Παρασκευή 19 Φεβρουαρίου 2021

Οι αρχαιότητες και οι τοπικές κοινωνίες

Η υπερψήφιση από την ελληνική Βουλή του νομοσχεδίου για την εξαγωγή αρχαιολογικών αντικειμένων στο εξωτερικό για πενήντα χρόνια μας αφήνει την πιο πικρή απογοήτευση. Δεν είναι η πρώτη φορά που αρχαιολογικοί θησαυροί θα σταλούν στο εξωτερικό για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα, χωρίς την έγκριση του ελληνικού λαού, και ειδικά των τοπικών κοινωνιών όπου ανήκουν οι αρχαιότητες και που είναι οι πλέον αρμόδιοι στο να αποφασίσουν για τα του τόπου τους.
Το έτος 1991 επρόκειτο να σταλούν 130 αντικείμενα, από το Μουσείο της αρχαίας Ολυμπίας, προκειμένου να στελεχώσουν το νεοανεγερθέν Μουσείο των «Ολυμπιακών Αγώνων» στη Λωζάννη της Ελβετίας. Τότε, οι τοπικοί πολιτιστικοί σύλλογοι της περιοχής διαμαρτυρηθήκαμε έντονα γι’ αυτή την απόφαση, χωρίς να γνωρίζουμε, ακόμη, εάν εστάλησαν τα αντικείμενα και από ποιο αρχαιολογικό χώρο αφαιρέθηκαν τα αντικείμενα που παραχωρήθηκαν στο εν λόγω μουσείο. Ούτε σε φωτογραφία δεν τα είδαμε!
Υποψιάζομαι ότι αυτά που εστάλησαν (εάν εστάλησαν) στην Ελβετία ήταν από την περιοχή της αρχαίας Ηλιδας -τη διοργανώτρια πόλη των Ολυμπιακών Αγώνων από το 776 π.Χ. έως το 393 μ.Χ.- αφού τότε δεν είχε αρχαιολογικό μουσείο και έπαιρνε ο κάθε αρμόδιος ό,τι ήθελε και το διαχειριζόταν όπως ήθελε, χωρίς να δίνει αναφορά στην τοπική κοινωνία.
Συγκεκριμένα, εκτός από τα εν λόγω αρχαιολογικά αντικείμενα που επρόκειτο να σταλούν στο Μουσείο των «Ολυμπιακών Αγώνων» στη Λωζάννη, μεταξύ των ετών 2004 και 2010, αφαίρεσαν δύο μαρμάρινες κεφαλές των Ρωμαίων αυτοκρατόρων Νέρωνα και Γερμανικού και όχι μόνο, μέσα, από το νεοαναγερθέν Αρχαιολογικό Μουσείο της Ηλιδας, ως δάνεια (δανεικά κι αγύριστα) προκειμένου να στελεχώσουν το Μουσείο της Ιστορίας των Ολυμπιακών Αγώνων στην Ολυμπία.
Να σημειώσω ότι οι δύο κεφαλές την ημέρα των εγκαινίων του Μουσείου της Ηλιδας 25/3/2004, ήταν τοποθετημένες στις προθήκες του Μουσείου της Ηλιδας. Το έτος 1991, τα αρχαιολογικά ευρήματα ήταν τοποθετημένα σε 2.000 κασέλες και στοιβαγμένα στις αποθήκες του Αρχαιολογικού Μουσείου της Ολυμπίας καθώς και στις αποθήκες της Αρχαιολογικής Συλλογής της Ηλιδας και μου είναι αδύνατο να φανταστώ τι μπορεί να συνέβη, ποια και πόσα αντικείμενα αφαιρέθηκαν προκειμένου να σταλούν (εάν εστάλησαν) στην Ελβετία.
Ανακοινώθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού ότι στις 30/9/2020 επαναπατρίστηκαν, από το Μόναχο της Γερμανίας, αρχαία νομίσματα και μεταξύ αυτών και ένας στατήρας της αρχαίας Ηλιδας του 328 π.Χ., όλα «προϊόντα» λαθρανασκαφών και αρχαιοκαπηλίας.
Αυτά παραδόθηκαν και φυλάσσονται στο Νομισματικό Μουσείο στην Αθήνα, ενώ κανονικά θα έπρεπε να σταλούν στα κατά τόπους αρχαιολογικά μουσεία, όπου και ανήκουν. Η αιτιολογία ότι «προβάλλουν συνολικά την κληρονομιά μας σε κεντρικό επίπεδο, όπου και μελετώνται» ακούγεται όχι και τόσο πειστική. Είναι γνωστό ότι, στην αρχαιότητα, οι πόλεις - κράτη, εκτός από την ιστορική, θρησκευτική, ελληνική καταγωγή και γλώσσα, είχαν να παρουσιάσουν και κάποια ιδιαίτερα στοιχεία του πολιτισμού μας, όπως, η αρχαία Ηλιδα τους πανελλήνιους αγώνες, τα Ολύμπια, το 776 π.Χ., τους ενδιάμεσα αυτών πανελλήνιους γυναικείους αγώνες, τα Ηραία, και τους Ιππικούς Αγώνες την εποχή του Αυγεία. Οι Δελφοί, το Μαντείο των Δελφών και τους πανελλήνιους αγώνες Πύθια (582 π.Χ.). Το Αργος, τους πανελλήνιους αγώνες Νέμεα (573 π.Χ.). Η Κόρινθος, τους πανελλήνιους αγώνες Ισθμια (582 π.Χ.). Η Αθήνα, τα Παναθήναια (566 π.Χ.)
Εκτός αυτών και άλλες αρχαίες ελληνικές πόλεις με ιδιαίτερες προσφορές στον αρχαίο πολιτισμό στερούνται της τοπικής τους κληρονομιάς, επειδή μερικοί νομίζουν ότι ο αρχαίος μας πολιτισμός ολόκληρος μπορεί να χωρέσει σε ένα μουσείο ή σε μια πόλη χωρίς να χάσει τα ιδιαίτερα, τοπικά χαρακτηριστικά του.
Με διάφορα τεχνάσματα και χωρίς την κατάλληλη ενημέρωση των περιφερειακών κοινωνιών, τα μουσεία τους, απροστάτευτα, αποψιλώνονται, ο τοπικός τους πολιτισμός χάνει τη συνοχή του και αλλοιωμένος απαξιώνεται και οι τοπικές κοινωνίες, ανήμπορες, χωρίς να έχουν λόγο για τα του τόπου τους, αγωνίζονται να επιβιώσουν πολιτιστικά, οικονομικά και προπαντός δημογραφικά.

Ανδρέας Π. Ζουδιάρης
Πηγή: efsyn.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια: