την αλληλεγγύη του. Άρχισα, λοιπόν, να συλλέγω μαρτυρίες και μετά να τις επεξεργάζομαι δραματουργικά, λαμβάνοντας υπόψη ζητήματα που αφορούν και τη σύγχρονη γυναίκα, όπως ο βιασμός και η κακοποίηση, μια και στο κέντρο της δραματουργίας μας βρίσκεται η γυναίκα».
● Πρόκειται για τα βιώματα των ίδιων των ηθοποιών;
«Οι έξι γυναίκες ηθοποιοί δεν έχουν προσωπική μνήμη. Όμως κάτι κυλά μέσα τους, φέρουν έναν κόσμο από τις μανάδες τους και τις γιαγιάδες τους, ως συνέχεια της ίδιας της ζωής, σε πείσμα των πολέμων και των δεινών που προκαλούν οι εκάστοτε μηχανισμοί της εξουσίας σε διάφορες ιστορικές περιόδους. Αυτή η βαθύτερη σχέση των ηθοποιών με την ιστορία που αφηγούνται μάς προκαλεί αβίαστα έναν λυγμό, που μας επιτρέπει να ξεπεράσουμε τα οποιαδήποτε στεγανά μας και να τις ακούσουμε καλύτερα. Μέχρι, τέλος, να τραγουδήσουμε όλοι μαζί τα τραγούδια της πατρίδας τους».
● Πείτε μας για τη συνεργασία σας μαζί τους, πώς ήταν οι πρόβες με επαγγελματίες που κατάγονται από τόσο διαφορετικά μέρη με κοινό γνώρισμα την προσφυγιά.
«Με τη Μαρία Ζορμπά και τη Ραφίκα Σαουίς έχω συνεργαστεί στο παρελθόν στο «Σ’ εσάς που με ακούτε» της Λούλας Αναγνωστάκη και στη «Φαίδρα» των Ευριπίδη, Ρακίνα, Σενέκα σε μετάφραση του Στρατή Πασχάλη. Με τις υπόλοιπες ηθοποιούς (Ρομίνα Κατσικιάν, Ανδριάνα Νεοκλέους, Έλενα Μαρσίδου και Αναστασία Μιροσνιτσένκο) συνεργάζομαι για πρώτη φορά. Και με τις έξι όμως ηθοποιούς η συνεργασία μας ήταν δημιουργική και εποικοδομητική.
Σχετικά με τη διαδικασία των προβών, μια και το έργο διαπλέκει το ατομικό με το δημόσιο, προσπάθησα να δουλέψω με τις ηθοποιούς προσωπικά, καλλιεργώντας τους όμως το συλλογικό πνεύμα ως κάτι που λείπει από τη σημερινή εποχή, αν και στις μέρες μας είναι τόσο απαραίτητο».
Info: Passport. Κείμενο - σκηνοθεσία: Μάνος Καρατζογιάννης. Ερμηνεύουν (με σειρά εμφάνισης): Αναστασία Μιροσνιτσένκο, Ραφίκα Σαουίς, Ανδριάνα Νεοκλέους, Έλενα Μαρσίδου, Ρομίνα Κατσικιάν και η Μαρία Ζορμπά. Μουσική: Κώστας Νικολόπουλος
Πλατεία Κοτζιά 8 μ.μ., Δευτέρα 20 Ιουνίου. Σάββατο 2 Ιουλίου, 8 μ.μ. στο Φεστιβάλ Ρεματιάς στο Χαλάνδρι. Είσοδος ελεύθερη.

Ιωάννα Σωτήρχου
Πηγή: efsyn.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια: