Δευτέρα 25 Σεπτεμβρίου 2023

Ο Μπρεχτ και ο σοσιαλισμός του

Του Γιάννη Πετρόπουλου
Λίγο ακόμα να σηκωθούμε
Λίγο ψηλότερα
Να δούμε τα μάρμαρα
Να λάμπουν στον ήλιο…..
Σικελιανός
Η Αριστερά άντεξε ως το 1989. Μετά κατέρρευσε. Δεν έμεινε τίποτα. Ούτε από την κομμουνιστική Αριστερά ούτε από την Ριζοσπαστική ούτε από την Αναρχική αριστερά. Αν επαίρεται η Αναρχία για κάτι τέτοιο, φτάνει να μπουν στον κόπο οι αναρχικοί να διαβάσουν το βιβλίο του Μπακούνιν “Ο πατριώτης”. Τα άλλα είναι για το κλικ του ματιού.
Έχει καθαρίσει η ανθρωπότητα από την ουτοπία στην τέχνη και την πολιτική. Οργίζομαι, αλλά αυτό είναι. Είναι ο καπιταλισμός ηλίθιοι! Βιβλίο είναι, μπορεί και σαχλαμάρα, η ζωή δείχνει ότι δεν είναι σαχλαμάρα. Είναι όπως την κλιματική αλλαγή που οι άπληστοι του κόσμου τούτου κάνουν πλάκα νομίζοντας ότι θα την γλυτώσουν.
Ο κομμουνισμός ιστορικά έπαιξε τον ρόλο του, τον έπνιξε η γραφειοκρατία και το αχαρτογράφητο της ψυχής (το λέγανε κάποιοι , αλλά ποιος ακούει τους διανοούμενους. Κι αυτοί μέσα στο γρανάζι είναι, έτσι λέγανε οι ινστρούχτορες). Το κομμουνιστικό κόμμα Ελλάδος αν μια φορά δεν καταφέρει να μπει στη βουλή, θα εξαφανιστεί από τον πολιτικό χάρτη σαν κακό όνειρο. Ο Συνασπισμός την έπαθε την πλάκα του κάποτε. Πρέπει να την πάθει και το ΚΚΕ, να δούμε πως θα επιβιώσει χωρίς την επιχορήγηση των εκατομμυρίων της Βουλής. Κακίες δε γράφω συμπολίτες, ξέρω πως λειτουργούν τα βυζιά της αγελάδας.
Το όραμα της το ξεδίπλωσε στην ανθρωπότητα η Αριστερά. Όσοι δεν ξέρουν την ιστορία της μπορούν να την διαβάσουν, αν ξέρουν γράμματα κι αν έχουν κουράγιο. Η αποτυχία ή η ήττα είναι σκληρό πράγμα. Δεν αντέχεται. Η κατάρρευση συμπαρασύρει συμφέροντα, ανθρώπους, ελπίδες, γη της επαγγελίας, γη της ευδαιμονίας, γη της ειρήνης και της συναδέλφωσης των λαών και άλλα πολλά που δεν χωράνε σε ένα άρθρο. Το είδαμε αυτό. Ποιοι! Αυτοί που είναι πάνω από εξήντα χρονών. Οι νεότεροι! Οι ουάου, οι άνθρωποι που έχουν προέκταση του χεριού τους το κινητό τηλέφωνο, που δεν ξέρουν σχεδόν τίποτα για τον εμφύλιο πόλεμο στην πατρίδα τους ή τον εμφύλιο στις ΗΠΑ ή τον εμφύλιο στην Ισπανία, που δεν ξέρουν τον Χέμινγουεϊ και για το Ποιον χτυπά η καμπάνα, απολιτίκ εποχή, ναι βέβαια, να μην τρομάξουμε να το πούμε, άλλος κόσμος, άλλα πράγματα, δεν έμεινε άφωνος ο νέος κόσμος όταν εμείς οι μεγαλύτεροι βλέπαμε στις οθόνες της τηλεόρασης το ‘69 το Απόλλων 11 να πατά στο φεγγάρι(πόσοι δεν το πίστεψαν αυτό το παραμύθι!), δεν έφαγαν ψωμί με ζάχαρη , δεν έκαναν νυχτέρια αλληλοβοήθειας, ούτε τι είναι εργατικό νυχτέρι δεν ξέρουν και εννοείται ότι να μην το ζήσουν. Γιατί να μην το ζήσουν! Η γειτονιά στο πόδι κι όλοι εκεί. Δεξιοί, αριστεροί, φασίστες όλοι σε μια αυλή, να καθαρίζουν καλαμπόκια και αστεία και σοβαρά και αλήθειες που δεν θα λέγονταν διαφορετικά, πραγματική κομμούνα. Πάνε αυτά. Άλλαξε σελίδα ο κόσμος.
Είναι στην εποχή του ουάου…..
Κάπου εδώ ξεκινά το ταξίδι του Σοσιαλισμού συμπολίτες και συμπατριώτες. Αυτός έμεινε πια το φόβητρο απέναντι στον επί έπαρση καπιταλισμό. Θα μου πείτε πως ο Σοσιαλισμός εκφράστηκε από πολιτικά κόμματα στην ανθρωπότητα και απέτυχε. Ποιος το λέει ότι απέτυχε. Το σύστημα. Καλά κάνει και το λέει, έχει το λόγο του. Οι λαοί έχουν ένα μεγάλο όπλο που είναι η γνώση. Η Σουηδία, η Γαλλία, η Ισπανία, η Βραζιλία, η Κίνα (υπάρχει ένα ερώτημα εδώ, μπορεί να γελοιοποίησε τον κομμουνισμό και να πήγε σε άλλα κόλπα, αλλά οι αναλυτές της κινέζικης φιλοσοφίας είναι υπό διερεύνηση), η Ελλάδα, και να μη γελάμε, η Αλλαγή έγινε πάνω στο Σοσιαλισμό, άσχετα αν οι επιτήδειοι πάντα υπάρχουν όπως λέει ο ποιητής και τον πήγαν εκεί που τον πήγαν. Στα Γιαννιτσά είμαι σαράντα χρόνια. Ξέρω και ονόματα επιτήδειων. Το ότι δεν τα αναφέρω δεν είναι αδυναμία, είναι γιατί δεν είμαι Βαξεβάνης να κάνω τον καμπόσο. Θέλει κότσια η ιστορία αυτή και μάλλον δεν τα έχω.
Κάπου εδώ έρχεται ο Μπρεχτ από τα παλιά να μας θυμίζει πως η κοινωνικότητα είναι το Άπαν. Ουάου δεν έχει εδώ. Έχει ανοχή στον ιδρώτα του άλλου, έχει ανοχή στην βλακεία του άλλου, έχει ανοχή στην αξιολόγηση του άλλου, έχει ανοχή στον πλούτο του άλλου.
Επειδή έκανα ένα μεγάλο φεγγάρι στην ΚΟΒΑ Αλεξανδρούπολης κι ήμουν αρκετό χρόνο κνίτης, που πολύ εύστοχα σχολίαζε ο Πανούσης ότι οι κνίτες καταστράφηκαν πριν γίνουν ακόμα έφηβοι, έλεγα πως ο πλούσιος είναι για κρεμάλα. Αυτό βέβαια το έλεγε και ο Χριστός με άλλα λόγια. Τον Χριστό όμως τον εγκολπώθηκαν οι πλούσιοι του κόσμου τούτου και όλο το αντάρτικο του πήγε περίπατο, οπότε γιατί να μην μπεις στην παράνοια δεκαοχτώ χρονών παιδί. Γλύτωσα από τη βλακεία του συνθήματος … “έτσι κι αλλιώς η γη θα γίνει κόκκινη” έχοντας πλάι μου τα βιβλία αντί για το εικόνισμα του Χριστού, που ήδη τον είχαν πάρει αγκαλιά οι έχοντες και κατέχοντες, παπάδες, δεσπότες , αρχιμανδρίτες και τον πήγαιναν βόλτα. Ούτε κι αυτός ο Μέγιστος Επαίτης έδινε κάποια λύση. Μπορεί και να μην πρόλαβε. Ούτε ο Μαρξ όπως γράψαμε την προηγούμενη φορά. Οπότε! Που πάμε σύντροφε! Ή ανάβεις λαμπάδα ή πας στη χαράδρα, κατά Χάρυ κλυν.
Ο κομμουνισμός πια δεν παράγει πέντε γραμμάρια τέχνη, γιατί να απασχολεί την ανθρωπότητα. Στην Ελλάδα ο Ξαρχάκος μπορεί να έδωσε συναυλία για το ΚΚΕ ξεχνώντας τι έλεγε το ΚΚΕ γι’ αυτόν τόσα χρόνια, αλλά επειδή είναι ένας ερωτευμένος άνθρωπος εγώ τον συγχωρώ. Λόγο έρωτα, επειδή κι εγώ είμαι ερωτευμένος. Α, ναι, υπάρχει και ο Νταλάρας. “Στην Αθήνα μες στο κέντρο, φύτρωσε καινούργιο δέντρο, έχει …..”, ρε συμπολίτες τι παπαριές φάγαμε άσκεφτα και ανώδυνα τόσα χρόνια. Ε, όχι κύριε Κουτσούμπα. Θέατρο εσύ, αντιθέατρο εμείς. Θέατρο κύριε Μητσοτάκη, αντιθέατρο εμείς, εεεεεε κύριε Κασσελάκη, θέατρο εσύ, εμείς να δεις……εεεε κύριε Τσίπρα, θεατρίνος χειρίστου είδους εσύ, εμείς να δεις. Ε, ψιτ, συμπατριώτες, αστεία αστεία, έχει πλάκα αυτή η χώρα, δεν συμφωνείτε. Ε, ας την κόψουμε αυτήν την πλάκα. Δεν θα έχουμε σε κάθε φάση της ιστορίας Λεωνίδες που φυλάνε Θερμοπύλες κι όλοι εμείς θα προσπερνούμε. Την πλάκα μας την κάναμε και με την ορθοδοξία και με το αντάρτικο και με το σοσιαλισμό. Καιρός που σπέρνω, καιρός που θερίζω. Ο σοσιαλισμός πρέπει να δοκιμαστεί απέναντι στον άκρατο καπιταλισμό όπως πολύ εύστοχα το πέτυχε το Ισραήλ. Τι να κάνουμε. Από κάπου πρέπει να πιαστούμε, αφού δεν μπορούμε από την ιστορία μας, ας πιαστούμε από κάπου τέλος πάντων.
Είμαι με τον Χάρυ Κλυν και τον Πανούση, αλλά πρωτίστως με τον Αριστοφάνη. Όχι τραγωδίες Ευριπίδη και Σοφοκλή. Ως πότε η Αντιγόνη θα είναι για ανάλυση. Καιρός να την βιώσουμε. Αντιγόνες πρέπει να γίνουμε όλοι συμπολίτες. Φτάνουν τα δάκρυα της Ισμήνης.
Αν είναι οι λαοί για να γεμίζουν χαρακώματα, να κουβαλούν μισό καλάθι για το ταγίνι της οικογένειας, ε, τότε πρέπει να δούμε την ιστορία με άλλο μάτι. Οι πολλοί είναι γι’ αυτό και οι λίγοι για κάτι άλλο. Η Γαλλική επανάσταση άλλο έδειξε στο ξεκίνημα. Αυτό να κρατήσουμε, όχι τη συνέχεια. Μπορούν να το κάνουν αυτό οι λαοί!
Οι λαοί εκπαιδεύονται ν’ αντέχουν να σκοτώνονται στα χαρακώματα, εκπαιδεύονται να έχουν μισοάδειο καλάθι, εκπαιδεύονται στην βλακεία και την εξυπνάδα, εκπαιδεύονται σε όλα. Αυτήν την εκπαίδευση μπορεί να την κάνει ο Σοσιαλισμός, χωρίς φαμφάρες, χωρίς μεγαλοστομίες, χωρίς την Ρώσικη πρωτοπορία, χωρίς κομμουνιστικά μανιφέστα, έχοντας το νου του στην Ουτοπία, γιατί ο άνθρωπος είναι η ουτοπία του, δεν είναι η κοιλιά του, που τόσο εύστοχα επενδύει ο καπιταλισμός.
Τίποτα δεν είμαστε χωρίς τον συνάνθρωπο. Άδειος τενεκές που κάνει φασαρία άνευ νοήματος είτε κυλά είτε τον χτυπάς. Ο άνθρωπος δεν είναι αυτό το πράγμα.
Τι έγραψε ο Μπρεχτ:
Τι είναι στα αλήθεια το μπαμπάκι!
Που να ξέρω το μπαμπάκι τι είναι, ξέρω την τιμή του μονάχα.
Τι είναι στ’ αλήθεια ο άνθρωπος!
Που να ξέρω ο άνθρωπος τι είναι, ξέρω την τιμή του μονάχα!
Αυτήν την τιμή του ανθρώπου στον Σοσιαλισμό θα υπερασπιστώ κι όχι την καπιταλιστική του αξία. Ας ρίξουμε μια ματιά στο Άξιον Εστί, το γράψαμε την προηγούμενη φορά. Ταπεινωμένος θα πάει ο άνθρωπος στο Σοσιαλισμό. Αν δεν πάει θα έρθει η άρρωστη έπαρση του καπιταλιστικού ανθρώπου που τάχα τα καταφέρνει κι αυτού που δεν τα καταφέρνει και ο Καιάδας δεν θα είναι πια λύση. Θα φάει ο ένας τον άλλον με πιο άγριο τρόπο απ’ ότι τρώει ένα νηστικό λιοντάρι μια αντιλόπη.
Κι όταν μιλάω για Σοσιαλισμό μην πάει ο νους σας στον Ανδρουλάκη. “Δεν μπορεί το παιδί”, έτσι δεν είπε ο Μητσοτάκης, ο πατέρας του σημερινού πρωθυπουργού στον μεγιστάνα της σκέψης Παπανδρέου Γιώργο που τα μέλη του κόμματός του τον επέλεξαν μεταξύ ενός υποψηφίου. Τι φόβο είχαν. Μην έρθει δεύτερος! Όχι. Ούτε η Κρήτη τον πιστεύει, θα τον πιστέψω εγώ. Είπαμε, είμαι Αριστοφανικός και με τον Χάρυ Κλυν και τον Πανούση.
Ο Τσίπρας! Ο άνθρωπος κατάφερε και γελοιοποίησε την Αριστερά, δεν θα τον κάνουμε και άγαλμα ούτε και βέβαια θα του ανάψουμε λαμπάδα. Αν κάποιοι τον θεωρούν μεγάλο διανοούμενο, ε, καλοί μου άνθρωποι που θα έλεγε ο Βέγγος, τότε κάποιοι μπερδεύουν τη βούρτσα με τη βούρτσα και δεν πρέπει να τους ακούμε.
Πανέλληνες, μας το φώναζαν οι έχοντες την αγωνία του ελληνισμού. Είμαστε μόνοι μας και πρέπει να ξανανοίξουμε παλιά τεφτέρια, να δούμε τους θεούς κατάματα, να δούμε τον έναν που έμεινε, να πούμε τον καημό μας και να πιάσουμε την τσάπα. Το κάρο δεν βγαίνει εύκολα από τη λάσπη. Τον Καζαντζάκη και τον Σικελιανό κάποτε η εκκλησία και το ελληνικό κράτος έκαναν τα πάντα για να μην πάρουν το Νόμπελ. Ας πουν ότι έσφαλαν κάποια στιγμή, μην επαίρονται σαν το αλάθητο του Πάπα. Έχει πολύ πόνο αυτή η πατρίδα, δεν πρέπει κάποτε να κοιτάξουν το σταυρό! Όταν ο Τσίπρας έπρεπε αυτά τα πράγματα να τα ξεχωρίσει, να μάθουν οι παπάδες να βλέπουν τον σταυρό κι όχι την τσέπη του χριστιανού, έκανε την πλάκα του κι όλη η Αριστερά, για να μην πω καμιά βρισιά και με πάνε μέσα οι σύντροφοι και οι παπάδες. Δεν μπορούν οι παπάδες να βγάλουν το κάρο από τη λάσπη. Δεν μπορούν οι έντεχνοι ή άτεχνοι Τσίπρηδες ή Μητσοτάκηδες ή κουτσούμπες. Λέτε να μπορούν οι Κασσελάκηδες! Ε, τότε θα προσπαθήσω με όσα μέσα έχω να αναστήσω τον Χάρυ Κλυν και τον Πανούση και θα ζητήσω βοήθεια πριν γίνω αναχωρητής. Αναχωρητής! Ε, όχι. Δεν θα γίνω. Θα είμαι εδώ και θα γράφω. Έπαρση! Όχι. Έρωτας.

Δεν υπάρχουν σχόλια: