Οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο γιορτάζουν τη γέννηση του Ιησού Χριστού στις 25 Δεκεμβρίου, μια λαμπερή και εξαιρετικά δημοφιλής γιορτή χαράς. Στη σύγχρονη εποχή, πρόκειται για μια ολοένα και πιο εκκοσμικευμένη γιορτή που διανθίζεται από παραδόσεις που προέρχονται από διάφορους πολιτισμούς.
Τα χριστιανικά ευαγγέλια δεν αναφέρουν την ημερομηνία της γέννησης του Ιησού, αφηγούνται όμως την ιστορία της ταπεινής γέννησής του.
Τα χριστιανικά ευαγγέλια δεν αναφέρουν την ημερομηνία της γέννησης του Ιησού, αφηγούνται όμως την ιστορία της ταπεινής γέννησής του.
Οι ιστορικοί διαφωνούν για το πώς η 25η Δεκεμβρίου συνδέθηκε με τα Χριστούγεννα. Ωστόσο, από το 336 μ.Χ., τα Χριστούγεννα γιορτάζονταν από τη χριστιανική εκκλησία στη Ρώμη εκείνη την ημέρα, η οποία συνέπιπτε με τη ρωμαϊκή γιορτή της χειμερινής ισημερίας των Σατουρναλίων.
Χειμερινές γιορτές υπήρχαν παγκοσμίως από την αρχαιότητα και τελικά πολλές από τις παραδόσεις αυτών των γιορτών συνδέθηκαν με τα Χριστούγεννα. Για παράδειγμα, η γερμανική γιορτή του ηλιοστασίου Yule περιελάμβανε συμπόσια και εορτασμούς, ενώ οι Κέλτες Δρυίδες διοργάνωναν διήμερο φεστιβάλ ηλιοστασίου κατά τη διάρκεια του οποίου άναβαν κεριά και στόλιζαν τα σπίτια τους με πουρνάρια και γκι.
Μεσαιωνικές χριστουγεννιάτικες γιορτές
Με την πάροδο του χρόνου, τα Χριστούγεννα απέκτησαν δημοτικότητα και νέες παραδόσεις. Στη μεσαιωνική Αγγλία, τα Χριστούγεννα ήταν μια δωδεκαήμερη γιορτή που περιελάμβανε κάθε είδους εορτασμό. Η μουσική, η προσφορά δώρων και ο στολισμός έγιναν ο κανόνας.
Οι πιο ξέφρενοι εορτασμοί άνηκαν στους μονάρχες όπως ο Ερρίκος Γ', οι καλεσμένοι του οποίου κατανάλωσαν 600 βόδια σε ένα χριστουγεννιάτικο γλέντι του 13ου αιώνα. Τα πανεπιστήμια έστεφαν έναν «Βασιλιά των Χριστουγέννων» ή «Βασιλιά των φασολιών» που «κυβερνούσε» τους ομότεχνούς του κατά την περίοδο των εορτών, και ακόμη και οι πιο σεμνές γιορτές περιλάμβαναν ύμνους και κάλαντα. Όμως δεν χάρηκαν όλοι τους εορτασμούς. Το 1644, οι Άγγλοι πουριτανοί απαγόρευσαν τη γιορτή, προκαλώντας ταραχές και συμβάλλοντας στην υποδαύλιση του δεύτερου εμφυλίου πολέμου της Αγγλίας.
Η επιρροή της Γερμανίας στα Χριστούγεννα
Η Αγγλία δεν είχε το μονοπώλιο των Χριστουγέννων. Οι εορταστές σε όλο τον κόσμο ενσωμάτωσαν έθιμα από τα χειμερινά φεστιβάλ τους στις διακοπές, ίσως όχι περισσότερο από τους Γερμανούς.
Η Γερμανία πιστώνεται ότι γέννησε ένα παγκόσμιο σύμβολο, το χριστουγεννιάτικο δέντρο, το οποίο εξελίχθηκε από την παγανιστική παράδοση του στολισμού με κλαδιά δέντρων. Η εκδοχή των Γερμανών, ένα πεύκο εσωτερικού χώρου στολισμένο με κεριά και δώρα, Tannenbaum. Η παράδοση άρχισε να αναπτύσσεται τον 19ο αιώνα, όταν η βρετανική βασιλική οικογένεια, που είχε γερμανικές ρίζες, έστησε ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο και ξεκίνησε μια παγκόσμια τάση.
Στη Γερμανία - ο εμπνευστής πολλών άλλων παραδόσεων, όπως τα στεφάνια Advent, οι καρυοθραύστες και οι χριστουγεννιάτικες αγορές - τα Χριστούγεννα διαμορφώθηκαν επίσης από πολιτικές δυνάμεις. Στη δεκαετία του 1930, οι Ναζί προσπάθησαν να επαναπροσδιορίσουν τη γιορτή ως μια μη χριστιανική γιορτή του Τρίτου Ράιχ.
Οι ΗΠΑ «ερωτεύονται» τα Χριστούγεννα
Όπως στην Αγγλία, οι Αμερικανοί πουριτανοί απαγόρευσαν τα Χριστούγεννα, στη Μασαχουσέτη το 1659, άροντας την απαγόρευση μόνο το 1681. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, τα Χριστούγεννα δεν γιορτάζονταν με πολύ κέφι μέχρι τον Εμφύλιο Πόλεμο, ο οποίος ενίσχυσε για πολλούς τη σημασία του σπιτιού και της οικογένειας. Το 1870, μετά το τέλος του πολέμου, το Κογκρέσο έκανε τα Χριστούγεννα την πρώτη ομοσπονδιακή αργία του έθνους.
Εν τω μεταξύ, καθώς οι μεταναστευτικές ροές προς τις ΗΠΑ στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, έφεραν νέες παραδόσεις. Όπως γράφει ο ιστορικός των Χριστουγέννων William D. Crump στην The Christmas Encyclopedia, αυτό δημιούργησε «ένα είδος χριστουγεννιάτικου χωνευτηρίου, με αφομοίωση διαφόρων πολιτισμών σε πιο ομοιόμορφες και ευρέως εορτασμένες διακοπές στο σπίτι με την οικογένεια».
Μια από αυτές τις πολιτιστικές εικόνες που έφεραν μαζί τους οι μετανάστες ήταν ο Άγιος Βασίλης.
Πώς ο Άγιος Νικόλαος έγινε Άγιος Βασίλης
Μία από τις πιο δημοφιλείς φιγούρες των σύγχρονων Χριστουγέννων είναι ο Άγιος Βασίλης, ο «πατριάρχης» με τη στρογγυλή κοιλιά και τη λευκή γενειάδα που παίρνει ένα έλκηθρο με ταράνδους για να παραδώσει δώρα σε καλά παιδιά σε όλο τον κόσμο. Ο χαρακτήρας βασίζεται στον Άγιο Νικόλαο, έναν Έλληνα επίσκοπο του τρίτου αιώνα που συνδέθηκε με τη δωρεά του Δεκεμβρίου.
Ο Άγιος Βασίλης ήρθε στις ΗΠΑ από τους Γερμανούς και Ολλανδούς μετανάστες τον 18ο και 19ο αιώνα. Έγινε δημοφιλής σε ιστορίες Αμερικανών συγγραφέων όπως ο Ουάσινγκτον Ίρβινγκ και ο Κλέμεντ Κλαρκ Μουρ — του οποίου το ποίημα «A Visit from St. Nicholas» είναι ίσως περισσότερο γνωστό από τα αρχικά του λόγια, «Twas the night before Christmas».
Το βλέμμα του ανήκει στον εικονογράφο Thomas Nast, ο οποίος βασίστηκε σε ευρωπαϊκές λαϊκές ιστορίες για να δημιουργήσει έναν Άγιο Βασίλη του οποίου η δημοτικότητα σύντομα εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο. Το 1890, ο έμπορος Τζέιμς Έντγκαρ ξεκίνησε ένα ανεξίτηλο έθιμο όταν ντυνόταν σαν Άγιος Βασίλης και χαιρετούσε τα παιδιά στους διαδρόμους του πολυκαταστήματός του στο Μπρόκτον της Μασαχουσέτης. Η ιδέα απογειώθηκε και οι Άγιοι Βασίληδες συχνάζουν από τότε σε πολυκαταστήματα και εμπορικά κέντρα.
Η προέλευση άλλων χριστουγεννιάτικων εθίμων
Το φως ήταν πάντα μέρος των χειμερινών φεστιβάλ, με την υπογραφή τους στις μακριές, σκοτεινές νύχτες. Τα ηλεκτρικά χριστουγεννιάτικα φώτα είναι ένα μοντέρνο spin-off των παλιομοδίτικων κεριών που τοποθετούσαν οι Γερμανοί στα δέντρα τους. Ο Τόμας Έντισον, εφευρέτης του λαμπτήρα, πιστώνεται ως ο εφευρέτης του πρώτου σκέλους των φώτων. Το 1882 ο συνεργάτης του, Edward H. Johnson, δημιούργησε το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο φωτισμένο με χρωματιστά φώτα.
Η αμερικανική καινοτομία διαμόρφωσε επίσης την πάντα δημοφιλή παράδοση της ανταλλαγής δώρων τα Χριστούγεννα.
Τον 20ο αιώνα, η εμπορική συσκευασία δώρου αντικατέστησε τη συσκευασία με καφέ χαρτί όταν ο Rollie B. Hall, του οποίου ο αδερφός είχε ιδρύσει τη Hallmark Cards, χρησιμοποίησε στυλιζαρισμένες επενδύσεις φακέλων. Ο Hallmark συνέβαλε επίσης στη σύγχρονη χριστουγεννιάτικη κάρτα, δημιουργώντας μια μεγαλύτερη τυπωμένη κάρτα από χαρτόνι στο τέλους του 19ου αιώνα, με μορφή βιβλίου, ιδανική για εξατομικευμένα μηνύματα.
Τα δώρα, οι κάρτες και τα διακοσμητικά είναι όλα άρρηκτα συνδεδεμένα με τα Χριστούγεννα, όμως για πολλούς δεν ολοκληρώνονται χωρίς τα αγαπημένα τους φαγητά. Το μελόψωμο διαδόθηκε ευρέως στις αρχές του 19ου αιώνα και τους αδερφούς Γκριμ, Χάνσελ και Γκρέτελ, όπου δύο παιδιά απήχθησαν από μια μάγισσα που ζούσε σε ένα σπίτι με τοίχους από μελόψωμο και άλλα γλυκά.
Μια ολοένα και πιο κοσμική γιορτή
Αν και τα Χριστούγεννα έχουν θρησκευτική προέλευση, έχουν γίνει μια κοσμική -και όλο και πιο εμπορευματοποιημένη- γιορτή. Αυτό πυροδότησε ανησυχία για αιώνες, λέει η ιστορικός Lisa Jacobson. «Οι άνθρωποι έχουν παραπονεθεί για την υπερβολική εμπορευματοποίηση των Χριστουγέννων από την (σύγχρονη) ενσάρκωσή τους στα μέσα του 19ου αιώνα», λέει στο The Current του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια Santa Barbara. «Δεν νομίζω ότι αυτή η αμφιθυμία έχει εξαφανιστεί ποτέ εντελώς».
Όσοι φοβούνται ότι η γιορτή έχει απομακρυνθεί από τις θρησκευτικές της ρίζες. Το 2019, περισσότεροι από εννέα στους δέκα Αμερικανούς που συμμετείχαν σε δημοσκόπηση από την Gallup δήλωσαν ότι γιορτάζουν τα Χριστούγεννα — αλλά μόνο το 35 % είπε ότι θεωρούσε τη γιορτή ως «έντονα θρησκευτική». Αλλά με το συνονθύλευμα παγανιστικών και θρησκευτικών παραδόσεων, η γιορτή προσφέρει κάτι —είτε ιερό είτε όχι— για όλους όσους τις γιορτάζουν.
Πηγή: tvxs.gr
Χειμερινές γιορτές υπήρχαν παγκοσμίως από την αρχαιότητα και τελικά πολλές από τις παραδόσεις αυτών των γιορτών συνδέθηκαν με τα Χριστούγεννα. Για παράδειγμα, η γερμανική γιορτή του ηλιοστασίου Yule περιελάμβανε συμπόσια και εορτασμούς, ενώ οι Κέλτες Δρυίδες διοργάνωναν διήμερο φεστιβάλ ηλιοστασίου κατά τη διάρκεια του οποίου άναβαν κεριά και στόλιζαν τα σπίτια τους με πουρνάρια και γκι.
Μεσαιωνικές χριστουγεννιάτικες γιορτές
Με την πάροδο του χρόνου, τα Χριστούγεννα απέκτησαν δημοτικότητα και νέες παραδόσεις. Στη μεσαιωνική Αγγλία, τα Χριστούγεννα ήταν μια δωδεκαήμερη γιορτή που περιελάμβανε κάθε είδους εορτασμό. Η μουσική, η προσφορά δώρων και ο στολισμός έγιναν ο κανόνας.
Οι πιο ξέφρενοι εορτασμοί άνηκαν στους μονάρχες όπως ο Ερρίκος Γ', οι καλεσμένοι του οποίου κατανάλωσαν 600 βόδια σε ένα χριστουγεννιάτικο γλέντι του 13ου αιώνα. Τα πανεπιστήμια έστεφαν έναν «Βασιλιά των Χριστουγέννων» ή «Βασιλιά των φασολιών» που «κυβερνούσε» τους ομότεχνούς του κατά την περίοδο των εορτών, και ακόμη και οι πιο σεμνές γιορτές περιλάμβαναν ύμνους και κάλαντα. Όμως δεν χάρηκαν όλοι τους εορτασμούς. Το 1644, οι Άγγλοι πουριτανοί απαγόρευσαν τη γιορτή, προκαλώντας ταραχές και συμβάλλοντας στην υποδαύλιση του δεύτερου εμφυλίου πολέμου της Αγγλίας.
Η επιρροή της Γερμανίας στα Χριστούγεννα
Η Αγγλία δεν είχε το μονοπώλιο των Χριστουγέννων. Οι εορταστές σε όλο τον κόσμο ενσωμάτωσαν έθιμα από τα χειμερινά φεστιβάλ τους στις διακοπές, ίσως όχι περισσότερο από τους Γερμανούς.
Η Γερμανία πιστώνεται ότι γέννησε ένα παγκόσμιο σύμβολο, το χριστουγεννιάτικο δέντρο, το οποίο εξελίχθηκε από την παγανιστική παράδοση του στολισμού με κλαδιά δέντρων. Η εκδοχή των Γερμανών, ένα πεύκο εσωτερικού χώρου στολισμένο με κεριά και δώρα, Tannenbaum. Η παράδοση άρχισε να αναπτύσσεται τον 19ο αιώνα, όταν η βρετανική βασιλική οικογένεια, που είχε γερμανικές ρίζες, έστησε ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο και ξεκίνησε μια παγκόσμια τάση.
Στη Γερμανία - ο εμπνευστής πολλών άλλων παραδόσεων, όπως τα στεφάνια Advent, οι καρυοθραύστες και οι χριστουγεννιάτικες αγορές - τα Χριστούγεννα διαμορφώθηκαν επίσης από πολιτικές δυνάμεις. Στη δεκαετία του 1930, οι Ναζί προσπάθησαν να επαναπροσδιορίσουν τη γιορτή ως μια μη χριστιανική γιορτή του Τρίτου Ράιχ.
Οι ΗΠΑ «ερωτεύονται» τα Χριστούγεννα
Όπως στην Αγγλία, οι Αμερικανοί πουριτανοί απαγόρευσαν τα Χριστούγεννα, στη Μασαχουσέτη το 1659, άροντας την απαγόρευση μόνο το 1681. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, τα Χριστούγεννα δεν γιορτάζονταν με πολύ κέφι μέχρι τον Εμφύλιο Πόλεμο, ο οποίος ενίσχυσε για πολλούς τη σημασία του σπιτιού και της οικογένειας. Το 1870, μετά το τέλος του πολέμου, το Κογκρέσο έκανε τα Χριστούγεννα την πρώτη ομοσπονδιακή αργία του έθνους.
Εν τω μεταξύ, καθώς οι μεταναστευτικές ροές προς τις ΗΠΑ στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, έφεραν νέες παραδόσεις. Όπως γράφει ο ιστορικός των Χριστουγέννων William D. Crump στην The Christmas Encyclopedia, αυτό δημιούργησε «ένα είδος χριστουγεννιάτικου χωνευτηρίου, με αφομοίωση διαφόρων πολιτισμών σε πιο ομοιόμορφες και ευρέως εορτασμένες διακοπές στο σπίτι με την οικογένεια».
Μια από αυτές τις πολιτιστικές εικόνες που έφεραν μαζί τους οι μετανάστες ήταν ο Άγιος Βασίλης.
Πώς ο Άγιος Νικόλαος έγινε Άγιος Βασίλης
Μία από τις πιο δημοφιλείς φιγούρες των σύγχρονων Χριστουγέννων είναι ο Άγιος Βασίλης, ο «πατριάρχης» με τη στρογγυλή κοιλιά και τη λευκή γενειάδα που παίρνει ένα έλκηθρο με ταράνδους για να παραδώσει δώρα σε καλά παιδιά σε όλο τον κόσμο. Ο χαρακτήρας βασίζεται στον Άγιο Νικόλαο, έναν Έλληνα επίσκοπο του τρίτου αιώνα που συνδέθηκε με τη δωρεά του Δεκεμβρίου.
Ο Άγιος Βασίλης ήρθε στις ΗΠΑ από τους Γερμανούς και Ολλανδούς μετανάστες τον 18ο και 19ο αιώνα. Έγινε δημοφιλής σε ιστορίες Αμερικανών συγγραφέων όπως ο Ουάσινγκτον Ίρβινγκ και ο Κλέμεντ Κλαρκ Μουρ — του οποίου το ποίημα «A Visit from St. Nicholas» είναι ίσως περισσότερο γνωστό από τα αρχικά του λόγια, «Twas the night before Christmas».
Το βλέμμα του ανήκει στον εικονογράφο Thomas Nast, ο οποίος βασίστηκε σε ευρωπαϊκές λαϊκές ιστορίες για να δημιουργήσει έναν Άγιο Βασίλη του οποίου η δημοτικότητα σύντομα εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο. Το 1890, ο έμπορος Τζέιμς Έντγκαρ ξεκίνησε ένα ανεξίτηλο έθιμο όταν ντυνόταν σαν Άγιος Βασίλης και χαιρετούσε τα παιδιά στους διαδρόμους του πολυκαταστήματός του στο Μπρόκτον της Μασαχουσέτης. Η ιδέα απογειώθηκε και οι Άγιοι Βασίληδες συχνάζουν από τότε σε πολυκαταστήματα και εμπορικά κέντρα.
Η προέλευση άλλων χριστουγεννιάτικων εθίμων
Το φως ήταν πάντα μέρος των χειμερινών φεστιβάλ, με την υπογραφή τους στις μακριές, σκοτεινές νύχτες. Τα ηλεκτρικά χριστουγεννιάτικα φώτα είναι ένα μοντέρνο spin-off των παλιομοδίτικων κεριών που τοποθετούσαν οι Γερμανοί στα δέντρα τους. Ο Τόμας Έντισον, εφευρέτης του λαμπτήρα, πιστώνεται ως ο εφευρέτης του πρώτου σκέλους των φώτων. Το 1882 ο συνεργάτης του, Edward H. Johnson, δημιούργησε το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο φωτισμένο με χρωματιστά φώτα.
Η αμερικανική καινοτομία διαμόρφωσε επίσης την πάντα δημοφιλή παράδοση της ανταλλαγής δώρων τα Χριστούγεννα.
Τον 20ο αιώνα, η εμπορική συσκευασία δώρου αντικατέστησε τη συσκευασία με καφέ χαρτί όταν ο Rollie B. Hall, του οποίου ο αδερφός είχε ιδρύσει τη Hallmark Cards, χρησιμοποίησε στυλιζαρισμένες επενδύσεις φακέλων. Ο Hallmark συνέβαλε επίσης στη σύγχρονη χριστουγεννιάτικη κάρτα, δημιουργώντας μια μεγαλύτερη τυπωμένη κάρτα από χαρτόνι στο τέλους του 19ου αιώνα, με μορφή βιβλίου, ιδανική για εξατομικευμένα μηνύματα.
Τα δώρα, οι κάρτες και τα διακοσμητικά είναι όλα άρρηκτα συνδεδεμένα με τα Χριστούγεννα, όμως για πολλούς δεν ολοκληρώνονται χωρίς τα αγαπημένα τους φαγητά. Το μελόψωμο διαδόθηκε ευρέως στις αρχές του 19ου αιώνα και τους αδερφούς Γκριμ, Χάνσελ και Γκρέτελ, όπου δύο παιδιά απήχθησαν από μια μάγισσα που ζούσε σε ένα σπίτι με τοίχους από μελόψωμο και άλλα γλυκά.
Μια ολοένα και πιο κοσμική γιορτή
Αν και τα Χριστούγεννα έχουν θρησκευτική προέλευση, έχουν γίνει μια κοσμική -και όλο και πιο εμπορευματοποιημένη- γιορτή. Αυτό πυροδότησε ανησυχία για αιώνες, λέει η ιστορικός Lisa Jacobson. «Οι άνθρωποι έχουν παραπονεθεί για την υπερβολική εμπορευματοποίηση των Χριστουγέννων από την (σύγχρονη) ενσάρκωσή τους στα μέσα του 19ου αιώνα», λέει στο The Current του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια Santa Barbara. «Δεν νομίζω ότι αυτή η αμφιθυμία έχει εξαφανιστεί ποτέ εντελώς».
Όσοι φοβούνται ότι η γιορτή έχει απομακρυνθεί από τις θρησκευτικές της ρίζες. Το 2019, περισσότεροι από εννέα στους δέκα Αμερικανούς που συμμετείχαν σε δημοσκόπηση από την Gallup δήλωσαν ότι γιορτάζουν τα Χριστούγεννα — αλλά μόνο το 35 % είπε ότι θεωρούσε τη γιορτή ως «έντονα θρησκευτική». Αλλά με το συνονθύλευμα παγανιστικών και θρησκευτικών παραδόσεων, η γιορτή προσφέρει κάτι —είτε ιερό είτε όχι— για όλους όσους τις γιορτάζουν.
Πηγή: tvxs.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου