Σάββατο 23 Ιουλίου 2022

Το σπίτι ως μη αυτονόητο

Η στατική εικόνα του άστεγου ή έστω του ανθρώπου δίχως σταθερές συντεταγμένες αποδομείται στον δυτικό κόσμο -και ολοένα και περισσότερο και στη χώρα μας- όπου η κατοικία εγκαταλείπεται ως κοινωνικό αγαθό.
Το σπίτι δεν εκλαμβάνεται πλέον ως κάτι αυτονόητο στις μεγάλες πόλεις παρόλο που η κατοικία είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της ζωής μας και συνδέεται με την ψυχική σταθερότητα ή... με την ψυχική αποσταθεροποίηση του μετανεωτερικού ανθρώπου. Η στατική εικόνα του άστεγου ή έστω του ανθρώπου δίχως σταθερές συντεταγμένες αποδομείται στον δυτικό κόσμο -και ολοένα και περισσότερο και στη χώρα μας- όπου η κατοικία εγκαταλείπεται ως κοινωνικό αγαθό.
Δυσκολία εύρεσης κατοικίας, υψηλά ενοίκια, ακριβό ρεύμα… Το σπίτι, το οποίο είναι πολύ περισσότερα από μια στέγη για να μας προστατεύει από τις καιρικές συνθήκες, παύει να συστήνει προστασία εσωτερικών διεργασιών καθώς γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο να εγκαθιδρυθεί ένας σταθερός δεσμός με τον οικείο χώρο του κατοικείν...
Πριν από μερικές εβδομάδες, βάσει μιας έρευνας που διεξήχθη για λογαριασμό του Ινστιτούτου για την Ερευνα και την Κοινωνική Αλλαγή Eteron, προέκυψε πως ένας στους δύο ενοικιαστές δυσκολεύεται ή αδυνατεί να πληρώσει το ενοίκιό του και το 76,9%, αφού πληρώσει τα έξοδα σπιτιού τα βγάζει πέρα ίσα ίσα, κάνει περικοπές ή λαμβάνει οικονομική βοήθεια από τρίτους. Η έρευνα ανέδειξε το άγχος, την ανασφάλεια και την αβεβαιότητα που διακατέχει τους ενοικιαστές στην Ελλάδα.
Ο συνδυασμός της φτώχειας με πρόσθετες ετεροκατασκευασμένες, από τον κυρίαρχο λόγο, μειονεξίες μπορεί να οδηγήσει σε μια ζωή μη αξιοβίωτη, λέει ο Νίκος Κουραχάνης εξηγώντας πως «η κατοικία είναι η βάση οργάνωσης της ζωής μας.
Χωρίς σπίτι δεν μπορούμε να προστατέψουμε την υγεία μας, δεν μπορούμε να έχουμε καλή διατροφή, δεν μπορούμε να νιώσουμε ασφάλεια, δεν μπορούμε να αποθηκεύσουμε κάπου τα προσωπικά μας αντικείμενα, δεν μπορούμε να οργανώσουμε την καθημερινότητα, δεν μπορούμε να απολαύσουμε την ιδιωτικότητά μας, δεν μπορούμε να εργαστούμε, όπως και πολλά άλλα. Επομένως η κατοικία είναι μια απαραίτητη προϋπόθεση για μια αξιοβίωτη ζωή.
Από πού εκπορεύονται και πού μας οδηγούν οι στεγαστικές ανισότητες; Ο επίκουρος καθηγητής Κοινωνικής Πολιτικής και Στέγασης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο μας εξηγεί πως «οι στεγαστικές ανισότητες αποτελούν μια βαρύνουσα μεταβλητή για την πορεία της ζωής μας. Κάποιος που θα μεγαλώσει σε μια φτωχογειτονιά είναι περισσότερο εκτεθειμένος σε υγειονομικούς κινδύνους (η επιστημονική βιβλιογραφία επισημαίνει ότι ιστορικά οι πανδημίες πλήττουν περισσότερο τους φτωχούς, καθώς ζουν υπερσυνωστισμένοι σε λίγα τετραγωνικά μέτρα).
Παράλληλα, είναι πιθανό να βιώνει συνθήκες ενεργειακής φτώχειας (νοικοκυριά χωρίς ρεύμα ή δίχως τη δυνατότητα να ανταποκριθούν οικονομικά στις απαιτήσεις της υφιστάμενης ενεργειακής κρίσης). Ακόμη, ένα παιδί που μεγαλώνει σε μια γειτονιά με κακές στεγαστικές συνθήκες είναι πιθανότερο να φοιτήσει και σε ένα παραμελημένο σχολείο, μετατρέποντας τις κοινωνικές σε εκπαιδευτικές ανισότητες και, επακόλουθα, σε κοινωνικές και εργασιακές, εφόσον οι διαθέσιμες επιλογές στον χωρικό του περίγυρο θα περιστρέφονται γύρω από χαμηλού κύρους εργασία. Οποιος ξεκινάει από ανεπαρκείς στεγαστικές συνθήκες δύσκολα θα καταφέρει να απαλλαγεί από μια ζωή με βάσανα».
Οσο για τις πολιτικές που οφείλει να ακολουθήσει ένα κράτος δικαίου; Ο Νίκος Κουραχάνης αναλύει τους λόγους για τους οποίους οι ίδιες οι κυβερνήσεις έχουν γεννήσει τη στεγαστική κρίση και τις σημασίες των κοινωνικών αντιστάσεων, υποστηρίζοντας πως η Κοινωνική Πολιτική οφείλει, ανεξαρτήτως δεινής συγκυρίας ή περίστασης, να αναδιανείμει τους υφιστάμενους πόρους από τους ευπορότερους προς τους ασθενέστερους.
«Εφόσον η κατοικία είναι η βάση οργάνωσης της ζωής, σε συνθήκες στεγαστικής κρίσης απαιτείται η αναχαίτιση των αιτίων που ενθαρρύνουν τη στεγαστική επισφάλεια και την απειλή της έξωσης: επιδόματα ενοικίου που να ανταποκρίνονται σε ύψος επιδόματος και σε εύρος πληθυσμού που έχει ανάγκη από μια τέτοια κοινωνική παροχή, κατάργηση του πτωχευτικού νόμου και επαναφορά του πλαισίου προστασίας της κύριας κατοικίας από τους πλειστηριασμούς για όσους αποδεδειγμένα δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις δανειακές τους υποχρεώσεις, διαμόρφωση και αξιοποίηση ενός αποθέματος κοινωνικής κατοικίας καταρχάς με την αξιοποίηση της κρατικής περιουσίας, περιορισμός και γενναία φορολόγηση των μεγάλων παικτών του Airbnb και δημιουργία πλαφόν στις τιμές ενοικίου της αγοράς ακινήτων ανά περιοχή με βάση τα οικονομικά, κοινωνικά και δημογραφικά δεδομένα της» καταλήγει.
Τους δύο περασμένους αιώνες σπουδαίοι πολεοδόμοι και αρχιτέκτονες, όπως οι Τζέιμς Χόμπρεχτ, Ζορζ Ουσμάν, Λε Κορμπιζιέ, επανασχεδίασαν τις πόλεις τους για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις τις εποχής, επιδημίες και πολέμους – επιφέροντας κοινωνικές αλλαγές ωφέλιμες για τους πληθυσμούς. Με τη στήριξη του κράτους.
Τον 21ο αιώνα, δεν μοιάζει να υπάρχει πολιτική βούληση για μια αποτελεσματική αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης, παρόλο που το σπίτι παραμένει πρωταρχικός τόπος οικειότητας και συναισθηματικής χωρικής επένδυσης. Παρόλο που όλοι οι επιστήμονες που ασχολούνται με τις πολλαπλές λειτουργίες της κατοίκησης αναγνωρίζουν την καθοριστικής σημασίας επίδραση του χώρου στον ανθρώπινο ψυχισμό…
Αν δεν πάψουμε, συνεπώς, να αγνοούμε την αναπόδραστη ψυχικοποίηση του σπιτιού και ό,τι αυτό συνεπάγεται… οι σύγχρονες κυβερνήσεις δεν θα κυοφορούν μόνο νεοάστεγους αλλά και ψυχικά αποσταθεροποιημένους νομάδες χωρίς σταθερές συντεταγμένες, οι οποίοι θα αδυνατούν να επενδύσουν όχι μόνο τον χώρο αλλά και τον χρόνο, τον εαυτό τους και τον Αλλο…

Δήμητρα Αθανασοπούλου
Πηγή: efsyn.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια: